რამდენი ადამიანი დაჯარიმდა ბოლო წლებში გარემოს დანაგვიანებაზე და როგორ მუშაობს კანონმდებლობა საქართველოში

საქართველოში, დიდი ხანია ერთ-ერთ გარემოსდაცვით პრობლემას წარმოადგენს გარემოს დაბინძურება ნარჩენებითა და ქიმიური ნივთიერებებით. მიუხედავად იმისა, რომ წინა წლებში დანაგვიანების წინააღმდეგ აქტიური კამპანიები მიმდინარეობდა და 2015 წლიდან გარემოს დანაგვიანება კანონითაც ისჯება, კორონავირუსის შემდეგ თითქოს აღნიშნული საკითხის კონტროლი ნაკლებ აქტუალური გახდა. დედაქალაქის გარდა, დაბინძურებული გარემო მუდმივად შესამჩნევია რეგიონებში, ბუნებაში, საპიკნიკე ადგილებში და განსაკუთრებით საავტომობილო გზებზე. „ვერსია“ დაინტერესდა ბოლო წლების მანძილზე რამდენი ადამიანი დაჯარიმდა გარემოს დანაგვიანებაზე და მუშაობს თუ არა, ქვეყანაში არსებული პოლიტიკა, გარემოს გაფრთხილების სისტემასთან მიმართებაში.

კანონი და ფულადი ჯარიმა გარემოს დანაგვიანებაზე

2015 წლის იანვრიდან გარემოს დანაგვიანება ისჯება კანონით:

-2 კგ-მდე მუნიციპალური ნარჩენებით გარემოს დანაგვიანება - 80 ლარი; 2 კგ ან მეტი ოდენობის ფიზიკური პირი 150 ლარი; იურიდიული პირი - 500 ლარი;

_1 მ3-ზე მეტი ოდენობით მუნიციპალური ნარჩენებით გარემოს დანაგვიანება ფიზ. პირი - 300 ლარი; იურ. პირი - 1000 ლარი;

-საცხოვრებელი სახლებიდან ან შენობა-ნაგებობებიდან გარემოს 2კგ-მდე ნარჩენებით დანაგვიანება - 100 ლარი;

-ავტოსატრანსპორტო და საზოგადოებრივი სატრანსპორტო საშუალებიდან გარემოს 2კგ-მდე ნარჩენებით დანაგვიანება ჯარიმდება მძღოლი - 120 ლარით

-2 კგ-მდე ბატარეების, აკუმულატორების, ელექტრონათურების, ელექტროსაქონელის, გრაფიტის ელექტროდების, ასევე ბასრი ან მჩხვლეტავი საგნების, შუშის ნამსხვრევების, ლურსმნების და სხვა მსგავსი ნარჩენებით გარემოს დანაგვიანება - 100 ლარი

-დიდი მოცულობის ნარჩენებით (მათ შორის სატრანსპორტო საშუალების, ელექტრო და ელექტროტექნიკური დანადგარების, სამშენებლო დანადგარებისა და სხვა მსგავსი მოწყობილობების) გარემოს დანაგვიანება ფიზ. პირი - 500 ლარი; იურ. პირი - 1500 ლარი;

-1 მ3 ან მეტი მოცულობით სამშენებლო ან სხვა ინერტული ნარჩენებით გარემოს დანაგვიანება: ფიზ. პირი - 500 ლარი; იურ. პირი - 1500 ლარი;

-ძაღლის ან სხვა შინაური ცხოველის მცირე ოდენობის ფეკალური მასებით ტერიტორიის დაბინძურება (ამ მუხლით გათვალისწინებული პასუხისმგებლობა არ დაეკისრება ძაღლის ან სხვა შინაური ცხოვლის მეპატრონეს, თუ იგი დაუყოვნებლივ და სრულად მოასუფთავებს დაბინძურებულ ტერიტორიას) 50 ლარი

მუშაობს თუ არა რეგულაცი ანუ დაჯარიმების სისტემა?

„ვერსიამ“ გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს გარემოსდაცვითი ზედამხედველობის დეპარტამენტისგან გამოითხოვა ინფორმაცია, თუ რამდენი ადამიანი დაჯარიმდა ბოლო 3 წლის განმავლობაში მუნიციპალური ნარჩენებით გარემოს დაბინძურებაზე. სტატისტიკაში, სადაც სამართალდამრღვევები უცნობი იყო და ჯარიმა ვერ დაიწერა, ცალკეა გამოყოფილი. როგორც ჩანს, დაჯარიმების სისტემის აღსრულების მიუხედავად, საზოგადოებაში ცნობიერების დონე ძალიან დაბალია, რადგან შედეგი არ მოაქვს და ფაქტია ბუნება მუდმივად დანაგვიანებულია.

 

მუნიციპალური ნარჩენებით გარემოს დაბინძურება
	2022 წელი		2023 წელი		2024 წელი
	ოქმი	უცნობია	ოქმი	უცნობია	ოქმი	უცნობია
აჭარა ა.რ.	352	1	138	4	8	-
გურია	29	-	10	2	2	-
იმერეთი	304	7	331	7	22	1
კახეთი	293	22	256	9	21	1
მცხეთა-მთიანეთი	61	4	81	11	50	-
რაჭა-ლეჩხუმი-ქვემო სვანეთი	43	-	16	1	-	-
სამეგრელო-ზემო სვანეთი	148	1	178	-	-	-
სამცხე ჯავახეთი	117	5	133	3	45	-
ქვემო ქართლი	70	32	79	44	42	-
შიდა ქართლი	18	2	32	-	3	-
თბილისი	26	25	4	9	-	1
სულ, საქართველოში	1 461	99	1 258	90	193	3

 

 

ნარჩენების მართვა ევროპის ქვეყნებში

ნაგვის კონტროლი ევროპის ქვეყნებში განსხვავებულია, მაგრამ არსებობს რამდენიმე საერთო მიდგომა და კანონი, რომელიც მიმართულია ნარჩენების თავიდან აცილებისა და სისუფთავის შენარჩუნებაზე საჯარო სივრცეებში.

კანონმდებლობა და რეგულაციები: ევროპის ქვეყნებს  აქვთ კანონები და რეგულაციები, რომლებიც კრძალავს ნაგვის დაყრას და საზოგადოებას ნარჩენების სათანადო განკარგვას ავალდებულებს. ეს კანონები, როგორც წესი, განსაზღვრავს რას წარმოადგენს ნაგვის დაყრა, სად შეიძლება ნარჩენების გადაყრა და ამ წესების დარღვევისთვის ჯარიმებს.

ჯარიმები: ნაგვის დაყრის თავიდან ასაცილებლად ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული მეთოდია დაჯარიმება. ნაგვის გადაყრის შედეგად დაჭერილი პირები შეიძლება დაჯარიმდნენ, თუმცა ჯარიმა განსხვავდება დარღვევის სიმძიმისა და ქვეყნიდან გამომდინარე, სადაც ის მოხდა.

აღსრულება: მუნიციპალიტეტები ხშირად ასაქმებენ ოფიცრებს ან მიმართავენ თვალთვალის მეთოდებს, როგორიცაა CCTV, რათა აკონტროლონ საჯარო სივრცეები დანაგვიანების დანაშაულებებზე.

საზოგადოებრივი ცნობიერების ამაღლების კამპანიები: ბევრი ევროპული ქვეყანა ასევე ინვესტირებას ახდენს საზოგადოებრივი ცნობიერების ამაღლების კამპანიებში, რათა მოქალაქეებს ასწავლონ ნარჩენების სათანადო განადგურების მნიშვნელობა და აუხსნან რა შედეგი მოაქვს გარემოს დანაგვიანებას.

საზოგადოების ჩართულობა: ევროპის ქვეყნებში ხელს უწყობენ საზოგადოების ჩართულობას ნაგვის გაწმენდის პროცესში, ორგანიზებული ღონისძიებების საშუალებით, როგორიცაა ნაგვის დასუფთავების დღეები ან მოხალისეობრივი პროგრამები. ეს ინიციატივები ხელს უწყობს სამოქალაქო პასუხისმგებლობის გრძნობის განვითარებას.

დეპოზიტის სისტემები: ევროპის ზოგიერთმა ქვეყანამ დანერგა სადეპოზიტო სისტემები გარკვეული ტიპის სასმელების კონტეინერებისთვის, როგორიცაა ბოთლები და ქილა. ამ სისტემების მიხედვით, მომხმარებლები იხდიან დეპოზიტს სასმელების შეძენისას, რომელიც მათ შეუძლიათ დაიბრუნონ ცარიელი კონტეინერების დანიშნულ, შეგროვების პუნქტებში დაბრუნებით. ეს ხელს უწყობს ნარჩენების სათანადო განკარგვასა და გადამუშავებას.

გადაჭრის გზები

აშკარაა, რომ ქვეყანაში აუცილებელია შესაბამისი ეფექტიანი  რეგულაციების დაწესება/გამკაცრება  და რაც უფრო მნიშვნელოვანია, სწორი აღსრულება. თუმცა, მიუხედავად იმისა, რომ ჯარიმები შეიძლება იყოს შემაკავებელი, ეს არ არის საკმარისი დაბინძურების რთული და მრავალმხრივი საკითხის მოსაგვარებლად.

რა თქმა უნდა, გარემოსდაცვითი რეგულაციების გაძლიერება და მათი ეფექტური აღსრულების უზრუნველყოფა გადამწყვეტია. ეს მოიცავს ემისიების, ნარჩენების განადგურებისა და სამრეწველო პრაქტიკის მკაფიო სტანდარტების დაწესებას, ასევე მკაცრი მონიტორინგის სისტემების დაწესებას დარღვევების აღმოსაჩენად. აღმასრულებელი ორგანოები უნდა იყვნენ სათანადოდ დაკომპლექტებული, მომზადებული და აღჭურვილნი რეგულაციების ეფექტურად აღსრულებისთვის.

ასევე, უფრო სუფთა და მდგრადი ტექნოლოგიების დანერგვის ხელშეწყობა სწორი არჩევანია დაბინძურების შესამცირებლად. ეს შეიძლება მოიცავდეს სტიმულის, სუბსიდიების ან საგადასახადო შეღავათების მიცემას ბიზნესისთვის, რათა ინვესტიციები განახორციელონ უფრო სუფთა წარმოების მეთოდებში, განახლებადი ენერგიის წყაროებსა და ნარჩენების მართვის ეფექტურ პრაქტიკაში.

გარემოზე და ჯანმრთელობაზე დაბინძურების ზემოქმედების შესახებ ცნობიერების ამაღლება კი ყველაზე მნიშვნელოვანია გარემოსდაცვითი მეთვალყურეობის კულტურის გასაძლიერებლად. საჯარო საგანმანათლებლო კამპანიებს შეუძლიათ აცნობონ მოქალაქეებს დაბინძურების მიზეზებისა და შედეგების შესახებ.  აქვე, არასამთავრობო ორგანიზაციებმა და ფართომასშტაბიანმა მოძრაობებმა შეიძლება გადამწყვეტი როლი შეასრულონ გარემოს დაცვის ადვოკატირებასა და დამაბინძურებლების პასუხისმგებლობის დაკისრებასა და ამაღლებაში.