Top Stories

 

სახელმწიფო აუდიტის სამსახურიფსიქიკური ჯანმრთელობის მიმართულებით დაგეგმილი და გატარებული ღონისძიებებით დაინტერესდა. აუდიტის ანგარიში, რომელიც უწყების ვებ-გვერდზე გამოქვეყნდა, 2018-დან 2022 წლამდე პერიოდს მოიცავს და სახელმწიფოს მიერ, ფსიქიკური ჯანმრთელობის მიმართულებით დაგეგმილი და გატარებული ღონისძიებების პროდუქტიულობა-ეფექტიანობას ასახავს. სახელმწიფო მაკონტროლებლებმა, აუდიტის ფარგლებში,შეისწავლეს პოლიტიკა და მისი აღსრულების მექანიზმები; სახელმწიფოს მიერ დაფინანსებული მომსახურების ხელმისაწვდომობა; ხარისხიანი მომსახურების უზრუნველყოფა.

ვიდრე სახელმწიფო აუდიტორების მიერ გამოვლენილ ხარვეზებს გაგაცნობთ, აღვნიშნავთ, რომ ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის (OECD) მიხედვით, მენტალური ჯანმრთელობის პრობლემებს აქვს დამანგრეველი ეფექტი, როგორც ინდივიდსა და ოჯახზე, ისე მთელ საზოგადოებაზე. ამასთან, ორიდანერთ ადამიანს, სიცოცხლის განმავლობაში ერთხელ მაინც ექმნება მსგავსი პრობლემა.საქართველო, როგორც დემოკრატიული სახელმწიფო, აღიარებს, რომ ფსიქიკური ჯანმრთელობა არის ადამიანის ჯანმრთელობის ფუნდამენტური ნაწილი და საზოგადოების კეთილდღეობის აუცილებელი პირობა, ხოლო ფსიქიკური აშლილობის მქონე პირთა უფლებების დაცვა სახელმწიფოს მოვალეობაა. ფსიქიკური ჯანმრთელობის გაძლიერების ეროვნულ კონტექსტში, კრიტიკულად მნიშვნელოვანია არა მხოლოდ თითოეული მოქალაქის მენტალური კეთილდღეობის დაცვა და ხელშეწყობა, არამედ, ფსიქიკური ჯანმრთელობის მდგომარეობის მქონე ადამიანების საჭიროებების დაკმაყოფილება.

 

ხარვეზები ფსიქიკური ჯანმრთელობის პოლიტიკაში

სახელმწიფო აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ ჯანდაცვის სამინისტროს შემუშავებული აქვს სტრატეგიული დოკუმენტი, რომელიც მოიცავს სახელმწიფოს მიერ განსაზღვრულ ძირითად პრიორიტეტებსა და მიმართულებებს ფსიქიკური ჯანმრთელობის განვითარებისათვის. სახელმწიფო პროგრამის ფარგლებში, სწორედ ეს დოკუმენტი უზრუნველჰყოფს მომსახურების დაფინანსებას.

„მიუხედავად ამისა, გამოწვევად რჩება პოლიტიკის ფარგლებში დაგეგმილი აქტივობების შესრულება, სანდო ინფორმაციის არსებობა და ხარჯების ეფექტიანად და პროდუქტიულად განკარგვის მიზნით დაფინანსების მექანიზმის შემუშავება.სამინისტრო, თავისი კომპეტენციის ფარგლებში, განსაზღვრავს ჯანმრთელობის დაცვის სფეროში სახელმწიფო პოლიტიკის განხორციელების სტრატეგიულ გეგმასა და მექანიზმებს და ახორციელებს მის მონიტორინგსა და შეფასებას.თუმცა, მიუხედავად ამისა:აღსანიშნავია, რომ 2015-2020 და 2022-2030 წლების სტრატეგიებში, ერთი და იგივე მიმართულებები რჩება მნიშვნელოვან გამოწვევად, როგორიცაა ადამიანური რესურსის ნაკლებობა, ამბულატორიული მომსახურების გაძლიერება და შესაბამისი სამედიცინო სერვისებით უზრუნველყოფა, მომსახურების ხარისხის ამაღლება, მომსახურებაზე გეოგრაფიული ხელმისაწვდომობის გაზრდა და სხვა“, - ვკითხულობთ აუდიტის დასკვნაში.

სახელმწიფო აუდიტორებმა ისიც გაარკვიეს, რომ 2022-2030 წლების ფსიქიკური ჯანმრთელობის განვითარების სტრატეგიული დოკუმენტის ფარგლებში, 2022 წლისთვის დაგეგმილი 8 აქტივობიდან, 2023 წლის მდგომარეობით, შეუსრულებელია  5 აქტივობა, ნაწილობრივ განხორციელდა - 2. მაგალითად, ფსიქიკური ჯანდაცვის სფეროში, პაციენტთა უფლებების დაცვისა და მომსახურების ხარისხის შეფასების მიზნით არ შექმნილა მონიტორინგის ჯგუფი და არ გაუმჯობესებულა მედიკამენტების შესყიდვის მექანიზმი.

 

ხარვეზები დაფინანსების მოდელში

სახელმწიფო აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ სათემო ამბულატორიული სერვისის მიმწოდებლებისთვის მომსახურების დაფინანსების გლობალური ბიუჯეტის პრინციპი წარმოშობს არაერთგვაროვანი მიდგომის რისკებს. კერძოდ, პაციენტების რაოდენობის მიხედვით მიმწოდებლისთვის ხარჯი განსხვავებულია - მეტი პაციენტი გულისხმობს მეტ დანახარჯს, დაფინანსება კი უცვლელია. მაგალითად, სერვისის მიმწოდებლების მიხედვით, 2019 წელს, ერთ პაციენტზე წლის განმავლობაში, საშუალოდ, დახარჯული თანხა მერყეობდა 106-დან 465 ლარამდე.

„დაწესებულებების მიხედვით, განსხვავებულია წარმოდგენილი ხარჯების სტრუქტურა და თითოეული შემადგენელი კომპონენტის პროცენტული წილი მთლიან ხარჯთან მიმართებით, რაც გამოწვეულია იმით, რომ ზოგიერთ სერვისში არ არსებობს სამედიცინო დაწესებულებებისთვის განსაზღვრული ხარჯების თანაფარდობის დასაშვები ზღვარი. მედიკამენტების შესყიდვა/გაცემის მექანიზმების გაანალიზების შედეგად აღმოჩნდა, რომ დაწესებულებებს არ აქვთ ერთნაირი მიდგომა და სახელმწიფოს წილით შექმნილი დაწესებულებები მედიკამენტებს ყიდულობენ კონსოლიდირებული შესყიდვით, იმ შემთხვევაში, თუ კერძო დაწესებულებისთვის წამლების შეძენა მოხდებოდა იმავე პრინციპით, წამლებზე გაწეული ხარჯი 35%-ით შემცირდებოდა“.

 

დარღვევები დოკუმენტაციის ზედამხედველობის მექანიზმში

აუდიტის შედეგად ისიც გაირკვა, რომ პროგრამის ფარგლებში დასაფინანსებელი ნოზოლოგიები განსაზღვრულია დადგენილებით. კრიზისული ინტერვენციის კომპონენტის შესრულების მონაცემთა ბაზაში დაფიქსირებული დიაგნოზების მიხედვით აღმოჩნდა, რომ 2018-2022 წლებში, 43 ბენეფიციარს 335 შემთხვევაში მინიჭებული აქვს ისეთი ნოზოლოგია, რომელიც პროგრამით არ არის განსაზღვრული. ასევე, მოზრდილთა სტაციონარის 2018-2022 წლების მომსახურების შესრულების ბაზების ანალიზით გამოვლინდა, რომ 49 ბენეფიციარს 303 შემთხვევაში უფიქსირდება და გლობალური ბიუჯეტის დაფინანსების მოდელის ფარგლებში უნაზღაურდება ისეთი ნოზოლოგია, რომელიც არ არის განსაზღვრული პროგრამით.

„მოზრდილთა სტაციონარის 902 ბენეფიციარი (ამ კომპონენტის უნიკალური ბენეფიციარების 5.9%), სტაციონარში ყოფნის პერიოდში, ასევე ფიქსირდება სათემო ამბულატორიის, კრიზისული ინტერვენციის, ან მობილური გუნდების კომპონენტების ფარგლებში წარმოდგენილ საანგარიშგებო დოკუმენტებში.

სსიპ ლ. საყვარელიძის სახელობის დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის მიერ, ფსიქიკური ჯანმრთელობის შესახებ გამოქვეყნებული მონაცემები, რომლებიც მნიშვნელოვანი წინაპირობაა პოლიტიკის შესამუშავებლად, არასრულია. პროგრამაში ჩართული სათემო მომსახურების მიმწოდებელ ზოგიერთ დაწესებულებას (ყოველწლიურად, საშუალოდ, 5 დაწესებულება ანუ 23%) ცენტრისათვის არ წარუდგენია სტატისტიკური ინფორმაცია“.

სახელმწიფო აუდიტორების მტკიცებით, მსოფლიოში ფართოდ გავრცელებული მენტალური ჯანმრთელობის პრობლემა, როგორიცაა დეპრესია, ცენტრის მონაცემებით, უფრო იშვიათად ფიქსირდება, ვიდრე შიზოფრენია, რაც მიუთითებს არსებული მონაცემების სისწორის რისკებზე.

„ჯანმოს მიხედვით, მოსახლეობის 3.8%-ს უფიქსირდება დეპრესია, როცა 2022 წლის მონაცემებით, შესაძლოა, 222 ადამიანიდან ერთს (0.45%) ჰქონდეს შიზოფრენია. ცენტრის 2021 წლის მონაცემის მიხედვით, საქართველოში დაფიქსირდა 895 ახალი შემთხვევა შიზოფრენიის, შიზოტიპური და ბოდვითი აშლილობების, როცა გუნება-განწყობის (აფექტური) აშლილობები, მათ შორის, დეპრესიის შემთხვევა მხოლოდ 392-ია, რაც თითქმის ორჯერ ნაკლები მაჩვენებელია“.

 

ხარვეზები დაფინანსებული მომსახურების ხელმისაწვდომობაში

აუდიტის შედეგად ირკვევა, რომ 2018-2022 წლებში, საქართველოს მასშტაბით, 39 მიმწოდებელი დაწესებულება ემსახურებოდა პროგრამით გათვალისწინებული კომპონენტების ბენეფიციარებს. მიუხედავად ამისა, კვლავ გამოწვევად რჩება საცხოვრებელთან ახლოს სხვადასხვა სერვისის, როგორც ფიზიკური, ისე ინფორმაციული ხელმისაწვდომობა.

„მიუხედავად ცენტრისა და სააგენტოს მიერ განხორცილებული ღონისძიებებისა, მოსახლეობის ინფორმირების მიმართულებით, 150 გამოკითხულიდან 113 რესპონდენტს არ ჰქონდა ინფორმაცია ფსიქიკური ჯანმრთელობის სახელმწიფო პროგრამის შესახებ. ამავე გამოკითხული ერთობლიობიდან, არ იყო ინფორმირებული 117 მოქალაქე, რომ სამედიცინო სერვისები ფინანსდება სახელმწიფოს მიერ.

ინფორმირებულობის დაბალ მაჩვენებელზე, სხვა მიზეზებთან ერთად, მიუთითებს ჯანმრთელობის დაცვის სტატისტიკური მონაცემებიც, რომელთა თანახმად, ყოველწლიურად მზარდია ფსიქიკური და ქცევითი აშლილობით დაავადებული პირების რიცხვი, ხოლო სახელმწიფო პროგრამაში ჩართული პირების რაოდენობა ყოველწლიურად სტაბილურია“.

 

ხარვეზები ფიზიკურ ხელმისაწვდომობაში

2018-2022 წლებში, ბავშვთა ფსიქიკური ჯანმრთელობის კომპონენტისთვისმიმწოდებელი მხოლოდ თბილისშია წარმოდგენილი მაშინ, როცა ამავე პერიოდში, ბენეფიციარები წარმოდგენილნი იყვნენ სხვადასხვა რეგიონიდან. ფსიქოსოციალური რეაბილიტაციის კომპონენტისთვის, 2018-2022 წლებში მიმწოდებელი ხელმისაწვდომი იყო მხოლოდ სამ რეგიონში: თბილისში, კახეთსა და იმერეთში.

„ამ წლებში რეგისტრირებული ბენეფიციარების 88%-ის საცხოვრებელი რეგიონი ემთხვევა სწორედ ამ რეგიონებს. შესაბამისად, სხვა რეგიონებში მცხოვრები პოტენციური ბენეფიციარებისათვის ეს სერვისი არ არის გეოგრაფიულად ხელმისაწვდომი. 2018-2022 წლებში, ბენეფიციარების 99%-ის საცხოვრებელ ქალაქში ფუნქციონირებდა ავტორიზებული აფთიაქი, საიდანაც მოსარგებლეს შეეძლო მისთვის გამოწერილი მედიკამენტის მიღება, თუმცა მათ 34%-ს მედიკამენტების მიღება უხდებოდათ საცხოვრებელი ადგილიდან დაშორებულ ქალაქში მდებარე დაწესებულებაში ან/და აფთიაქში, რითაც იზღუდება მედიკამენტებზე ფიზიკურ ხელმისაწვდომობა“.

მობილური გუნდის მომსახურება გულისხმობს რეგულარულ ვიზიტებს პაციენტის საცხოვრებელ ადგილას. აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ დაწესებულებები ემსახურებიან სხვადასხვა მუნიციპალიტეტებს, რომლებიც მნიშვნელოვნად დაშორებულნი არიან საწყისი პუნქტიდან. 22 დაწესებულებიდან, რომლებიც ახორციელებდნენ მობილური გუნდის მომსახურებას 2022 წელს, მხოლოდ 12 დაწესებულებას ჰყავდა ავტომანქანა.

„ჯანმრთელობის დაცვის სფეროს სახელმწიფო მართვის მექანიზმია სამედიცინო დახმარების ხარისხის კონტროლი, რასაც სამინისტრო ახორციელებს სამედიცინო მომსახურების მიწოდების წესების, პირობებისა და ნორმატივების შემუშავების და მათი შესრულების კონტროლის გზით. საკანონმდებლო რეგულაციებში არსებული სხვადასხვა ჩანაწერის მიუხედავად, სამინისტროსა და პასუხისმგებელი ორგანოების მიერ სრულყოფილი ზედამხედველობა არ ხორციელდება. ამასთან, სამედიცინო დაწესებულებების მიერ მტკიცებულებებზე დაფუძნებული სამედიცინო მომსახურების გაწევის შესაძლებლობასსჭირდებაგაუმჯობესება“.

 

ხარვეზები სამედიცინო დაწესებულებების ზედამხედველობაში

„ფსიქიკური ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მიხედვით, ბენეფიციარებმა მომსახურება უნდა მიიღონ ლიცენზირებულ ამბულატორიულ დაწესებულებებში, თუმცა კანონში „ლიცენზირებისა და ნებართვების შესახებ“, ფსიქიკური ჯანმრთელობის სერვისის მიმწოდებელ დაწესებულებაზე ლიცენზიის ფლობის მოთხოვნა განსაზღვრული არ არის.

„ამ კანონში მითითებული ჩანაწერის შესაბამისად, სამინისტროს მიერ, 2020 წლის 1 სექტემბრისთვის, იგეგმებოდა მონიტორინგის ჯგუფის შემადგენლობის განსაზღვრა. მიუხედავად ამისა, აღნიშნული ჯგუფი აუდიტის პერიოდისათვის არ იყო შექმნილი.

2018-2022 წლებში, რეგულირების სააგენტოს მიერ სტაციონარული დაწესებულებების სანებართვო პირობები შემოწმდა მხოლოდ 2018 და 2019 წლებში, 6 ფსიქიატრიულ დაწესებულებაში. აღსანიშნავია, 2020-2022 წლებში,COVID-19-ის პანდემიის გამო, სანებართვო პირობების კონტროლი არ განხორციელებულა“.

სახელმწიფო აუდიტორების მტკიცებით, სამედიცინო მომსახურების მიმწოდებელი 12 სტაციონარული დაწესებულებიდან მონიტორინგი ხორციელდებოდა მხოლოდ 3 დაწესებულებაში. დანარჩენი 9 დაწესებულების შეუმოწმებელი შემთხვევების რაოდენობა მერყეობს 83%-დან 98%-მდე.

2019-2021 წლებში, ბავშვთა და მოზრდილთა სტაციონარების საწოლების დატვირთვა 5 სამედიცინო დაწესებულებაში აჭარბებდა 100%-ს, მათ შორის, ფიქსირდება შემთხვევები, როდესაც დატვირთვა სამჯერ აღემატებოდა ზღვრულ შესაძლებლობებს.

 

ხარვეზები მტკიცებულებებზე დაფუძნებულ სამედიცინო მომსახურებაში

აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ ფსიქიკური და ქცევითი აშლილობების 58 მდგომარეობიდან, რომელსაც ფარავს ფსიქიკური ჯანმრთელობის სახელმწიფო პროგრამა, გაიდლაინი - კლინიკური მდგომარეობის მართვის რეკომენდაცია, შექმნილია მხოლოდ 15 შემთხვევაში.

„სამინისტროს შემუშავებული აქვს მომსახურების უზრუნველყოფის პროტოკოლები - დაავადებათა მართვის სახელმწიფო სტანდარტი, ოღონდ პროექტის სახით, რომელიც აუდიტის პერიოდში არ იყო დამტკიცებული. ამასთან, პროგრამაში ჩართული დაწესებულებიდან, მხოლოდ 6 დაწესებულებას აქვს შემუშავებული პროტოკოლები, საიდანაც ერთი დაწესებულების შემთხვევაში,ეს პროტოკოლი ზოგადი სახის დოკუმენტია“.

განსხვავებული სურათია დაწესებულებების მიხედვითაც, თუ რამდენ ბენეფიციარს ემსახურება მულტიდისციპლინური გუნდის ერთი წარმომადგენელი. მაგალითად, არსებული პრაქტიკის მიხედვით, ერთი ფსიქოლოგი - ერთ სამედიცინო დაწესებულებაში, შესაძლოა, ემსახურებოდეს მინიმუმ - 199, მაქსიმუმ - 9 303 პაციენტს.

 

რეკომენდაციები

მას შემდეგ, რაც ხარვეზები გამოავლინეს, სახელმწიფო აუდიტორებმა საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს, სსიპ „დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის დაცვის ეროვნულ ცენტრს“, სსიპ „ჯანმრთელობის ეროვნულ სააგენტოსა“ და სსიპ „დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის დაცვის ეროვნულ ცენტრს“ გარკვეული რეკომენდაციებიც გაუწერეს, რომლებიც ხარვეზების გამოსასწორებლად, ამ უწყებებმა აუცილებლად უნდა გაითვალისწინონ.

„ფსიქიკური ჯანმრთელობის სფეროში, ეროვნული სტრატეგიის შესრულებისთვის, მუდმივი მონიტორინგის მიზნით,უნდა შემუშავდეს მისი ზედამხედველობის ეფექტიანი მექანიზმი.

საბიუჯეტო სახსრების პროდუქტიულად განკარგვისა და ფსიქიკური ჯანმრთელობის სახელმწიფო პროგრამის მიზნის სათანადოდ შესრულებისთვის, შეფასდეს არსებული და შეირჩეს პროგრამის დაფინანსების ეფექტიანი მექანიზმი, რომელიც ორიენტირებული იქნება სერვისის ხელმისაწვდომობის ზრდაზე.

ბენეფიციარებისთვის ფსიქიკური ჯანმრთელობის სახელმწიფო პროგრამის ფარგლებში, სახელმწიფოს მიერ დაფინანსებულ მომსახურებებზე ფიზიკური ხელმისაწვდომობის გაუმჯობესების მიზნით, სამედიცინო სერვისების მიმწოდებლების შერჩევის მექანიზმი შემუშავდეს იმგვარად, რომ გაიზარდოს გეოგრაფიული ხელმისაწვდომობა/დაფარვა, როგორც მომსახურებაზე, ასევე მედიკამენტებზე“.

გარდა ამისა, ფსიქიკური ჯანმრთელობის შესახებ სანდო ინფორმაციის უზრუნველყოფისათვის, უწყებებმა უნდა დანერგონ სამედიცინო დაწესებულებების მიერ წარმოდგენილი სტატისტიკური მონაცემების გადამოწმების ეფექტიანი მექანიზმი, რომელიც გააუმჯობესებს ფსიქიკური ჯანმრთელობის მიმართულებით სახელმწიფოს მიერ დაფინანსებული სერვისების ქვეყანაში არსებული რეალური მდგომარეობის შეფასებასა და რესურსების შესაბისად დაგეგმვას.

„ფსიქიკური ჯანმრთელობის სახელმწიფო პროგრამის ფარგლებში დაფინანსებული სერვისებისხელმისაწვდომობის გაუმჯობესების მიზნით, უნდა დაინერგოს ქმედითი მექანიზმი, რომელიც მოსახლეობას აუმაღლებს ცნობიერებას ფსიქიკური ჯანმრთელობის შესახებ და ასევე შესაბამის სამიზნე ჯგუფებს - ფსიქიკური ჯანმრთელობის სახელმწიფო პროგრამის შესახებ, რითაც გაიზრდება სერვისებზე მიმართვიანობა.

ფსიქიკური ჯანმრთელობის პროგრამის ფარგლებში, სათანადო ხარისხის მომსახურების მიწოდების მიზნით, შემუშავდეს შესაბამისი პროტოკოლები და გაიდლაინები და დაინერგოს ზედამხედველობის მექანიზმი, რომელიც უზრუნველყოფს დაწესებულებების მიერ პაციენტზე ორიენტირებული და მტკიცებულებებზე დაფუძნებული სამედიცინო მომსახურების მიწოდებას“.

 

 

ავტორი-მაკა რუხაძე

ვაიკულემ წელს იურმალაში მიიწვია ძირითადად უკრაინელი არტისტები, ასევე ის რუსი შემსრულებლები, რომლებიც ღიად აპროტესტებენ რუსეთის შეჭრას უკრაინაში.

ევგენია კოტლიარმა ლაიმა ვაიკულეს რამდენიმე კითხვა დაუსვა

- რუსეთში ბევრი ხელოვანი უგულებელყოფს პოლიტიკას და ომს, ან ცდილობს არ შეიმჩნიოს ომი, რომელიც მიმდინარეობს. ამ ფესტივალზე კი, როგორც ვნახეთ, არტისტები არა მხოლოდ გამოდიან სცენაზე, ახარებენ მაყურებელს სიმღერითა და ცეკვით, არამედ მკვეთრ პოლიტიკურ განცხადებებსაც აკეთებენ. რატომ არის ეს თქვენთვის მნიშვნელოვანი და რატომ არის ეს შესაძლებელი ლაიმა ვაიკულეს ფესტივალზე?

- ერთხელ როგორღაც ერთმა ადამიანმა, რომელსაც ვეუბნებოდი, „ოჰ, მე საბჭოთა პერიოდის ბავშვი ვარ, პოლიტიკაში არაფერი მესმის, არსად მიმიღია მონაწილეობაო“, მითხრა: „იცი, საიდან მოდის სიტყვა „იდიოტი“? საბერძნეთიდან. ასე უწოდებდნენ ადამიანს, ვისაც პოლიტიკა არ აინტერესებდა.“ ვაღიარებ, დიახ, მე ვიყავი სრული იდიოტი. ასე რომ იცოდეთ, ყველა, ვისაც პოლიტიკა არ აინტერესებს, იდიოტია. და ეს არ არის ჩემი ნათქვამი, ეს არის ძველი ბერძნული სიტყვა, რომელიც მონიშნავს ადამიანებს, რომლებიც არ არიან დაინტერესებულნი პოლიტიკით. რომ არ გვაინტერესებდა, იმიტომაც მივედით აქამდე, რაც ძალიან სამწუხაროა.

- თქვენ ჩემზე უკეთ იცით, როგორ ჩამოაშორეს, პირდაპირ მოწყვიტეს რუსი მაყურებელი არაერთ გამოჩენილ არტისტს, რომლებსაც, გასაგები მიზეზების გამო, დღეს არ შეუძლიათ რუსეთში გამოსვლა. როგორ ფიქრობთ, თქვენს მაყურებელს, მსმენელს რუსეთიდან, ესმის რომ ესეც დიდი ომის შედეგია, რომ ისინი ვერ მივლენ ვერკა სერდუჩკას ან ლაიმა ვაიკულეს კონცერტზე?

- ვისი ტვინიც არ გამოურეცხავთ სათანადოდ, ვისაც ესმის, რომ არსებობს თეთრი და არსებობს შავი, მათთან მგონი ყველაფერი კარგადაა, მშვენივრად ხვდებიან რაშიცაა საქმე. მაგრამ რაც შეეხება იმათ, ვისაც გაგება არ შეუძლიათ, რა უნდა უთხრა? ისინი ზომბებივით უყურებენ პუტინს და უსმენენ მას, რომელიც ამბობს, რუსეთი რომ არ შეჭრილიყო უკრაინაში, მაშინ უკრაინა დაესხმებოდა რუსეთსო. როგორ შეიძლება ასეთი სისულელეების მოსმენა და ამ სისულელის დაჯერება? ამიტომ, როგორც ვიღაცამ ძალიან კარგად შენიშნა: „კულტურა არ არის რუსეთში, კულტურა არის იქ, სადაც მაქსიმ გალკინია, სადაც ალა პუგაჩოვაა". ასე რომ, კულტურა გადაადგილდა. სხვაგან გადაინაცვლეს რეჟისორებმაც, მსახიობებმაც... სწორედ მათთან არის რუსული კულტურა.

- ლაიმა, თქვენი დაკვირვებით, თქვენი წრის ხალხი, მაყურებელი, აუდიტორია - რამდენად დაიღალა ჩვეულებრივი ხალხი ომთან დაკავშირებული ინფორმაციით?

- ძვირფასო მეგობრებო, გასაგებია რომ ვიღლებით, რადგან ომი მიდის, რადგან ომი არ დასრულებულა. მაგრამ თუ უკრაინაში ხალხი უძლებს, თუ იქაური არტისტები გამოდიან სცენაზე და ლაპარაკობენ იმაზე, რომ ისინი არსებობენ და აღწერენ იმას, რაც მათ თავს ხდება, როგორღაც დანარჩენებმა, თბილ ლოგინებში ჩაწოლილებმა, უნდა მოითმინონ. მეტიც, უკვე დროა დაიწყონ აქეთ-იქით ყურება, დროა მოუსმინონ სხვადასხვა მხარეს და გაიაზრონ, თუ რა ხდება.

- რა ვითარებაში იმღერებს რუსეთში ლაიმა ვაიკულე?

– დღეს მინდა ვთქვა, რომ არასდროს. მაგრამ, როგორც ამბობენ, „არასოდეს თქვა არასოდეს". ყველაფერი მკვეთრად უნდა შეიცვალოს; უნდა მოხდეს ის, რაც იყო 90-იან წლებში: უნდა გაჩნდეს გარდაქმნის, უკეთესი ცხოვრების, სიმართლის იმედი და რწმენა. მინდა ამის მჯეროდეს. მაგრამ ალბათ ვერ მოვესწრები ამ დროს. ამიტომ ჩემთვის გადავწყვიტე, რომ არასდროს.

- გვიამბეთ, პირადად თქვენ როგორ ადევნებთ თვალყურს ახალ ამბებს ფრონტიდან, ომიდან, თუკი ადევნებთ თვალს.

- რა თქმა უნდა, არ ვუსმენ რუსულ ტელევიზიას. რა თქმა უნდა, არა. იმიტომ რომ იქიდან მხოლოდ ისტერია და სრული სიცრუე მოდის, თავხედური, მახინჯი სიცრუე. ჩემთვის არსებობენ შესანიშნავი პოლიტიკური ანალიტიკოსები, მაგალითად, ბატონი პასტუხოვი. ვუყურებ არესტოვიჩს, ფეიგინს, ვუყურებ Freedom-ს - უკრაინულ არხს. უბრალოდ ყველაფერი შემიძლია ვნახო, დავათვალიერო, რათა შევიტყო, რა მოხდა, რა სიახლეებია. ყველაფერი მაინტერესებს, ოღონდ, რა თქმა უნდა, არა პროპაგანდა და წმინდა წყლის ტყუილები.

- გვიამბეთ, ბოლოს როდის იყავით უკრაინაში?

- ომის წინ ვიყავი. როგორღაც ისე მოხდა, რომ რამდენიმე წლის განმავლობაში ზედიზედ მქონდა გასტროლები მთელ უკრაინაში. ამიტომ ძალიან განვიცდი, როცა ვუყურებ რა დაიბომბა, რა განადგურდა... ხარკოვი საერთოდ გაქრა, უბრალოდ ქალაქი აღარ არის, ქალაქი მოჩვენებაა. როგორც „1+1“ არხის ერთ-ერთმა ჟურნალისტმა მითხრა, ისინი ხარკოვში სულ ცოტა ხნის წინ ჩავიდნენ, ყველა სახლი თითქმის სანახევროდაა დანგრეული, ცენტრში კი უბრალოდ ხვრელადაა ქცეული. სხვა რაიონები აღარ არსებობენ, მხოლოდ სახლების ნარჩენებია. უეცრად ერთი ასეთი საშინელი სახლიდან გამოსულა ქალი. ჟურნალისტი მეუბნება, ძალიან შეგვეშინდა, რადგან მოჩვენებასავით იყოო. კითხვაზე, აქ რას აკეთებთო, ქალს უთქვამს, „აქ მარტო არ ვარ, ორი შვილი მყავს. წასასვლელი არსად მაქვსო".

ასე „გადაარჩინეს“ რუსებმა რუსულენოვანი ქალაქი ხარკოვი. ვის უნდა ასეთი "გადარჩენა"? ვინმეს უნდა ასეთების მათთან მისვლა? ყვირილი მინდება. მაგრამ, სამწუხაროდ, რუსეთში მცხოვრებ ადამიანებს ყურები ცვილით აქვთ დახშული და არაფერი ესმით. არ ვიცი, რა გავაკეთო. ვცდილობ ვილაპარაკო, მაგრამ არ ესმით.

- თუ არსებულ ვითარებაზე ხელოვანების გავლენის შესახებ ვისაუბრებთ, როგორ ფიქრობთ, ხელოვანებს, მათ შორის მათ იმ განცხადებებს, რომლებსაც ლაიმა ვაიკულეს ფესტივალზე ვისმენთ, რეალურად შეუძლიათ გავლენა მოახდინონ პოლიტიკასა და პოლიტიკოსებზე?

- თუ ყველა ასე მოიქცევა, მგონია, რომ კი. როდესაც ჰოლივუდი ვინმეს წინააღმდეგ პროტესტს გამოთქვამს, მისი ხმა ყველგან ისმის. გაიხსენეთ ვიეტნამი, როცა ჰიპები, მუსიკოსები, „ბიტლზი“ - ყველა აპროტესტებდა ვიეტნამის ომს. მათ უსმენდნენ, აჩვენებდნენ ტელევიზორებში, ჩვენც კი ვიცოდით მათ შესახებ, თუმცა მაშინ „რკინის ფარდა“ გვყოფდა. ამიტომ, მგონია, რომ ყველამ უნდა ილაპარაკოს. უბრალოდ მიკვირს, როგორ შეიძლება არ ილაპარაკონ.

გულწრფელად გეტყვით, ახლა ვიწყებ გააზრებას, შიშის შემჩნევას რუსეთიდან ჩამოსულ ადამიანებში. მათ ეშინიათ. ჩვენ უფრო თავისუფლები, უფრო გახსნილები ვართ. ვამბობთ იმას, რასაც ვფიქრობთ, მაგრამ ვხედავ, რომ მათ იმავეს გაკეთება არ შეუძლიათ. ეს შიში უკვე მათ შიგნითაა. ღმერთმა ნუ ქნას ამის დაბრუნება. უბრალოდ მახსოვს საბჭოთა კავშირი. ისინი იქითკენ მიდიან. Ძალიან სამწუხაროა, ძალიან.

ამდენი სიმდიდრე და ამდენი ფულია რუსეთში. იმის ნაცვლად, რომ თავიანთ ქვეყანას, თავიანთ ხალხს მოახმარონ, ხარჯავენ შეიარაღებაში, უკრაინის დაბომბვაში. რამდენი უბედური ადამიანია რუსეთში. არ იცით სად წაიღოთ ფული? მიეცით მათ! ახლა აფრიკა მოუნდათ - ვალებს აპატიებენ, მარცვლეულს აძლევენ, ყველაფერი ემეტებათ მათთვის. რატომ არ გინდათ თქვენი ქვეყნის, მაგალითად უკიდურესი ჩრდილოეთის გამოკვება? იქნებ მათთვისაც მიგეცათ ფული? კამჩატკაში ვარ ნამყოფი, ყველგან ვარ ნამყოფი. ვერ წარმოიდგენთ, რამდენი უბედურება ტრიალებს იქ.

რამდენს ჩივიან, რამდენს ლაპარაკობენ... ტუალეტები ქუჩებში აქვთ. რუსეთი გაზის ქვეყანაა, მაგრამ მოსკოვის გარეუბანში გაზი არ არის. მიდით, მიეცით თქვენს ხალხს ბედნიერი ცხოვრება! რუსეთი შეიძლებოდა ყოფილიყო დისნეილენდივით მშვენიერი. არა მხოლოდ მოსკოვი და პეტერბურგი, არამედ მთელი რუსეთი. მაგრამ არა, თავიანთი ქვეყნის კეთილმოწყობას, სხვებისთვის მიმზიდველ ქვეყნად ქცევას, ისინი ამჯობინებენ უკრაინის დასამარებას. ეს ის პარადოქსია, რომლის გაგებაც არ შემიძლია.

 წყარო: რადიო თავისუფლება

 

„ვერსია“ 2022 წლის პოლიტიკური მოვლენების შეჯამებას გთავაზობთ. მართალია, ახალ წლამდე ჯერ სამი კვირაა დარჩენილი, მაგრამ ერთად გადავავლოთ თვალი იმ პოლიტიკურად მნიშვნელოვან საკვანძო საკითხებს, რაც საქართველოს ინტერესებისთვის მნიშვნელოვანია. ამ კონტექსტში, უპირველესად, ევროკავშირის მიერ კანდიდატი ქვეყნის სტატუსის საკითხი უნდა ვახსენოთ, როცა ევროპულმა ოჯახმა მოლდოვასა და უკრაინას კანდიდატის სტატუსი გადასცა, საქართველოს კი 12- პუნქტიანი გეგმა შეუდგინა შესასრულებლად, რომლისთვისაც „დედლაინი“ თავდაპირველად - 2022 წლის ბოლო, შემდეგ კი 2023 წლის დეკემბერი დასახელდა. დათქმა ასეთია - თუ საქართველოს ხელისუფლება ამ გეგმას პირნათლად შეასრულებს, ევროკავშირის კანდიდატი ქვეყნის სტატუსს მიიღებს. მეორე მხრივ, შიდაპოლიტიკური პროცესები ქვეყნის ყველაზე მრავალამომრჩევლიანი ოპოზიციური პარტიის, ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის ირგვლივ ვითარდება. პარტიაში თავმჯდომარეობისთვის მოქმედი თავმჯდომარე ნიკა მელია და ლევან ხაბეიშვილი იბრძვიან, რისთვისაც მალე შიდაპარტიულ არჩევნებს გამართავენ. როგორც კულუარებში ამბობენ, ხაბეიშვილის უკან ახლა მიხეილ სააკაშვილის მხარდამჭერი პარტიული ძალა დგას. ასე რომ, როგორც ჩანს, ეს არჩევნები ბევრ რამეს არა მხოლოდ პარტიის, არამედ, ქვეყნის პოლიტიკურ ჭადრაკშიც დიდ როლს შეასრულებს.

რა თქმა უნდა, წლის მთავარი მოვლენებიდან უკრაინის ომი ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესია. უკრაინაზე რუსეთის სამხედრო თავდასხმამ მსოფლიო პოლიტიკურ კონფიგურაციაში ბევრი რამ შეცვალა და ყველაფერი ეს, საქართველოზეც პირდაპირ თუ ირიბად აისახება...

წლის მთავარი პოლიტიკური მოვლენების ანალიზისთვის „ვერსიამ“ ვახტანგ ძაბირაძეს მიმართა:

 - ეს წელი იყო ძალიან მნიშვნელოვანი არა მხოლოდ საქართველოსთვის, არამედ, მსოფლიოსთვის, რადგან ამ წელს დაიწყო... არ მინდა, მსოფლიო ომი ვთქვა, მაგრამ არც შორს ვართ იმისგან, რაც დღეს უკრაინაში ხდება.

ქართულ პოლიტიკას რაც შეეხება, ისევ და ისევ გრძელდება დაპირისპირება. შარლ მიშელის დოკუმენტის მიღება და შემდეგ მასზე უარის თქმა... შემდეგ ყველაფერი გადაერთო იმ ჭრილში, რასაც უკრაინის მოვლენები და სააკაშვილის პრობლემა ჰქვია. ეს თემები მუსირებდა, ძირითადად, ქართულ პოლიტიკურ და მედიასივრცეში და დღესაც იგივე რჩება, რადგან ქართული პოლიტიკური სპექტრი ვერ ახერხებს ან არ უნდა, რომ გამოვიდეს იმ მოჯადოებული წრიდან, რომელზეც მუდმივად ვტრიალებთ. იმედი მაქვს, სააკაშვილთან დაკავშირებით იქნება გადაწყვეტილება მიღებული და ეს ერთი თემა მაინც მოიხსნება ქართულ ოპოზიციურ სპექტრსა და ხელისუფლებას შორის მომავალი წლისთვის, თუმცა ალბათ, ახალი თემები მოიძებნება, რომ დაპირისპირება გაგრძელდეს. არ ველოდები დეპოლარიზაციას, რადგან გულუბრყვილობაა იმაზე ფიქრი, რომ პოლარიზაცია მხოლოდ პოლიტიკურ სპექტრს ეხება. ორივე მხარემ ხატზეც რომ დაიფიციოს პოლარიზაცია დასრულდებაო, ასე მაინც არ მოხდება, რადგან პოლარიზაცია თან სდევს ჩვენს პოლიტიკურ ცხოვრებას, ბოლო 30 წელი და უფრო მეტიც.

- ბატონო ვახტანგ, მოჯადოებულ წრეზე სიარულში რას გულისხმობთ?... მნიშვნელოვანია ქვეყნის მთავარ ოპოზიციურ პარტიაში მიმდინარე პროცესებიც, სადაც შიდაპარტიულ არჩევნებს გეგმავენ. შეცვლის პოლიტიკურ სიტუაციას ენმ-ში დაწყებული ეს პროცესი?

- მოჯადოებულ წრეზე როცა ვსაუბრობ, ვგულისხმობ ხელისუფლებათა ცვლილებებს, რომელსაც არაფერი მოაქვს და ისევ იმ ჭაობში ვრჩებით, სადაც ვიყავით. ენმ და „ქართული ოცნება“ ბევრი არაფრით განსხვავდებიან ერთმანეთისგან. ჩემი შეფასებით, ენმ-ს აგრესიული ავტორიტარიზმი ჰქონდა, „ოცნებას“ კი პასიური აქვს. ორივე ერთსა და იმავე სივრცეში რჩება, რასაც ხატოვნად გამოხატავს სასამართლოს მიმართ დამოკიდებულება, სხვა პრობლემებთან ერთად.

რაც შეეხება ენმ-ში მიმდინარე პროცესებს, თუ ჯანსაღი პროცესი წავა, ეს იქნება წინგადადგმული ნაბიჯი პოლიტიკური კულტურის თვალსაზრისით. ვერ ჩავთვლი, რომ წინა არჩევნები ასეთი იყო, როცა მელია და ვარშალომიძე უპირისპირდებოდნენ ერთმანეთს. ახლა კი საკმაოდ რეალური დაპირისპირებაა, რადგან ახლა მელიასა და ხაბეიშვილის უკან არ დგას მხოლოდ ერთი კაცი. მაშინ სააკაშვილმა გადაწყვიტა, რომ მელიას გაემარჯვა. დღეს პარტიაში გუნდებია გამოკვეთილი და თუ არჩევნები რეალური კონკურენციის ფარგლებში ჩატარდება, ეს იქნება წინგადადგმული ნაბიჯი პარტიული პოლიტიკური კულტურის თვალსაზრისით.

- ლევან ხაბეიშვილის უკან სააკაშვილის მხარდამჭერ ძალას მოიაზრებენ. როგორ ფიქრობთ, არჩევნებში მისი გამარჯვება უფრო გაამწვავებს პოლარიზაციას? ქუჩის აქციები, მწვავე პოლიტიკური პროცესები გველოდება?

- მელიამ განაცხადა, თუ სასამართლო სააკაშვილის მიმართ იმ გადაწყვეტილებას არ მიიღებს, რისი იმედიც ენმ-ში აქვთ, ყველაფერი ძველებურად ვერ იქნებაო ანუ ფაქტობრივად, ქვეტექსტი იგივეა, რომ ქუჩის პროტესტი იქნება და ა.შ. ამ მიმართებაში, ვერ ვიტყვი, რომ ხაბეიშვილი მელიაზე უფრო აქტიური იქნება ქუჩის პროტესტში. ზოგადად, საინტერესოა, რატომ დაიწყო დაჩქარებული პროცესი არჩევნებისთვის და რატომ ცდილობს ხაბეიშვილის მხარე, რომ არჩევნები სწრაფად ჩაატაროს. მელიას მხარე კი პირიქით - ცდილობს, არჩევნებამდე დრო გააჭიანუროს. თუ გავითვალისწინებთ არა მხოლოდ სააკაშვილის მომხრეთა პოზიციას, არამედ, კლინიკა „ვივამედის“ მედპერსონალის განცხადებებსაც, რომ სააკაშვილი წონაში იკლებს, ამასთან, ჩვენი პარტნიორი ქვეყნების განცხადებებს და პოზიციას, არ გამოვრიცხავ, ძალიან მალე გადაწყდეს სააკაშვილის სამკურნალოდ წაყვანა საზღვარგარეთ.

- ეს პოლიტიკურად რას შეცვლის?

- ეს შეცვლის ენმ-ის არჩევნების შედეგს. თუ არჩევნებამდე მოესწრება ეს, მაშინ ხაბეიშვილის გუნდს ხელიდან გამოეცლება მთავარი კოზირი, რომ მელიამ არაფერი გააკეთა სააკაშვილის დასახსნელად. თუ ეს მოხდა, გამოდის, რომ მელია და მისი გუნდი სწორად აფასებდნენ სიტუაციას და შედეგიც მიიღეს სააკაშვილის გადაყვანასთან დაკავშირებით, რაც ხაბეიშვილის გუნდს მთავარ კოზირს გამოაცლის. თუ იმ თეზისს დავუბრუნდებით, რომ წესიერად ჩატარდება არჩევნები, მაშინ სრულფასოვანი საარჩევნო კამპანიის გათვალისწინებით, ერთი თვე მაინც ექნებათ საარჩევნო კამპანიის საწარმოებლად. ასე რომ, იანვრის ბოლომდე, არჩევნების ჩატარება ფორმალობა იქნება.

- ბატონო ვახტანგ, ამ წლის მთავარ მოვლენად ჩვენი ქვეყნის ევროპული პერსპექტივის გარშემო მიმდინარე პროცესიც უნდა დავასახელოთ. როგორ ფიქრობთ, ევროკავშირის დიდი ოჯახის კანდიდატი წევრის სტატუსს მომავალ წელს მივიღებთ?

- მგონია, რომ დასავლეთი აჩქარდა და შეცდა, რადგან ვფიქრობ, ჩვენთვისაც უნდა მოეცა ეს სტატუსი, მაგრამ დაგვიტოვეს სავალდებულო 12-პუნქტიანი გეგმა, რომელიც მიმდინარე წლის ბოლომდე უნდა შეესრულებინა ხელისუფლებას. როდესაც ნახეს, რომ ვერ წარიმართა ყველაფერი ისე, როგორც წარმოედგინათ, კიდევ ერთი წელი დაგვიმატეს, რათა ჭკუაზე მოვიდეთ ჩვენ, ან რაღაც შეიცვალოს უკრაინაში, რომ შემდეგ უფრო ადვილად მიიღონ გადაწყვეტილება. მგონია, ოპოზიცია შეცდა, როცა თქვა, რომ არ მიიღებდა მონაწილეობას ხელისუფლების მიერ შექმნილ კომისიებში. ხელისუფლება რასაც ახლა აკეთებს, ძალიან ჰგავს ქართულ ჟურნალისტიკას - სათაური გიზიდავს, მაგრამ ტექსტში ისეთი არაფერი წერია. დაახლოებით, ამ თამაშს თამაშობს „ქართული ოცნება“.

- ისე, სათაური უდიდეს როლს ასრულებს საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებაში და როგორც ჩანს, „ოცნებამ“ სწორი თამაში აირჩია...

- თუ ქვეყნის შიგნითაა საუბარი, სწორად თამაშობს, მაგრამ ვინც დაინტერესებულია და წერა-კითხვა იცის, კითხულობს კიდეც, რა დაწერეს 12-პუნქტიან გეგმაში. იმ პოლიტიკიდან გამომდინარე, რასაც „ოცნება“ აწარმოებს, ეს სწორი ნაბიჯია, რადგან დროის გაწელვას ცდილობენ. „ოცნებაც“ და ჩვენი პარტნიორებიც შეთანხმებულები არიან, რომ ეს პროცესი გაგრძელდეს მომავალი წლის დეკემბრამდე. როგორი იქნება შედეგი, დამოკიდებულია იმაზე, თუ როგორ განვითარდება პროცესები უკრაინაში.

- უკრაინის ომზე რა მოლოდინი გაქვთ?

- რამდენადაც ომის დასრულება უნდათ მხარეებს, ეს არც ისე ადვილია. ვფიქრობ, სამწუხაროდ, ომი გაგრძელდება, ვნახოთ, როგორ გადაიტანს ამ ზამთარს უკრაინა. ალბათ, გახსოვთ, ჩვენ უარეს დღეში ვიყავით, არც შუქი გვქონდა, არც - გაზი, არც - პური, მაგრამ გავუძელით, გადავიტანეთ. უკრაინა ამას გადაიტანს, მაგრამ მნიშვნელობა იმას აქვს, თუ როგორი იქნება დასავლეთის პოზიცია. დასავლეთში სერიოზულად აცნობიერებენ, რომ ახლა უკან დახევა და პუტინისთვის დათმობა ნიშნავს, ახალი ომის წამოწყებას. გათვლა იმაზე, რომ პუტინის ხელისუფლება შეიცვლება, ვერ იქნება შედეგის მომტანი, რადგან თუ ხელისუფლების ცვლილება იმავე რეჟიმში განხორციელდა, მნიშვნელობა არ აქვს, პუტინი იქნება თუ სხვა ვინმე. იმპერიული რუსეთი უნდა დამარცხდეს და ამას დასავლეთი ხედავს. თუ გავითვალისწინებთ, რა მასშტაბითაც ეხმარება დასავლეთი უკრაინას, ვფიქრობ, ყველაფერი ისე დამთავრდება, როგორც უნდა დასრულდეს. ომი დამთავრდება არა მარტო უკრაინის გამარჯვებით, არამედ, რუსული იმპერიალიზმის დასრულებით.

 

თათია გოჩაძე

ნარკომანია რომ ჩვენი დროის და თაობის ერთ-ერთი დიდი პრობლემაა, ალბათ, ამაზე ყველა ვთანხმდებით. ნარკომანია არამხოლოდ საქართველოს, არამედ მთელი მსოფლიოს გადაუჭრელად პრობლემად იქცა და ნარკომომხმარებლების რიცხვი საგანგაშოდ იზრდება.

„ვერსია“ დაინტერესდა, ძირითადად რა ტიპის ნარკოტიკებს მოიხმარენ ადამიანები საქართველოში? რატომ ჭირს ნარკომომხმარებლებისთვის თავის დანებება? იკურნება თუ არა ნარკომანია? მარიხუანას მოხმარება ნიშმავს თუ არა ნარკოდამოკიდებულებას? 

 ამ და სხვა აქტუალურ საკითხებზე გვესაუბრება ნარკოლოგი მანანა კეჟევაძე:

_ქალბატონო მანანა, რასთან არის დაკავშირებული ნარკომომხმარებელთა რიცხვის გავრცელება საქართველოში  და რა სახის ნარკოტიკს მოიხმარენ ძირითადად?

_ნარკომანიის ასეთი გავრცელება ძალიან ბევრ ფაქტორთან არის დაკავშირებული. ყველა სახის ნარკოტიკს მოიხმარენ საქართველოში, სააფთიაქოსაც და მძიმე ჯგუფის ნარკოტიკებსაც.

_რატომ უჭირთ ნარკოტიკზე თავის დანებება და არის თუ არა შესაძლებელი სრულიად განკურნება?

_ნარკომანიის მკურნალობა არის აბსოლუტურად დამოკიდებული პაციენტის ნება-სურვილზე. რთული და ძნელი „გადასაგდებია“ იმიტომ, რომ ნარკოდამოკიდებულებას ახასიათბს არამარტო ფიზიკური ლტოლვა, არამედ ძლიერი ფსიქოლოგიური ლტოლვაც. ამდენად, ამ დაავადების განკურნება ცოტა ხმამაღალი ნათქვამია და აბსოლუტურად არის დამოკიდებული პაციენტის ნება-სურვილზე. თუკი პაციენტს აქვს სურვილი, ერთხელ და სამუდამოდ დაანებოს თავი ნარკოტიკს, ამისთვის საჭიროა, ჩარიოს ექიმი და საჭიროა მისი ძალიან დიდი სურვილი.

_საინტერესოა, მარიხუანას მოხმარებაც ნარკომანიად ითვლება?

_მე როგორც ნარკოლოგი, ვთვლი, რომ მარიხუნას მოხმარებაც ნარკომანიაა და არ ვეთანხმები იმ მოსაზრებას, რომ მარიხუანას მოხმარება გახდეს ლეგალიზებული.

ავტორი:სალომე ნოზაძე

ფემიციდი წარმოადგენს ძალადობის ერთ-ერთ ექსტრემალურ ფორმას, რომელიც არა მხოლოდ ადამიანის ფუნდამენტურ უფლებებს, არამედ ქალის სიცოცხლეს უქმნის საფრთხეს. მიუხედავად იმისა, რომ მსგავსი ტიპის დანაშაულები განსხვავდებიან ცალკეულ სოციალურ და კულტურულ რეალობაში, ფემიციდი გლობალური მოვლენაა, რომელმაც მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში საგანგაშო ნიშნულს მიაღწია.

საგანგაშო მდგომარეობაა ფემიციდის კუთხით საქართველოში, თითქმის ყოველ კვირას ვიგებთ, რომ კლავენ ცოლებს, დებს, დედებს, ძალადობენ შვილებზე და მეგობარ ქალებზე.

2022 წლის 11 თვის განმავლობაში, საქართველოში 19 ქალი მოკლეს.2022 წლის 11 თვეში მოკლულ 19 ქალს შორის, ოჯახში დანაშაულისა და გენდერული დისკრიმინაციის ნიშნით 10 ქალი მოკლეს. არა ოჯახური ნიშნით - 9 ქალი.

2018-2022 წლებში საქართველოში მოკლეს ან სცადეს მოეკლათ 56 ქალი მხოლოდ იმის გამო, რომ ის ქალია და მისიღირსება დასაცავია“.

საზოგადოებაში ქალზე ძალადობა ტაბუდადებული თემაა და ამაზე საჯაროდ საუბარს ხშირ შემთხვევაში ერიდებიან. ამ თემაზე არ საუბრობს არც მსხვერპლი, არც მოძალადე და არც ძალადობას შემსწრე პირი. 

საზოგადოების ერთი ნაწილი ყურადღების მიღმა ტოვებს და არ რეაგირებს ძალადობაზე. ამას განაპირობებს ის შეხედულება, რომ "ოჯახური პრობლემები მხოლოდ ოჯახში უნდა მოგვარდეს და არ უნდა გავიდეს მის გარეთ". სწორედ ამგვარი მოსაზრებებით განმსჭვალული საზოგადოებაა მიზეზი იმისა, თუ რატომ იტანენ ქალები ფსიქოლოგიურ, ფიზიკურ თუ სექსუალურ ძალადობას მამაკაცისგან. ქალები თავიანთი "დუმილით" იცავენ ოჯახის სახელს, ღირსებას. ამ დროს მათ ორმაგი როლის შესრულება უხდებათ. პირველი ის, რომ მათ უნდა დაიცვან ოჯახის სახელი, მეორე ის, რომ უნდა აიტანონ ნებისმიერი სახის შეურაცხყოფა, ისინი ხომ "დამთმობი და ყველაფრის ამტანი არსებები არიან".

მიუხედავად ამგვარი სტერეოტიპული შეხედულებებისა, საზოგადოების მეორე ნაწილი პრობლემის სიმწვავეს მკვეთრად აღიქვმს და ძალადობას დაუსჯელს და შეუმჩნელს არ ტოვებს. ასევე , თანდათან იზრდება იმ მსხვერპლთა რიცხვი, რომლებიც აღარ ერიდებიან ამ პრობლემის გასაჯაროებას.

პრობლემის აღმოსაფხვრელად აუცილებელია ინფორმირებულობის, ცნობიერების დონის ამაღლება აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით, რათა ხალხმა გააცნობიეროს პრობლემის არსი. ძალადობის ფაქტების გასაჯაროება დაცინვისა და განსჯის თემა კი არ უნდა გახდეს, არამედ თითოეული მოქალაქე სერიოზულად უნდა დაფიქრდეს და მიხვდეს რომ პრობლემა არსებობს საზოგადოებაში და ამის მსხვერპლი დღეს თუ ხვალ შეიძლება თვითონ გახდეს.

 

* ოჯახში და ქალთა მიმართ ძალადობის შემთხვევაში შეგიძლიათ დარეკოთ ნომერზე 116 006.


ავტორი-სალომე ნოზაძე

პრესბლოგი

 

 „რა გითხრათ, რით გაგახაროთ“ ანუ მოკლედ ყველაფერ იმაზე, რაც მოხდა

 

2022 ბოლოში გავიდა და, როგორც წესი, ამ დროს წლის მოვლენებს აჯამეენ ხოლმე. წელს ბევრი რამ მოხდა, შესაბამისად, 2022 მხოლოდ საქართველოსთვის კი არა, მსოფლიოსთვისაც ძალიან მნიშვნელოვანი იყო - ყველაფერს თავი რომ დავანებოთ, რუსეთი უკრაინაში შეჭრა ანუ წელს პუტინში სისხლის წყურვილი გაასმაგდა და კრემლის დიქტატორის ბინძურმა ვნებებმა უკრაინაში უამრავი უდანაშაულო ადამიანი, მათ შორის, ბავშვებიც შეიწირა. ამ ფონზე, ცოტა ცინკურია ლავროვის ეჭვი, აი, აშშ პუტინის ლიკვიდაციას გეგმავსო. ზოგადად, ლავრს და, შესაბამისად, პუტინსაც ბევრი ეჭვი აქვთ და ალბათ, იმასაც ვარაუდობენ, რომ წევანდელმა წელმა რუსული არმიის უძლეველბის მითი მიწასთან გაასწორა, მაგრამ კრემლი ამას ხმამაღლა არასოდეს აღიარებს და „თავის დაძვრენას“ შეეცდება. თავის დასაძვრენად კი ათასგვარ ხრიკს გამოიყენებს, მათ შორის,ატომური იარაღის გამოყენებაზე მინიშნებასაც.

 

დიახ, ატიმური იარაღი პუტინის ბოლო იმედია, მაგრამ ყველა, ვინც ომის კანონებში კარგად ერკვევა, ერთხმად ამბობს, რომ ვლადიმერ ვლადიმერის ძე „პნოპკას“ თითს არ დააჭერს. რატომ? - ეს სხვა საუბრის თემაა. ფაქტი კი ისაა, რომ 2022-მა მსოფლიო პოლიტიკაში გარდამტეხი როლი შეასრულა ანუ ნათლად გამოჩნდა, რომ დედამიწა ახალი ჰიტლერის დაბადებას არ შეეგუება და ყველა ერთისთვის ისე იქნება, როგორც ერთი - ყველასთვის.

ამ ფონზე, ბუნებრივია, რომ ვოლმირ ზელენსკი მსოფლიოს გავლენიანმა გამოცემებმა წლის ადამიანად დაასახელეს. ასევე, ბაიდენმა აშშ-ში ჩასულ ზელენსკის უთხრა, რომ ის აშშ-ის წლის ადამიანიაცაა. უკრაინაც რომ წლის ქვეყანა გახდა, ცხადია, არც ეს არის გასაკვირი.

ასევე, ისიც არ უნდა გაგვიკვირდეს, რომ უკრაინამ ევროკავშირის კანდიდატი ქვეყნის სტატუსი უპრობლემოდ მიიღო.

მართალია, ამ თემაზე განაცხადი საქართველომაც გააკეთა, მაგრამ ამჯერად, ბედმა არ გაგვიღიმა - ევროპამ გვითხრა, ჯერ პატარები ხართ, ცოტა წამოიზარდეთ, მოქცევის წესები ისწავლეთ და ჩემს კარზე მერე დააკაკუნეთო.

ხატოვანი საუბარი იქით იყოს და, გულწრფელები თუ ვიქნებით, კანდიდატობაზე უარის თქმაში ჩვენი წილი ბრალიც უნდა ვაღიაროთ, თუმცა აქ მხოლოდ რომელიმე ერთი მხარე - ხელისუფლება ან ოპოზიცია კი არა, მთლიანად პოლიტიკური ე.წ. ლიტაა დამნაშავე.

საერთოდ, ბოლო სამი ათეული წელია, ჩვენი პოლიტიკური ელიტა ერთსა და იმავე წრეზე ტრიალებს.

დიახ, თამამად შეიძლება ითქვას, რომ ჩვენი პოლიტელიტა გამოსაცვლელია ანუ უფრო ნათლად და გასაგებად რომ ვთქვათ, ხალხს ერთი და გივეადაიანების ყურება და მათგან ჭკუის სწავლება მობეზრდა. აი, ავიღოთ, თუნდაც ენმ-ს ე.წ. ლიდერები, მათ ხელში თაობები გაიზარდნენ. ისინი კი ხან ხელისუფებაში არიან („მოქკავშირიდან“ მოყოლებული), ხან - ოპოზიციაში და ორივე შემთხვევაში, თავი ისე უჭირავთ, თითქოს, ყველაზე ბრძენნი არიან და მათ გარეშე, ცაში ჩიტი შეწყვეტს ფრენას, მიწაზე კი ჭიანჭველაც აღარ ივლის.

არადა, ესეც, რუსეთის არმიის უძლეველობისა არ იყოს, მითია და მეტი არაფერი.

დიახ, ისიც მითი გახლდათ, ვენებს რომ იხსნიდნენ ვიღაცები, აი, ენმ-ზე შეკრული და იდეის გარშემო გაერთიანებული პარტია არ არსებობსო, თუმცა ბოლო მოვლენებმა ნათელყო, რომ ენმ დაშლის პირასაა.

ზოგადად, ბოლო ათ წელში, ერთ დროს მმართველი პარტია რდენჯ დაიშალა მარტივ მამრავლებად - ბოკერია წავიდა, გიორგი ვაშაძე წავიდა, ზურა ჯაფარიძე წავიდა...  

ახლა ენმ თავმჯდომარის არჩევნებისთვის ემზადება. ზოგი ამბობს, რომ ე.წ. პარტიული ბუნტი და მიხეილ სააკაშვილის გარშემო ბოლო დროს განვითარებული მოვლენები ერთმანეთან კავშირშია.

ამასთან, საუბარი იმაზეც მიდის, რომ სააკაშვილის საქართველოში „შემოპარვა“ ერთგვარი პოლიტიკური სპეცოპერაცია იყო, რომელსაც ბევრი მიზანი ჰქონდა, თუმცა ახლა, ასეთ მითქმა-მოთქმაზე აქცენტგაკეთება არ ღირს, თ ჩვენ 2022 წლის მოვლენებს ვაჯამებთ და არა - ენმ-ს შიდაპარტიულ ინტრიგებს.

ამასობაში კი, ქვეყნის ეკონომიკაში მნიშვნელოვანი სასიკეთო ძვრებია.

ჩვენი გონივრული, თანმიმდევრული პოლიტიკის შედეგად, დღეს, ქვეყანაში გვაქვს არა თუ მშვიდობა და სტაბილურობა, გვაქვს ორნიშნა ეკონომიკური ზრდა მაშინ, როცა კარგად მოგეხსენებათ, რომ ევროპაში არის ძალიან რთული ვითარება, მთელ მსოფლიოში არის ეკონომიკის შემცირება, რეცესია და რეალურად,ძალიან არაპროგნოზირებადი გარემოა შექმნილი დღეს მსოფლიოში. ამ ვითარებაში, ჩვენი პატარა, მაგრამ ძლიერი სახელმწიფო ინარჩუნებს მშვიდობას, კეთილდღეობას, სტაბილურობას და ორნიშნა ეკონომიკურ ზრდას, - განაცხადა რამდენიმე დღის წინ, ქვეყნის პრემიერ-მინისტრმა, ირაკლი ღარიბაშვილმა.

ერთი სიტყვით, როგორც იტყვიან, ორი სიტყვით,ასეთი იყო 2022 საქართველოსა და მსოფლიოსთვის და ისე, რაოდენ გასაკვირადაც უნდა მოგეჩვენოთ, ახლაც აქტუალურია ილიას უკვდავი - რა გითხრათ, რით გაგახაროთ“.

ჰო, ვერაფრით გაგახარებთ და ამიტომაც, მოდით, თვალი ისევ ილიას ამ უკვდავი ნააზრევიდან ამონარიდს გადაავლეთ:

„აჰა, ერთი კიდევ ახალი წელიწადი… რა მოვულოცოთ ჩვენს თავს, ქართველნო? რა გვაქვს დღეს სასურველი, რომ დავიკვებოთ და შევირჩინოთ, რა გვაქვს ხვალ სანატრელი, რომ ვინატროთ და მოვილოდინოთ? უკან მივიხედავთ ამ ახლო ხანებში და ისეთი არა გვრჩება რა, რომ თავი მოვიწონოთ, ან ნანვითა ვთქვათ: „ჰოი, წამო სიხარულისავ, ესე სწრაფად სად წახვედი!“ წინ ვიყურებით და ხვალინდელის ნისლში იმისთანა არა მოსჩანს რა, რომ გული გულის ადგილსავე დაგვრჩეს, ან ნატვრით ვთქვათ: „მოვიდინ, დღეო სიხარულისაო!“ რა გითხრათ, რით გაგახაროთ?

ნუთუ, ისევე ძველებურადვე თავი უნდა დაგიკრათ და მოგახსენოთ: „შემოვდგი ფეხი, გწყალობდეთ ღმერთი სულ წყალობა ღვთისა და წყალობა ღვთისა, ერთხელ ჩვენ თვითონაც თითი გავძრათ. ერთხელ ჩვენ თითონაც მივდგეთ-მოვდგეთ. წყალობა ღვთისა კარგია, მაგრამ რა ქმნას მარტო წყალობამ, თუ ღვთის მიერ ნაწყალობებს თითონ ადამიანი არა ჰრწყავს, არა სხლავს, არა ჰფურჩქნის, არ უვლის, არ ჰპატრონობს. ღმერთმა, რაც წყალობა იყო, უკვე მოიღო ჩვენზე. დანარჩენი თქვენ იცით და თქვენმა კაცობამაო. რა კაცობა გამოვიჩინეთ? რა გითხრათ? რით გაგახაროთ?

ჩვენთვის ღმერთს არა დაუშავებია რა, არა დაუზოგვია რა, არა დაუკლია რა; თუ ქვეყანაზე ერთი-ორი კუთხეა იმისთანა, რომ კაცს ეთქმოდეს -ქრისტე ღმერთმა თავისი კალთა უხვებისა აქდაიბერტყაო, იმათში უკანასკნელი საქართველო არ არის. რაც ღვთის შემძლეობით არის და არა კაცისათი, ის ყველაფერი უკვე მოგვმადლა ღმერთმა. ხელთ გვიჭირავს ეს მშვენიერი ქვეყანა, რომლის მნახავთ შეუძლიათ, სამართლიანად სთქვან: „სხვა საქართველო სად არის, რომელი კუთხე ქვეყნისა“. ამ სამოთხე ქვეყანაში მარტო ქართველს უგუბდება სული, გული ელევა, ხორცი ადნებ... რა გითხრათ? რით გაგახაროთ?

... არ ვიცით - რანი ვყოფილვართ, არ ვხედავთ -რანი ვართ, ვერ გამოგვისახია - რანი ვიქნებით. ყურებში ბამბა გვაქვს დაცული და თვალებზე ხელი აგვიფარებია. არც არაფერს ვხედავთ, არც არაფერი გვესმის. უზარმაზარი თხრილია ჩვენ, ქართველების წინ და აინუშიაც არ მოგვდის. ამ თხრილის პირას ვდგევართ და საკმაოა ხელი გვკრან - და შინ გადავიჩეხებით დედა-ბუდიანად. ორბი, არწივიც კი ვეღარ გვიპოვის, ვეღარ დასწვდება ჩვენს ძვლებს, რომ გამოხრან, გამოსწიწკნონ, ისეთი ღრმაა ეს თხრილი, ისეთი უძირო. ვდგევართ და უღონოდა ვბზუით - „მე ვარ და ჩემი ნაბადიო“ და ამ ბზუილიდან არა გამოდისრა. იქნება იმიტომ, რომ ყველა ბუზი კი ბზუის, ფუტკართან კი ყველა ტყუის. ახალო წელიწადო, თუ რამ შეგიძლიან, თვალი აგვიხილე, ყურებიდან ბამბა გამოგვაცალე, ფუტკრისგან გვასწავლე დროთა შესაფერი სამამაცო ზნენია, რომ ჩვენმა შემდეგმა მაინც აღარა სთქვს: რა გითხრათ? რით გაგახაროთ?

1897 წ. 31დეკემბერი

ავტორი-ნინო დოლიძე

 

ავტორი: ია გრიგალაშვილი

 

თურქეთში შოპინგი ბოლო რამდენიმე წელია საკმაოდ აქტუალური გახდა, მიუხედავად იმისა, რომ წლებია სტამბულიდან და სხვადასხვა ქალაქებიდან ქართველ ბიზნესმენებს, კერძოდ ბუტიკების და სხვადასხვა მაღაზიების მფლობელებს სარეალიზაციოდ ტანსაცმელი, საკვები თუ სხვადასხვა ნივთები ჩამოაქვთ, რიგითი მოქალაქეები თურქეთში, პირად საყიდლებზე საკმაოდ იშვიათად ან საერთოდ არ დადიოდნენ.

მოგეხსენებათ, ბოლო პერიოდში საქართველოში ყველაფერი ძალიან გაძვირდა, მათ შორის ტანსაცმელი და ფეხსაცმელიც. ალბათ, ერთ-ერთი მიზეზი იმისა, რომ მოსახლეობის დიდი ნაწილი თურქეთში საშოპინგოდ დადის ან ონლაინ ვებ-გვერდებიდან იწერს ყველაფერს ესაა. მართლაც, იქ ბევრად იაფი და კარგი ხარისხის ტანსაცმლის შეძენა შეგიძლიათ. გარდა იმისა, რომ უცხო ქვეყნის დათვალიერება საინტერესო და ახალი გამოცდილებაა, როგორც ამბობენ სტამბოლი მართლაც არაჩვეულებრივი ადგილია საშოპინგოდ.  სწორედ ამიტომ, გადავწყვიტე  1 თვის წინ გამგზავრება. 5 დღიანი მოგზაურობიდან 3 დღე საყიდლებზე სიარულს დავუთმე, თითქმის ყველა ლოკაცია მოვიარე და ბევრ რამეში გავერკვიე. თუმცა, სტამბოლი უზარმაზარი ქალაქია, სადაც 15 მილიონამდე ადამიანი ცხოვრებს და საკმაოდ რთულია სწორად შეარჩიო ადგილები, სადაც კარგ ტანსაცმელს სასურველ ფასში შეიძენთ. როგორც ყველა ქვეყანაში, თავისთავად აქაც არის დაბალი, საშუალო და კარგი ხარისხის სამოსი. მთავარია განსაზღვროთ, რისი შეძენა გსურთ, რა ფასში, წინასწარ გაარკვიოთ თქვენი მისამართიდან სასურველ ლოკაციამდე როგორ მიხვიდეთ მარტივად და თუ შესაძლებელი იქნება ინტერნეტში მოიძიოთ სიახლეები ფასდაკლებებზე.

„ვერსია“ პირადი გამოცდილებით გაგიზიარებთ ინფორმაციას, თუ რა სიტუაციაა კონკრეტულ ლოკაციებზე და სად უნდა შეიძინოთ თქვენთვის სასურველი სამოსი სტამბოლში.

ლალელი და აქსარაი / laleli & aksaray

ლალელი-აქსარაი გვერდი-გვერდ მდებარე, თითქმის გაერთიანებული უბანია, აქ როგორც საცალო, ასევე,  საბითუმო(მინიმუმ 3-4 ერთნაირი) ტანსაცმელი იყიდება. მთავარია დრო გქონდეთ და ბევრ მაღაზიას ესტუმროთ, ასევე, გააჩნია კონკრეტულად რისი შეძენა გსურთ, რადგან ხშირად ქუჩების მიხედვითაა დაყოფილი სექციები, ამიტომ პირველად მისვლისას ბევრი იბნევა და წარმოდგენა ექმნებათ რომ აქ მხოლოდ ბითუმი/ ძვირიანი მაღაზიებია.

აღნიშნულ უბანში, თურქული წარმოების  ტანსაცმელი, ფეხსაცმელი და აქსესუარებია თავმოყრილი. ხარისხი საკმაოდ მაღალია და ცნობილი ბრენდებისგან განსხვავებით, სტილიც გამორჩეული. თუ გსურთ, ისეთი ტანსაცმელი შეიძინოთ, რომელიც ბევრ ადამიანს არ აცვია და კარგი ხარისხიცაა, ლალელე/აქსარაიში უნდა იშოპინგოთ. ფასები არც ისე დაბალია, თუმცა, იაფადაც ბევრ რამეს იპოვით. სადა მაისურები და სვიტერები ხარისხთან შედარებით ძვირი სულაც არ არის. რამდენიმე მაღაზიაში, თხლად ნაქსოვი და ნაჭრის ყელიანი სვიტერი 5-8 დოლარი ღირდა. ელასტიკები, საცვლების შეკვრა, საღამური და მსგავსი ჩასაცმელიც 5-10 დოლარამდე მერყეობდა. საკმაოდ მრავალფეროვანი პალტოების არჩევანი იყო, უმაღლესი ხარისხის მოსაცმელები შეგიძლია 80-100 დოლარად შეიძინოთ, რომლის მსგავსებიც საქართველოში 400 ლარიდან იწყება და 1000 ლარამდე ადის.

ბავშვის ტანსაცმელს რაც შეეხება, დაბლითა მხარესაა ანუ სანაპიროსკენ ქვედა ქუჩა მთლიანად ეთმობა ბავშვთა განყოფილებას და არის უამრავი არჩევანი.

საცალოდ რაიმეს შეძენა აქ შედარებით პრობლემურია, თუმცა, რა თქმა უნდა შესაძლებელი. ეს უბანი ძირითადად გათვლილი მათთვის ვისაც ბუტიკი აქვს ან ონლაინ მაღაზია და ამისთვის სურს რამდენიმე წყვილის შეძენა, ამიტომ ვაჭრობა ძირითადად დოლარშია , მაგრამ უმეტეს მაღაზიაში ლირასაც იღებენ.

სავაჭრო ცენტრები/მოლები

სტამბოლში უამრავი სავაჭრო ცენტრი ე.წ მოლია, ზოგი შედარებით პატრა, ზოგი ძალიან დიდი და მრავალფეროვანი, აქაც მნიშვნელოვანია განსაზღვროთ, რომელი ბრენდია თქვენთვის სასურველი და გამგზავრებამდე გადაამოწმოთ  არის თუ არა იმ მოლში, სადაც მიდიხართ, განსაკუთრებით, ეს აუთლეტებს ეხებათ. ზოგჯერ შესაძლოა, აუთლეტშიც კი არ დაგხვდეთ კარგი ფასდაკლება, სეზონს გააჩნია, ამიტომ ყველაფერი დააზუსტეთ ინტერნეტ სირცეში. მათთან ძირითადად წაროდგენილია ისეთი ბრენდები, როგორიცაა  Adidas, Nike, Polo, Levis, guess, peier cardin, ovs, lc Waikiki, penti და ა.შ , ამიტომ როგორც აღვნიშნე, პირველ რიგში, გადაამოწმეთ ბრენდები და არსებული ფასდაკლებები.

გთავაზობთ ცნობილი მოლების არასრულ ჩამონათვალს:

Cevahir Mall; Istanbul Mall; forum Istanbul; mall of Istanbul; akasya mall; Kanyon; Olivium outlet centr; Venezia mega outlet; airoport outlet centr; Viaport Asia outlet centr ; Armonipark Outlet centr; metropol.

თუ  აუთლეთ მოლში შოპინგი არ გსურთ და გინდათ წახვიდეთ ისეთ ბრენდულ მაღაზიებში, როგორიც არის Chanel, Gucci, Dior, Dolce&Gabana, Balenciaga და ა.შ., ესტუმრეთ Zorlu centr-ს და Istinye park-ს.

ტაქსიმი და ნიშანთაში/ Taxim & Nisantasi

თუ ლამაზ ქუჩებში სეირნობა და შოპინგი გიტაცებთ, Taxim - ის მოედანს და Nisantasi - ს უბანს გირჩევთ, აქ ძირითადად ბრენდული მაღაზიებია წარმოდგენილი, რომელთა მცირე ნაწილი საქართველოშიცაა. ფასი არც ისე განსხვავებული, გააჩნია რომელ სეზონს და ფასდაკლებას დაამთხვევთ, ჩვეულებრივ პერიოდში საშუალოდ 15-20 ლარითაა ნაკლები.

ქადიქოი/Kadıköy

Kadıköy-ს უბანში არის ძალიან ბევრი ბუტიკი, ფასებიც ნორმალური, ლალელთან შედარებით აქ სულ საცალო ვაჭრობაა. სვიტერების/მაისურების შეძენას ქართული ფულით 10 ლარიდან 40 ლარამდე შეძლებთ, თუმცა, ხარისხი და სტილი ლალელიში შედარებით უკეთესია. ქადიქოიში ნებსიმიერი ტრანსპორტით შეგიძლიათ მოხვედრა, ბორანით, მარმარას მეტროთი, ავტობუსით და მარშრუტიებიც მიდის ტაქსიმიდან, აუყვებით ტრამვაის გზას, ახვალთ ხარის ძეგლამდე და მიმდებარე რამდენი ქუჩა სულ მაღაზიებია.

სადგური, საიდანაც ბორანით ქადიქოიში გაემგზავრებით :

ქადიქოი/Kadıköy:

 

„მალე დაინახავთ, როგორ დადგება არმია, რომ ამ ქალს თავი მოაწონოს!“ _ გია ბუღაძის სკანდალური ინტერვიუ

პარლამენტის განათლების, მეცნიერებისა და კულტურის კომიტეტის თავმჯდომარე, თეა წულუკიანი აღმასრულებელ ხელისუფლებაში ბრუნდება _ კულუარული ინფორმაციით, ის შესაძლოა, კულტურის, სპორტისა და ახალგაზრდულ საქმეთა ახლადშექმნილი სამინისტროს პირველი პირი გახდეს. აქვე, იმასაც გეტყვით, რომ განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო ორად იყოფა და კულტურის, სპორტისა და ახალგაზრდულ საქმეთა უწყება დამოუკიდებელ სამინისტროდ ყალიბდება... კულტურის მინისტრად თეა წულუკიანის შესაძლო დანიშვნას, „ვერსიასთან“ საუბრისას, მხატვარი გია ბუღაძე აფასებს:

_ სიმართლე რომ გითხრათ, ეს ამბავი ნაკლებად მაღელვებს.

_ რატომ?

_ 12 წელია, კულტურის სამინისტროში ფეხი არ შემიდგამს და მინისტრი ვინ იქნება, სულ არ მაინტერესებს...

_ შეიძლება, თუმცა თქვენი, როგორც კულტურის სფეროს წარმომადგენლის აზრი მნიშვნელოვანია. ჰოდა, ბატონო გია, რას ფიქრობთ, წულუკიანი როგორი მინისტრი იქნება?

_ ცუდი და ჩამოქცეული ქვეყნის კულტურის სიმბოლური მინისტრი იქნება.

_ თუ წულუკიანი ცუდი მინისტრი იქნება, თქვენი აზრით, ხელისუფლებამ რატომ გადაწყვიტა, რომ კულტურის მინისტრად სწორედ ის დანიშნოს?

_ კონტროლისთვის... მისთვის მთავრობაში ყოფნა უკეთესია, ვიდრე _ პარლამენტში, რადგან მინისტრობასაა მიჩვეული, თან ცენზურა გაძლიერდება...

_ ცენზურის რა გითხრათ, მაგრამ არ მგონია, წულუკიანი კულტურის სფეროს იცნობდეს _ იურისტია და მისი საქმიანობა აქამდე კულტურისგან შორს იყო...

_ ამასთან დაკავშირებით, ერთ რამეს გეტყვით: ვიცი, რომ თანამედროვე არტში რაღაცები იცის.

_ ეს საიდან იცით?

_ იქ, სადაც მუშაობდა, ჩემი ახლობლებიც მუშაობდნენ, სწავლობდნენ და ვიცი, რომ დადიოდა თანამედროვე ხელოვნების გალერეებში და აქციებს ესწრებოდა. ეს მის ახალგაზრდობაში ხდებოდა. ასე რომ, ეტყობა, გარკვეული ამბიცია აქვს, მაგრამ ეს სრულებითაც არაა საკმარისი, რომ სათავეში კულტურას ჩაუდგეს და პოლიტიკა წარმართოს. მით უმეტეს, რომ ეს სფერო საშინლად მიგდებულია და ათამაშებენ _ როცა სჭირდებათ, დაკეტავენ, შეაერთებენ, გადმოაერთებენ და ა.შ.
ზოგადად, ეს ხელისუფლება კულტურას აგდებულად და ზედაპირულად უყურებს. მოკლედ, ეს თეასთვის გაკეთებული სამინისტროა, მისი ამბიციების დასაკმაყოფილებლად და თუ ცენზურის საშუალებითაც გააკონტროლებენ, ეგეც არ აწყენთ.

_ კულტურის სამინისტროს მიმართ ასეთი დამოკიდებულება ნორმალურია?

_ კარგი იქნება, თუ ეკონომიკის ან თავდაცვის სამინისტროს შეუერთებენ და... არ გამიკვირდება.

_ თეა წულუკიანი საზოგადოებას თავს მკვახე გამონათქვამებით ამახსოვრებს. ასეთი ხისტი იმიჯის მქონე პოლიტიკოსი კულტურის მინისტრად ივარგებს?

_ თავიდანვე გითხარით, შეუფერებელია-მეთქი, ვიმეორებ: პირადად ჩემთვის, გია ბუღაძისთვის, სულერთია, ვინ იქნება კულტურის მინისტრი, ისედაც არ მაინტერესებს, რა იქნება ამ ბიუროკრატიულ სისტემაში იმიტომ, რომ არ ვენდობი, არ მომწონს, ვერ ვიგებ და ვერ ვხედავ, რა ფუნქცია აქვს. ახლა იქ დადგება მლიქვნელთა მთელი არმია, წარმოიდგინეთ, რა მოხდება, გული აგერევა, რომ შეხედავ და სულ მალე დაინახავთ, როგორ დადგება არმია, რომ თავი მოაწონოს ამ ქალს. ის კი ეცდება, რომ თავის ძალაუფლება მაქსიმალურად გამოიყენოს.
გარდა იმისა, რომ ეს სასაცილოა, ამაზრზენიცაა!

_ ისე, ამბობენ, რომ ბიძინა ივანიშვილმა შეუწყვიტა დაფინანსება კულტურის სფეროს ბევრ წარმომადგენელს... ამ ადამიანების პროტესტის „მოთოკვას“ ხომ არ ეცდება წულუკიანი?

_ რითი უნდა მოთოკოს, დაფინანსებას მისცემს, თუ უფრო მეტად აქცევს მონებად? ისინი სჭირდებოდა ბიძინას, თან მწერლებზე, მსახიობებსა და მომღერლებზე ანუ ძირითადად იმ ადამიანებზე იყო საუბარი, რომლებიც ჩანან, თორემ იქ არ ყოფილა არც ერთი მხატვარი, გარდა რუსიკო ფეტვიაშვილისა, როგორც მახსოვს. ისეთი პირები იყვნენ, რომლებიც ჩანან იმიტომ, რომ მას სჭირდებოდა პოლიტიკური დივიდენდები და ემზადებოდა იმ საქმის „შესასრულებლად“, რომელიც „შეასრულა“. ეს იყო ინვესტიცია იმ პოლიტიკური დავალებისთვის, რომელიც მას უნდა შეესრულებინა ჩრდილოელი „ბატონის“ დავალებით.

_ ახლა თუ შეუწყდათ ეს დაფინანსება, მოვლენები როგორ განვითარდება?

_ არც არაფერი, წავიდნენ უკვე ისინი, უმეტესობა ჩემზე უფროსი თაობის ადამიანები იყვნენ. მათ კი არა, როგორც ინფორმაცია მაქვს, რამდენიმე აქტიურ პარლამენტარსაც შეუწყვიტა დაფინანსება, რომელსაც ოფიციალურ ხელფასთან შედარებით, სამჯერ და ოთხჯერ მეტს უხდიდა. მათი ხელფასების ეს დანამატი დააკისრა იმ ბიზნესმენებს, რომლებიც მაჟორიტარული სიით, სამადლოდ შეიყვანა პარლამენტში. რეალურად, კორუფციული აღებ-მიცემობის „ჯიგრულ პონტში“ ვართ, რომელშიც ამ ქვეყანას მომავალი არ ექნება და ვიქნებით მაჩანჩალა!
კულტურაზე ასეთ დამოკიდებულებას მე კი ირონიით ვუყურებ, მაგრამ ეს მწარე ირონიაა!
კიდევ ერთხელ, ხაზს ვუსვამ: 12 წელია, კულტურის სამინისტროსკენ არც გამიხედავს და არც ვაპირებ, გავიხედო, თუმცა ისიც კარგად ვიცი, როგორია ხელოვან ადამიანთა მდგომარეობა და... ნახავთ, როგორ დადგება მლიქვნელთა რიგები...

_ ისე, პეტიცია შეიქმნა და დიდი პროტესტი გამოიწვია ამ საკითხმა. ელოდებით, რომ ამ ფონზე, წულუკიანმა მინისტრობაზე უარი თქვას?

_ არაა გამორიცხული, მაგრამ უკან ამათ გამო კი არ დაიხევს, არამედ, იმ ევროპელი, საქართველოზე მომუშავე ადამიანების რეაქციის გამო, რადგან, ფაქტობრივად, თავი მოიჭრა, შეირცხვინა...

_ ნიკა გვარამიას ნომრის გამოქვეყნებას გულისხმობთ?

_ დიახ, რა თქმა უნდა, ეს წარმოუდგენელი ზეუკულტურობის გამოვლენაა, რაც მისგან არ გამკვირვებია. პირადად მე, მასთან არაფერი მაინტერესებს, არც არაფერი მიმიღია და არც ვაპირებ, მაგრამ მეცოდება ეს ქვეყანა, მეტი არაფერი.
მაქვს ინფორმაცია, რომ რამდენიმე კანდიდატურას განიხილავდნენ კულტურის მინისტრის თანამდებობაზე. საუბარი იყო გოგა ხაინდრავაზე, ნუკრი ქანთარიასა და ელისო ბოლქვაძეზეც, თუმცა გამოკვეთილი ლიდერი წულუკიანია. თავად განსაზღვრეთ, რომელი, რომელს სჯობს... ეს კიდევ ერთი ნიშანია, რა დღეშია ქვეყანა!

 

 საარჩევნოდ პოლიტიკურ ავანსცენაზე, ახალ სახეებთან ერთად, კარგად ნაცნობი ,,ფეისებიც’‘ ჩნდებიან. ასე, მაგალითად, პატრიოტთა ალიანსის პროპორციული სიის ოცეულში ადა მარშანია ვერა, მაგრამ სამაგიეროდ, ჯემალ სეფიაშვილის ,,ჩემი ცისანა’‘ ანუ ცისანა სეფიაშვილი მოხვდა. პარტიის სიის მე-6 ნომერი კი ცესკო-ს ყოფილი თავმჯდომარე და ყოფილი სახალხო დამცველი, ნანა დევდარიანია. რატომ გადაწყვიტა პოლიტიკაში დაბრუნება? _ ამას ნანა დევდარიანთან ინტერვიუდან შეიტყობთ.

_ ქალბატონო ნანა, პოლიტიკაში დაბრუნება რატომ გადაწყვიტეთ, ან არჩევანი პატრიოტთა ალიანსზე რატომ გააკეთეთ? 

_ სიმართლე გითხრათ, პოლიტიკას მოწყვეტილი არასდროს ვიყავი. მართალია, ბოლო წლებში უფრო პოლიტოლოგიური კვლევებით ვარ დაკავებული, მაგრამ ეს საქმიანობა პოლიტიკურ პროცესებთან ახლოსაა. 

რაც შეეხება პატრიოტთა ალიანსს, ჩემთვის არათუ სრულიად მისაღებია, არამედ, წლებია, ვწერ და ვლაპარაკობ, რომ საქართველო ვერ გამთლიანდება, თუ აფხაზებთან, ოსებსა და რუსებთან პირდაპირი დიალოგი არ იქნება. ამასთან, ჩემთვის სრულიად მისაღებია საქართველოს ნეიტრალიტეტი. ამდენად, ალიანსის მიერ წინ წამოწეული ეს თემები ჩემთვის ორგანულია. 

ამას გარდა, სოციალური და ეროვნული პლატფორმა, რომელზეც ალიანსი დგას, ჩემ მსოფლმხედველობას მთლიანად ეთანხმება. 

_ ბოლო დროს, პატრიოტთა ალიანსს რამდენიმე სკანდალი დაუკავშირდა, მათ შორის, აფხაზეთში ხატის გადაბრძანება, რუსეთისგან დაფინანსების საკითხი და ა.შ. ყველაფერი ეს, თქვენი პარტიის საარჩევნო შედეგზე როგორ იმოქმედებს? 

_ უკვე იმოქმედა, ოღონდ დადებითი კუთხით. ეს თავდასხმები, როგორც მმართველი ძალისგან, ისე ე.წ. ოპოზიციისგან, შიშითაა განპირობებული. დახურული კვლევები აქვთ და იციან, რომ ,,პატრიოტთა ალიანსის’‘ რეიტინგი ძალიან მაღალია, რასაც პოლიტიკური მოწინააღმდეგის შიში მოჰყვება, მაგრამ ადამიანები ყველაფერს ხედავენ. 

ხომ იცით, ჩვენი მოძმე სომეხი ხალხი, თავისი მენტალიტეტით, როგორია _ რომელიმე სომეხს მსგავსი ნაბიჯი რომ გადაედგა, აფხაზეთში ხატის წაბრძანებას ვგულისხმობ, ამას მთელი სომხეთი აღტაცებით შეხვდებოდა, ჩვენთან კი პირუკუ ეფექტი ჰქონდა. ეს პოლიტიკური შურიანობაა და სხვა არაფერი, თუმცა ასეთი თავდასხმები ჩვენ გარშემო, სულ უფრო მეტი ადამიანის მობილიზებას ახდენს. 

_ შეიძლება, მაგრამ რუსეთის მიერ ოკუპირებულ აფხაზეთში ფარულად გადასვლა ნორმალურად მიგაჩნიათ ანუ სანამ ინფორმაციამ მედიაში არ გაჟონა, ამაზე პატრიოტთა ალიანსმა არაფერი თქვა... 

_ საკითხს ასე უნდა შევხედოთ _ ოკუპაცია დროებითი მოვლენაა, ყოველ შემთხვევაში, ჩემთვის და პატრიოტთა ალიანსისთვის ასეა. 

გარდა ამისა, ჩვენ კი არ უნდა ვიძახოთ, რომ აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი ოკუპირებულია, არამედ, ეს იმ ხალხმა უნდა თქვას. 

ისინი ძალიან ბრაზობენ, როცა ეუბნები, უთავმოყვარეო ხარ და ოკუპირებულ ტერიტორიაზე ცხოვრობო. დიალოგი ასე არ გამოვა, თორემ თუ საქმეს უშველის, დილას, შუა დღესა და საღამოს, სულ ოკუპაციაზე ვილაპარაკებ. 

როცა ის ადამიანები გაკრიტიკებენ, რომლებსაც ოკუპაციასთან ბრძოლა შარვლის ჩახდა და საჯდომის მიშვერა ჰგონიათ, ვფიქრობ, ეს ფაქტი მათზე ნათლად მეტყველებს. 

რაც შეეხება რუსული ფულის საკითხს, ასეთ ,,ფეიკებს’‘ ის ხალხი ქმნის, რომლებსაც 1995 წლიდან, არჩევნები არ გამოუტოვებიათ, რომ რუსული ფული არ ჰქონოდათ და რუსი პიარტექნოლოგები არ ჰყოლოდათ. 

_ ვის გულისხმობთ? 

_ ყოფილ მოქალაქეთა კავშირს, რომელიც მერე ნაციონალური მოძრაობა გახდა. არსებობს რუსი პოლიტტექნოლოგების ინტერვიუები, რომლებიც პირდაპირ ამბობდნენ, ჩვენ ვეხმარებოდით ჟვანიასა და ბურჯანაძეს, მაგრამ საბოლოოდ, სააკაშვილმა იმარჯვა და ყველაფერი ეს, მიიწერაო. 

_ კი, მაგრამ რატომ უნდა სჭირდებოდეს ნაციონალურ მოძრაობას, პატრიოტთა ალიანსის მიმართ, ასეთი ,,ფეიკების’‘ გამოგონება? 

- იციან რეალური რეიტინგები და უნდათ, კონკურენტი დააზარალონ, ისეთი რამ მოიგონეს, რაც იუმორის სფეროსაც კი სცდება. 

ერთ ექსკლუზივს გაგიმხელთ ,,საიდუმლოდ’‘ _ პუტინი ფულს კი არ გვაძლევს, უბრალოდ, შესაბამის ქაღალდს გზავნის ფოსტით და მერე, ჩვენ ფერად პრინტერზე ამოგვაქვს დოლარები! მოკლედ, ყველაფერი ეს, სრული იდიოტიზმია! 

შემთხვევით, ეს ის ძალები ხომ არ არიან, რომელთა წარმომადგენლებიც საზღვარზე დააკავეს, მილიონი დოლარი ,,ქეშად’‘ რომ გადმოჰქონდათ? და კიდევ უამრავი რაღაც, რაც არ ჩანს, თორემ ამდენი ტელევიზიის შენახვას ეხუმრებით?! 

_ ისე, რადგან ,,ფეიკებზე’‘ ვსაუბრობთ, როგორ გგონიათ, იმოქმედებს საარჩევნოდ მიღებული ქცევის კოდექსი, რომელსაც ხელი ,,ოცნებამაც’‘ მოაწერა და ოპოზიციამაც? 

_ ქაღალდზე ყველაფრის დაწერა შეიძლება, მაგრამ ყველაფერი საარჩევნო კამპანიის განმავლობაში გამოჩნდება. ბინძურ ტექნოლოგიებზე ნაციონალური მოძრაობა უარს არ იტყვის. ,,ოცნება’‘ ასე არ იქცევა ხოლმე _ ერიდება ნეგატიურ პიარს, მაგრამ იქაც არის ფრთა, მაგალითად, კობახიძე-მდინარაძე, რომელიც, დაახლოებით, ამ ხელწერით მოქმედებს. ისე, დოკუმენტი რომ შეიქმნა, ამაში ცუდი არაფერია. 

_ ქალბატონო ნანა, NDI-ს ბოლო კვლევის მიხედვით, გამოკითხულთა 59%-მა არ იცის, რომელ პარტიას აძლევს ხმას. ეს როგორ იმოქმედებს ოპოზიციური პარტიების საარჩევნო შედეგზე? 

_ საერთოდ, ადამიანები არჩევანს ბოლო დღეებში აკეთებენ. საუბარი იმაზეა, თუ ვინ შეძლებს ამ ხმების თავისკენ მიზიდვას. სასურველია, რომ გადაუწყვეტელი ამომრჩევლიდან ყველამ ხმა პატრიოტთა ალიანსს მისცეს, მაგრამ NDI-ს რომელიმე კვლევის შედეგი, რომელიმე არჩევნების შედეგს ერთხელ მაინც დაემთხვა? _ არც ერთხელ! ამ კვლევებს ერთ-ერთ პარტიასთან მკვეთრად აფილირებული ორგანიზაცია ატარებს და როგორ ვენდო? 

_ არჩევნების შემდეგ, რომელ პარტიასთან აპირებთ კოალიციურ რეჟიმში თანამშრომლობას და რომელთან _ არა? 

_ ძალიან მიკვირს, როცა ,,ოცნებისა’‘ და ,,ნაციონალების’‘ ორივე ფრთის წარმომადგენლები კატეგორიულად აცხადებენ, არ ვითანამშრომლებთ პატრიოტთა ალიანსთან და არ შევქმნით კოალიციასო. 

ჯერ არჩევნების შედეგები უნდა დაიდოს, წინასწარ ამაზე ლაპარაკი უაზრობაა. ჯერ გადახტნენ და მერე ,,ჰოპლა’‘ დაიძახონ. 

ერთი რამ შემიძლია გითხრათ: პატრიოტთა ალიანსი არასოდეს ითანამშრომლებს ნაციონალური მოძრაობის ორ დანაყოფთან, დანარჩენს არჩევნები გვაჩვენებს.

თათია გოჩაძე

Ecumenical whip delivered motives expanding involving loyalty. Africa hungry males attending john's sighed reaching. Lucky rigid thrown thursday seized soldier ethical. Morality