ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს ფინანსური ანგარიშგების აუდიტი არ შეესაბამება საქართველოს კანონს ბუღალტრული აღრიცხვის წარმოების შესახებ! ესაა სახელმწიფო აუდიტის სამსახურის დასკვნა, რომელიც მთავრობის ეკონომიკური ბლოკის უმთავრეს უწყებას, ასევე მის კონტროლს დაქვემდებარებულ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირებს - სსიპდა არასამეწარმეო არაკომერციულ იურიდიულ პირებს - ააიპ ეხება.აუდიტის დასკვნა, რომელიც უწყების ვებ-გვერდზე გამოქვეყნდა,2021 წლის 31 დეკემბრის ჩათვლით პერიოდს მოიცავს. დაუჯერებელია, მაგრამ ფაქტია, რომ ეკონომიკის სამინისტროს შემოწმების დროს, სახელმწიფო მაკონტროლებლებმა ხარვეზები გამოავლინეს მოკლევადიან დავალიანებებში, შემოსავლებში, გრანტებში, ტრანსფერებსა და სუბსიდიებში.

ზოგადი ინფორმაცია

სახელმწიფო აუდიტის დასკვნა იწყება ზოგადი ინფორმაციით - საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს მთავარი ამოცანაა, ქვეყნის ეკონომიკური განვითარების პოლიტიკის შემუშავება და განხორციელება. სამინისტროს საქმიანობის ძირითადი მიმართულებებია: ვაჭრობისა და ინვესტიციების, წარმოების, მომსახურებისა და ტურიზმის ხელშეწყობა; სახელმწიფო ქონების მართვა და განკარგვა; მშენებლობის პოლიტიკის, ელექტრონული კომუნიკაციების, საინფორმაციო ტექნოლოგიების განვითარება და ხელშეწყობა; ტრანსპორტისა და ლოგისტიკის, სტანდარტიზაციისა და მეტროლოგიის, აკრედიტაციის, კაპიტალის ბაზრისა და ქვეყნის ბრენდის განვითარება; წიაღის მდგრადი მართვა; ენერგეტიკის დარგის განვითარება და უსაფრთხოება; სამინისტროს მართვაში არსებულ საწარმოებში აქციონერის უფლებამოსილებების განხორციელება და სხვ.

„გარდა ამისა, COVID 19-ის პანდემიიდან გამომდინარე, 2021 წელს, ეკონომიკის სამინისტრომ განახორციელა შემდეგი ღონისძიებები: ტურიზმის ადმინისტრაციამ -საქართველოს მოქალაქეებისათვის სავალდებულო კარანტინის ფარგლებში განთავსებასთან, ტრანსპორტირებასთან, კვებასთან, დასუფთავებასთან, უსაფრთხოებასა და საკარანტინო პერიოდში შესაბამისი პირობების შექმნასთან დაკავშირებული სხვადასხვა სახის ღონისძიება. 2021 წელს, სავალდებულო კარანტინის ფარგლებში, მომსახურება გაეწია 43 310 მოქალაქეს. კარანტინის ფარგლებში მომსახურება მიღებულია 91 კოვიდ-სასტუმროსგან; სამინისტროს აპარატის მიერ მოსახლეობის სოციალური დახმარების - კომუნალური გადასახადების სუბსიდირების მიზნით, გაწეულია 151 538 402 ლარის ოდენობით ხარჯი; სსიპ „აწარმოე საქართველოში“, 2021 წლის ბოლომდე გაგრძელდაგარდამავალი პირობები ბიზნესის მხარდაჭერის არსებულ პროგრამაში - საკრედიტო-საგარანტიო სქემა; გაგრძელდა სამშენებლო სექტორის ხელშეწყობის პროგრამა და შემუშავდა ბიზნესის ხელშეწყობი დამატებითი მექანიზმები სარესტორნო ინდუსტრიის მიმართულებით“, - ვკითხულობთ აუდიტის დასკვნაში.

2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით, სამინისტროს მმართველობაშიშედის 16 სსიპ და ორი ააიპ.

ხარვეზები მოკლევადიან დავალიანებებში

სახელმწიფო აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში, ირიცხება მოკლევადიანი - მიმდინარე დებიტორული დავალიანებები 43 021 351 ლარის ოდენობით. კერძოდ, სსიპ-ის „აწარმოე საქართველოში“, ფინანსურ ანგარიშგებაში „მოკლევადიანი - მიმდინარე დებიტორული დავალიანებების“ ანგარიშზე, 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით დარიცხული 13 574 630 ლარიდან, 9 993 574 ლარი წარმოადგენს საფინანსო ინსტიტუტების მიმართ არსებულ მოთხოვნებს. აღნიშნული თანხა მოიცავს სსიპ-ის„აწარმოე საქართველოში“ მიერ, 2021 წლის სახელმწიფო პროგრამების ფარგლებში განხორციელებულ საავანსო გადახდებს.

აუდიტის საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად, დებიტორული დავალიანების დადასტურებისათვის აუდიტის ჯგუფმა წერილობით მიმართა საფინანსო ინსტიტუტებს. მიღებული პასუხების მიხედვით, დებიტორები აღიარებენ 6 603 909 ლარით ნაკლებ დავალიანებას.

„შესაბამისად, ჩვენ ვერ მივიღეთ რწმუნება სსიპ-ის„აწარმოე საქართველოში“ ფინანსურ ანგარიშგებაში, 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით „მოკლევადიანი -მიმდინარე დებიტორული დავალიანებების“ ანგარიშზეაღრიცხული 6 603 909 ლარის არსებობასა და სისწორეზე“, -დაასკვნეს სახელმწიფო აუდიტორებმა.

სსიპ-ის„აწარმოე საქართველოში“ განმარტებით, 2021 წლის ბოლოს, პანდემიის პერიოდში გართულებული ეპიდემიოლოგიური სიტუაციიდან გამომდინარე, საფინანსო ინსტიტუტებმა დროულად ვერ წარადგინეს ინფორმაცია ჩამოჭრილი თანხების შესახებ, რის გამოც 2021 წლის მეორე ნახევარში ჩამოჭრილი თანხები, სააგენტოს მიერ აისახა 2022 წლის დასაწყისში.

სახელმწიფო აუდიტორებამ გაარკვიეს, რომ სსიპ „ქონების ეროვნულ სააგენტოს“ 2021 წლის 26 იანვარს, შპს „საქართველოს ფოსტის“ კაპიტალში შეტანილი აქვს შპს „საქართველოს ფოსტის“ ვალდებულება „ქონების ეროვნული სააგენტოს მიმართ“- 8 645 690 ლარის ოდენობით.„ქონების ეროვნულ სააგენტოს“ აღნიშნული მოთხოვნა შპს „საქართველოს ფოსტის“ მიმართ ფინანსურ ანგარიშგებაში 2021 წლის 1 იანვრის მდგომარეობით აღრიცხული არ ჰქონდა. შესაბამისად, „ქონების ეროვნული სააგენტოს“ ფინანსური ანგარიშგების „მოკლევადიანი - მიმდინარე დებიტორული დავალიანებების“ მუხლი, 2021 წლის 1 იანვრის მდგომარეობით, შემცირებულია 8 645 690 ლარის ოდენობით.

სსიპ „მინერალური რესურსების სააგენტოს“ ფინანსურ ანგარიშგებაში „მოკლევადიანი - მიმდინარე დებიტორული დავალიანებების“ ანგარიშზე, 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით რიცხული 3 467 001 ლარიდან, 200 970 ლარის დაფარვის ალბათობა დაბალია. აღნიშნული თანხა წარმოადგენს 2017-2020 წლებში, რეგულირების საფასურის დარიცხვიდან წარმოშობილ დებიტორულ დავალიანებას, რომლის ამოსაღებად სააგენტოს მიერ ქმედებები არ განხორციელებულა.

„აქედან გამომდინარე, კონსოლიდირებული ფინანსური ანგარიშგების „მოკლევადიანი - მიმდინარე დებიტორული დავალიანებების“ მუხლი, 2021 წლის 1 იანვრის მდგომარეობით, შემცირებულია 8 645 690 ლარის ოდენობით. გარდა ამისა, ვერ მოვიპოვეთ რწმუნება 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში „მოკლევადიანი - მიმდინარე დებიტორული დავალიანებების“ ანგარიშზე აღრიცხული 6 804 879 ლარის არსებობასა და სისწორეზე“.

დარღვევები შემოსავლებსა და გრანტებში

სახელმწიფო აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით,ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში, საერთაშორისო ორგანიზაციებიდან მიღებული გრანტები აღიარებულია უარყოფითი ნაშთით - 290 329 ლარის ოდენობით. სამინისტროს სისტემაში შემავალი სსიპ-ები სხვადასხვა დონორი ორგანიზაციიდან იღებენ მიზნობრივ გრანტებს. გაფორმებული მიზნობრივი გრანტის ხელშეკრულებების პირობები ითვალისწინებს თანხის ხარჯვას კონკრეტული დანიშნულებით, წლის ბოლოსთვის დარჩენილი აუთვისებელი თანხა ისევ სახაზინო ანგარიშზე რჩება ნაშთის სახით, ხოლო პირობების შეუსრულებლობისა და გრანტის გამცემი ორგანიზაციის მოთხოვნის შემთხვევაში, ჩარიცხული თანხები ექვემდებარება უკან დაბრუნებას.

„2021 წელს, სამინისტროს სისტემაში შემავალმა სსიპ-ებმა: ინოვაციებისა და ტექნოლოგიების სააგენტომ, ტურიზმის ადმინისტრაციამ და საზღვაო აკადემიამ სხვადასხვა დონორი ორგანიზაციიდან ჩარიცხული მიზნობრივი გრანტის თანხების აღრიცხვისთვის გამოიყენა საკასო აღრიცხვის მეთოდი. საჯარო სექტორის ბუღალტრული აღრიცხვის საერთაშორისო სტანდარტების - სსბასს 23-ის მოთხოვნების შესაბამისად, ტრანსფერით მიღებული/გადაცემული აქტივების პირობები ერთეულისგან აქტივის მომავალი ეკონომიკური სარგებლის ან მომსახურების პოტენციალის დანიშნულებისამებრ მოხმარებას, ხოლო პირობების დარღვევის შემთხვევაში, ტრანსფერის განმახორციელებელი ერთეულისთვის უკან დაბრუნებას მოითხოვს“.

აქედან გამომდინარე, სახელმწიფო აუდიტორებმა დაასკვნეს, რომ მიზნობრივი გრანტების აღრიცხვისთვის საკასო მეთოდის გამოყენება არ შეესაბამება სსბასს 23-ის მოთხოვნებს და სამინისტროს კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში ნაცვლად უარყოფითი ნაშთით აღიარებული შემოსავლისა - 290 329 ლარის ოდენობით, აღიარებული უნდა იყოს საერთაშორისო ორგანიზაციებიდან მიღებული გრანტები - 682 621 ლარის ოდენობით. მეტიც, სამინისტროს კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახული უნდა იყოს მიზნობრივი გრანტის გაუხარჯავი ფულის ნაშთის შესაბამისი ვალდებულება, რაც 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით, შეადგენს 174 202 ლარს.

„შესაბამისად, 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილი კონსოლიდირებული ფინანსური ანგარიშგების მუხლი - „შემოსავლები გრანტებით“ შემცირებულია 972 950 ლარით, ხოლო „სხვა მოკლევადიანი - მიმდინარე ვალდებულებების“ მუხლი - 174 202 ლარის ოდენობით“.

დარღვევები ტრანსფერებსა და სუბსიდიებში

აუდიტის შედეგად ისიც გაირკვა, რომ ეკონომიკისა და მდგრაფი განვითარების სამინისტროს კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში, 2021 წელს, აღრიცხულია 337 812 362 ლარის გრანტების, ტრანსფერებისა და სუბსიდიების ხარჯი, საიდანაც სამინისტროს აპარატის მიერ, 2021 წელს, ანაზღაურებულია ყაზბეგისა და დუშეთის მუნიციპალიტეტების მაღალმთიანი სოფლების მოსახლეობისათვის მიწოდებული ბუნებრივი აირის ღირებულება, სულ - 10 091 661 ლარი. 2021 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ კანონის მიხედვით, მიწოდებული ბუნებრივი აირის ღირებულება უნაზღაურდებათ ყაზბეგისა და დუშეთის მუნიციპალიტეტების მაღალმთიან სოფლებში მუდმივად მცხოვრებ მოსახლეობას (აბონენტებს) 2020 წლის 1 დეკემბრიდან, 2021 წლის 15 მაისის ჩათვლით და 2021 წლის 15 ოქტომბრიდან, 2021 წლის 30 ნოემბრის ჩათვლით პერიოდებში.

„2021 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ კანონის მიხედვით, სამინისტრო თანხებს ანაზღაურებს ბუნებრივი აირის გამანაწილებელი კომპანიის მიერ წარმოდგენილი და მუნიციპალიტეტების გამგეობების მიერ სათანადოდ დამოწმებული შესაბამისი ანგარიშების საფუძველზე. აქედან გამომდინარე, მუნიციპალიტეტების მიერ დამოწმებული ანგარიშების გადამოწმების ვალდებულება სამინისტროს არ აქვს. მაღალმთიან დასახლებებში მუდმივად მცხოვრები პირების რეესტრს აწარმოებს საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი სსიპ სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტო. ფიზიკური პირისთვის მაღალმთიან დასახლებაში მუდმივად მცხოვრები პირის სტატუსის მინიჭების, შეწყვეტის, შეჩერების, აღდგენის საკითხზე მუნიციპალიტეტის მიერ მიღებული გადაწყვეტილება ეგზავნება სააგენტოს 5 დღის ვადაში“.

აუდიტის მიმდინარეობისას, ანაზღაურებული თანხების სისწორის, სისრულისა და წარმოშობის დასადასტურებლად, სსიპ „სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოდან“აუდიტორებმა გამოითხოვეს ინფორმაცია 2021 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ კანონის მიხედვით, ყაზბეგისა და დუშეთის მუნიციპალიტეტების მაღალმთიან დასახლებებში მუდმივად მცხოვრები პირების შესახებ. მიღებული ინფორმაციის ანალიზის შედეგად,სახელმწიფო აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ 10 091 661 ლარის ხარჯიდან - 2 422 567 ლარი ანაზღაურებულია ისეთ აბონენტებზე, რომლებსაც „სერვისების განვითარების სააგენტოს“ მიერ მოწოდებულ ბაზაში არ აქვთ მუდმივად მცხოვრების სტატუსი.

„აღსანიშნავია, რომ მუდმივად მცხოვრების სტატუსის არმქონე პირებზე თანხები გადაირიცხა 2020 წელსაც, რაც განხილულია ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს 2020 წლის კონსოლიდირებული ფინანსური ანგარიშგების აუდიტის ანგარიშში. ამასთან, აღნიშნული საკითხის შესახებ ინფორმაცია, შემდგომი რეაგირების მიზნით, 2021  წლის 15 ნოემბერს გაგზავნილია საქართველოს გენერალურ პროკურატურაში.შესაბამისად, ვერ მივიღეთ რწმუნება 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილი ფინანსური ანგარიშგების „გრანტების, ტრანსფერებისა და სუბსიდიების“ მუხლში აღრიცხული 2 422 567 ლარის წარმოშობისა და სიზუსტის შესახებ. გარდა ამისა, ყაზბეგისა და დუშეთის მუნიციპალიტეტებში შესაბამისი კონტროლის მექანიზმების არარსებობა წარმოშობს თანხების არაეფექტიანი და არაეკონომიური განკარგვის რისკებს“.

სახელმწიფო აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ ინოვაციების სააგენტოს ინდივიდუალურ ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახული 13 318 567 ლარის გრანტებისა და სუბსიდიის ხარჯი მოიცავს 7 851 631 ლარის ისეთ დანახარჯებს, რომელთა აღრიცხვა აღნიშნულ ანგარიშზე შეუსაბამოა ფინანსთა მინისტრის 2020 წლის 15 იანვრის N17 ბრძანების მოთხოვნებთან. შედეგად, ინოვაციების სააგენტოს 2021 წლის „გრანტების, ტრანსფერებისა და სუბსიდიის“ ხარჯი 7 851 631 ლარით გაზრდილად არის წარმოდგენილი. ამასთან, 2021 წლის ხარჯებში აღრიცხული 7 851 631 ლარი საჭიროებს მუხლში - „საქონელი და მომსახურება“ რეკლასიფიკაციას.

სსიპ-ის„აწარმოე საქართველოში“ ფინანსურ ანგარიშგებაში „გრანტების, ტრანსფერებისა და სუბსიდიების“ ხარჯის მუხლში აღრიცხული 134 767 029 ლარის ხარჯი შემცირებულია 169 710 ლარით, რაც წარმოადგენს მონიტორინგის შედეგად, წინა საანგარიშგებო პერიოდებში, სხვადასხვა კომპანიაზე აღიარებული გრანტის ხარჯების უკუგატარებას - შეცდომის გასწორებას.

„ეს ქმედებაარ შეესაბამება სსბასს 3-ის მოთხოვნებთან, რომელთა მიხედვით შეცდომები უნდა გასწორდეს რეტროსპექტულად; გარდა ამისა, სსიპ-ის„აწარმოე საქართველოში“ დებიტორული დავალიანებების აღრიცხვასთან დაკავშირებული ხარვეზის გამო, ჩვენ ვერ მოვიპოვეთ რწმუნება აღნიშნული სსიპ-ის ფინანსურ ანგარიშგებაში 2021 წელს „გრანტების, ტრანსფერებისა და სუბსიდიების“ ხარჯის მუხლში აღრიცხული 134 767 029 ლარის სისრულისა და სისწორის შესახებ. აქედან გამომდინარე, ჩვენ ვერ მოვიპოვეთ რწმუნება 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში „გრანტების, ტრანსფერებისა და სუბსიდიების“ ხარჯის მუხლის სისრულისა და სისწორის შესახებ“, - დაასკვნეს სახელმწიფო აუდიტორებმა.

ავტორი-მაკა რუხაძე

 სახელმწიფო აუდიტის სამსახურის დასკვნა

სახელმწიფო აუდიტის სამსახური განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს ფინანსური მდგომარეობით დაინტერესდა. ფინანსური ანგარიშგების აუდიტი, რომელიც უწყების ვებ-გვერდზე გამოქვეყნდა, ეხება საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს, ასევე მის კონტროლს დაქვემდებარებულ ერთეულებს, 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით. როგორც მოსალოდნელი იყო, სახელმწიფო მაკონტროლებლებმა მთელი რიგი ნაკლოვანებები გამოავლინეს, თუმცა მათ გამოსასწორებლად შესაბამისი რეკომენდაციებიც გასცეს.

სააღრიცხო სისტემის ნაკლოვანებები

სსიპ ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი და გორის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, სააღრიცხვო ჩანაწერებისთვის იყენებენ პროგრამა MS Excel-ს, რაც ზრდის ადამიანური ფაქტორებით გამოწვეული შეცდომების, ასევე ინფორმაციის დაცვასა და შენახვასთან დაკავშირებულ რისკებს, წარდგენილი ფაილების დამუშავება კი მოითხოვს დროისა და ადამიანურ რესურსს.

სახელმწიფო აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ ზოგიერთი ორგანიზაციის მიერ წარდგენილი ფინანსური ანგარიშგება არ შეესაბამება სააღრიცხვო რეგისტრებს. კერძოდ, წინამძღვრიშვილის სახელობის კოლეჯის ფინანსური შედეგების ანგარიშგების მიხედვით, ხარჯები 809 654 ლარით, ხოლო შემოსავლები - 11 347 ლარით მეტია სააღრიცხვო მონაცემებზე; სოხუმის უნივერსიტეტის ფინანსური შედეგების ანგარიშგების მიხედვით, შემოსავლების ჯამური თანხა აჭარბებს 914 799 ლარით, ხოლო ხარჯების - 504 183 ლარით სააღრიცხვო მონაცემებს; გორის უნივერსიტეტის ფინანსური შედეგების ანგარიშგებაში ასახული შემოსავლების და ხარჯების ჯამური თანხები არ შეესაბამება სააღრიცხვო მონაცემების შესაბამის მაჩვენებლებს.

„კოლეჯი „აისის“ მიერ წარდგენილი ბალანსი უტყუარად და სამართლიანად არ ასახავს მის ფინანსურ მდგომარეობას, რადგან ყველა განხორციელებული ოპერაცია ბუღალტრულ აღრიცხვაში არ აისახება. კოლეჯი საქმიანობას ახორციელებს/ოპერირებს გურჯაანის, დედოფლისწყაროს, ახმეტისა და ლაგოდეხის რაიონებში. ბალანსში არ არის ასახული ძირითადი აქტივებიდან 2015 წელს გადმოცემული 22 ჰა მიწის ნაკვეთი და კაჭრეთში მდებარე ხელოვნების სახლი; სააღრიცხვო რეგისტრებში სრულყოფილად არ აისახება მეცხოველეობიდან, მეფუტკრეობიდან, სამკერვალო, საკონსერვო და სხვადასხვა მიმართულებიდან მიღებული პროდუქცია. შესაბამისად, არ არის უზრუნველყოფილი კოლეჯის მიერ განხორციელებული ყველა ეკონომიკური მოვლენის ბუღალტრულ ანგარიშებზე ასახვის სისრულე და შიდა კონტროლი. აუდიტის პროცესში შერჩეულ აქტივებზე ჩატარებული დათვალიერებისას/ინვენტარიზაციისას გამოვლინდა სხვაობები ფაქტობრივად არსებულსა და სააღრიცხვო მონაცემებში ასახულს შორის“, - ვკითხულობთ აუდიტის დასკვნაში.  

აქედან გამომდინარე, 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით, სახელმწიფო აუდიტორებმა ვერ მოიპოვეს რწმუნება კოლეჯ „აისის“, წინამძღვრიშვილის სახელობის კოლეჯის, სსიპ ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის, გორისა და სოხუმის უნივერსიტეტების წარდგენილ ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახული თანხების არსებობაზე, წარმოშობაზე, სისრულესა და სისწორეზე.

ხარვეზები სწავლის გადასახადში

სახელმწიფო აუდიტორებმა ისიც გაარკვიეს, რომ უნივერსიტეტები სწავლის გადასახადის ოპერაციების აღრიცხვისთვის იყენებენ განსხვავებულ სააღრიცხვო პოლიტიკას. არ არსებობს ერთიანი მიდგომა უცხოურ ვალუტაში დარიცხულ თანხებთან მიმართებით, თუ რომელი დღის კურსით უნდა მოხდეს მოთხოვნის, ვალდებულების და შემოსავლის დარიცხვა. მიღებული შემოსავლების აღრიცხვისათვის იყენებენ როგორც დარიცხვის, ასევე საკასო მეთოდს.

„უნივერსიტეტების მიერ, სწავლის გადასახადების აღრიცხვისას გამოვლინდა მნიშვნელოვანი ნაკლოვანებები. კერძოდ, სოხუმის უნივერსიტეტს, ბალანსის მიხედვით მოთხოვნები, სწავლის გადასახადიდან აღრიცხული აქვს 751 094 ლარი და შემოსავლები სწავლის გადასახადიდან - 6 594 191 ლარი, ხოლო ვალდებულებები არ ირიცხება. უნივერსიტეტის განმარტებით, სწავლის გადასახადების აღრიცხვისათვის იყენებს შიდა საუნივერსიტეტო ელექტრონულ პროგრამას. წლის განმავლობაში აღრიცხვაში ასახვის მიზნით, სასწავლო დეპარტამენტი დარიცხული გადასახადების/შემოსავლისა და სასწავლო პროცესიდან წარმოქმნილი დავალიანებების შესახებ ინფორმაციას პერიოდულად აწვდის ბუღალტერიას. ამავე დეპარტამენტის მიერ, აუდიტის პერიოდში დარიცხული შემოსავლების შესახებ წარდგენილი ინფორმაციის მიხედვით, შემოსავალი შეადგენს 6 250 209 ლარს. შესაბამისად, წარდგენილია 343 982 ლარით მეტი შემოსავალი. იმის გამო, რომ ვერ ხერხდება სტუდენტთა ბაზიდან ძველი თარიღით ზუსტი და სრული ინფორმაციის ამოღება, ვერ განხორციელდა სტუდენტების შესაბამისად დარიცხული შემოსავალის, დებიტორული და კრედიტორული დავალიანებების დაანგარიშება გადათვლა“.

გარდა ამისა, სახელმწიფო აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ ტექნიკური უნივერსიტეტის ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახულია შემოსავლები გაცვლითი ოპერაციებიდან, სწავლის გადასახადი - 39 260 627 ლარი. უნივერსიტეტის განმარტებით, თანხები დაანგარიშდა ელექტრონული სტუდენტური პროგრამა VICI-ის ბაზის საფუძველზე, სადაც ასახულია სტუდენტების მონაცემები უნივერსიტეტის სასწავლო პროცესების მართვის დეპარტამენტის მიერ. სწავლის გადასახადის სახით მიღებული შემოსავლის დაანგარიშებისას გამოყენებულია არაერთგვაროვანი მიდგომა, შემოსავალი აღიარებულია, როგორც დარიცხვის, ასევე - საკასო მეთოდით, გამყოფი ხაზის მიმდებარე სოფლებში მცხოვრები სტუდენტების სწავლის გადასახადისას.

„გარდა ამისა, ზოგიერთ შემთხვევაში, არასწორად ხდებოდა ბაზაში სტუდენტთა სტატუსების (აქტიური, შეჩერებული თუ შეწყვეტილი) და სასწავლო კრედიტების შესახებ ინფორმაციების აღრიცხვა. სტუდენტების მიხედვით, სემესტრულად დაანგარიშებული სწავლის გადასახადის ანალიზისას დადგინდა, რომ რიგ შემთხვევებში, ბაზაში კრედიტების რაოდენობის არასწორად ასახვის გამო, სწავლის გადასახადი არასწორად იყო დაანგარიშებული. შედეგად, ფინანსურ ანგარიშგებაში გაზრდილია სწავლის გადასახადის სახით მიღებული შემოსავალი 373 817 ლარით.

ტექნიკური უნივერსიტეტის ბალანსში აღრიცხულია სწავლის პროცესში სტუდენტების მიმართ წარმოქმნილი მოთხოვნების - 3 662 078 ლარის და ვალდებულებების - 2 581 695 ლარის 2022 წლის საბოლოო ნაშთები. აუდიტის ობიექტის უფლებამოსილი პირის განმარტებით, დავალიანებები წარმოქმნილია და მომდინარეობს გასული წლებიდან; ზუსტი სახელობითი სიები დავალიანებებზე არ არსებობს; 2022 წელს დაწყებულია სიების მოძიება, პროცესში ჩართულია უნივერსიტეტის სხვადასხვა განყოფილება, თუმცა სამუშაოს სირთულისა და დიდი მოცულობის გამო, 2022 წელს ვერ მოხერხდა სიების დაზუსტება და დავალიანებების გადაანგარიშება“.

აღნიშნული გარემოებებისა და იმის გამო, რომ სტუდენტები ინფორმაციას ფლობენ სემესტრულად გადასახდელ თანხებზე, სასწავლო წელი კი არ ემთხვევა საანგარიშგებო წელს, აუდიტის ჯგუფმა ვერ გაგზავნა დასტურის წერილები და ვერც ალტერნატიული პროცედურებით დაადასტურა აღრიცხული დავალიანებები/შემოსავლები. შედეგად, სახელმწიფო მაკონტროლებლებმა ვერ მოიპოვეს რწმუნება 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახული სწავლის გადასახადიდან წარმოქმნილი შემოსავლების, ვალდებულებებისა და მოთხოვნების საბოლოო ნაშთის არსებობაზე, წარმოშობაზე, სისრულესა და სისწორეზე.

ხარვეზები მატერიალურ მარაგებში

სახელმწიფო აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ ტექნიკური უნივერსიტეტის მიერ ფინანსურ ანგარიშგებაში აღრიცხული მატერიალური მარაგების 2022 წლის საწყისი ნაშთი დაკორექტირდა 2021 წლის ინვენტარიზაციის შედეგის შესაბამისად, ხოლო ფაქტობრივად არსებული ნაშთის მიხედვით ჩამოწერილი 1 433 497 ლარის მარაგების შესაბამისი დოკუმენტაცია აუდიტის ჯგუფს ვერ წარედგინა. ჩამოწერილი აქტივების მხოლოდ ნაწილისათვის მოძიებული და წარმოდგენილ იქნა უნივერსიტეტის მიერ მარაგების საწყობიდან გატანის/ხარჯვის დოკუმენტაცია. აუდიტორებისვე განმარტებით, უფლებამოსილი პირის მტკიცებით, მარაგის საწყობიდან გატანის დამადასტურებელი დოკუმენტების სრულად მოძიება და წარმოდგენა მოითხოვს დროის დიდ რესურსს, რაც მიმდინარე სამუშაოების დიდი მოცულობის გამო ვერ ხერხდება. 2022 წელს, მატერიალური მარაგების ინვენტარიზაცია არ ჩატარებულა.

„უფლებამოსილი პირის განმარტებით, 2022 წელს, წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტში ჩატარდა მატერიალური მარაგის შერჩევითი ინვენტარიზაცია. წარმოდგენილია მხოლოდ ინვენტარიზაციის ოქმები; ვერ წარმოადგინეს საინვენტარიზაციო აღწერა/შედარებითი უწყისები. მიღებული განმარტების მიხედვით, პროგრამული ხარვეზის გამო ვერ ხერხდება ინვენტარიზაციის აქტების წარმოდგენა. ბუღალტრული რეგისტრების შესაბამისად, ინვენტარიზაციის აქტის საფუძველზე ბალანსიდან ჩამოწერილია 133 504 ლარის ღირებულების მატერიალური მარაგი; წარმოდგენილ დოკუმენტაციაში, მათ შორის, ინვენტარიზაციის შემაჯამებელ ოქმში აღნიშნულია, რომ ინვენტარიზაცია ჩატარდა შერჩევითობის პრინციპით; მასში არ არის ასახული მარაგის ჩამოწერის შესახებ ინფორმაცია“.

შედეგად, დოკუმენტაციის წარმოუდგენლობის გამო, სახელმწიფო აუდიტორებმა ვერ მოიპოვეთს რწმუნება 1 433 497 ლარის ხარჯის წარმოშობასა და სისწორეზე, ასევე 2 814 727 ლარის წლის ბოლოს ბალანსში აღრიცხული მარაგის არსებობასა და სისწორეზე.

ხარვეზები ძირითად აქტივებში

სახელმწიფო აუდიტორებმა ისიც გაარკვიეს, რომ ტექნიკურმა უნივერსიტეტმა, 2022 წელს, არასწორად, რეტროსპექტულად გაასწორა 2021 წლის ცვეთაში დაშვებული შეცდომები. შედეგად, 481 901 ლარის ოდენობით შემცირებულია აქტივების საწყისი საბალანსო ღირებულება და გაზრდილია ცვეთის ხარჯი, ხოლო წლის ბოლოს, აქტივების ღირებულება შემცირებულია 963 801 ლარით.

„აქტივის ნარჩენი ღირებულება და სასარგებლო მომსახურების ვადა ყოველი ფინანსური წლის ბოლოს მაინც უნდა გადაისინჯოს და თუ მოსალოდნელი შედეგები წინა შეფასებებისაგან განსხვავდება, ცვლილებები უნდა აისახოს, როგორც სააღრიცხვო შეფასების ცვლილება, რაც რიგ შემთხვევაში არ განხორციელდა. ტექნიკური უნივერსიტეტის მიერ, საქმიანობაში გამოიყენება ისეთი აქტივები, რომლებიც სრულად არის ამორტიზებული 2021-2022 წლებში და მათი ისტორიული ღრებულება შეადგენს 6 215 188 ლარს; ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტს წლის ბოლოს ერიცხებიდა 1 637 628 ლარის ისტორიული ღირებულების მქონე აქტივები, რომლებიც გამოიყენება და საბალანსო ღირებულება განულებულია; „ძირითადი აქტივების“ მუხლზე, წლის ბოლოს აღრიცხულია 38 062 ლარის ნარჩენი საბალანსო ღირებულების აქტივები, რომლებიც არ გამოიყენება. უნივერსიტეტს არ განუხილავს გაუფასურების ინდიკატორების არსებობის საკითხი“.

გარდა ამისა, სახელმწიფო აუდიტორების მტკიცებით, ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტს ერიცხება 3 079 883 ლარის საბიბლიოთეკო ფონდის აქტივები, რასთან დაკავშირებითაც, დასახელებისა და რაოდენობების მიხედვითმ ფლობენ გარკვეულ კატალოგებს, თუმცა ინდივიდუალურად ან ჯგუფურად ღირებულებების მითითებით რეესტრი არ არსებობს. წიგნების ფონდი მოიცავს, როგორც თანამედროვე, ასევე ძველ გამოცემებს. ახალი გამოცემები გამოიყენება სასწავლო და კვლევითი დანიშნულებით, ხოლო ძველი გამოცემები დაცულია საცავებში და შესაძლებელია სარგებლობის უფლება სხვადასხვა პირობით. თანხობრივად  დაცული და თანამედროვე გამოცემის წიგნების გამიჯვნა შეუძლებელია.

„წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მიერ ვერ იქნა წარმოდგენილი საბიბლიოთეკო ფონდებში აღრიცხული 3 254 853 ლარის ღირებულების აქტივების რეესტრი. უფლებამოსილი პირის განმარტებით, აღნიშნული ფონდები აღრიცხულია მხოლოდ ჟურნალებში ფიზიკური სახით. აღნიშნულიდან გამომდინარე, ვერ მოხდა რარიტეტული გამოცემების იდენტიფიცირება და შესაბამისად, ვერ დადგინდა აქტივების - ფასეულობების მუხლით კლასიფიცირებული ოდენობა“.

ხარვეზები არამატერიალურ აქტივებში

არამატერიალური აქტივი არის იდენტიფიცირებადი არამონეტარული აქტივი ფიზიკური ფორმის გარეშე. ერთეულმა უნდა შეაფასოს, განსაზღვრულია თუ განუსაზღვრელი არამატერიალური აქტივის სასარგებლო მომსახურების ვადა. განუსაზღვრელი სასარგებლო მომსახურების ვადის მქონე აქტივები არ უნდა იქნეს ამორტიზებული, თუმცა ინსტრუქციის მოთხოვნების შესაბამისად, ერთეულმა განმარტებით შენიშვნებში უნდა ასახოს განუსაზღვრელი სასარგებლო მომსახურების ვადის მქონედ შეფასებული არამატერიალური აქტივის საბალანსო ღირებულება და მიზეზები, რომლებიც ადასტურებს ამ აქტივის განუსაზღვრელი სასარგებლო მომსახურების ვადის შეფასებას.

გარდა ამისა, სავალდებულოა, ყოველწლიურად გაუფასურების ტესტირების ჩატარება და განუსაზღვრელი ვადის მქონე არამატერიალური აქტივების სასარგებლო მომსახურების ვადა ყველა პერიოდში უნდა გადაისინჯოს, რათა განისაზღვროს, კვლავაც ადასტურებს თუ არა მოვლენები და პირობები, რომ არამატერიალურ აქტივს განუსაზღვრელი სასარგებლო მომსახურების ვადა აქვს.

„სააგენტოს, 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით, აღრიცხული აქვს 2010-2017 წლებში შესყიდული 881 628 ლარის არამატერიალური აქტივები, რომლებიც არის საპროექტო, სახარჯთაღრიცხვო, გეოლოგიური და გეოდეზიური კვლევების დოკუმენტაცია. ორგანიზაციას მოცემული აქტივებისთვის არ დაურიცხავს ამორტიზაცია. სააგენტოს არ შეუფასებია, მოცემული აქტივები აკმაყოფილებენ თუ არა არამატერიალურ აქტივებად კლასიფიკაციის კრიტერიუმებს. ორგანიზაციის განმარტებით, აღრიცხული პროექტების ფარგლებში დასრულებულია სამშენებლო სამუშაოები და 2023 წელს მიმდინარეობს ნაშთების გადაცემა.

ტექნიკური უნივერსიტეტის უფლებამოსილი პირის განმარტებით, 2022 წელს არ გამოიყენებოდა და გაუფასურებული იყო არამატერიალური აქტივების ნაწილი. შედეგად, ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახულია 175 979 ლარის ისტორიული ღირებულების გაუფასურებული აქტივები, წლის ბოლოს - 17 081 ლარის საბალანსო ღირებულებით“.

შედეგად, სახელმწიფო აუდიტორებმა ვერ მოიპოვეს რწმუნება 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში 898 709 ლარის არამატერიალური აქტივების საბოლოო ნაშთის არსებობაზე, უფლებებსა და ვალდებულებებზე, სისწორესა და კლასიფიკაციაზე.

ხარვეზები შემოსავლებსა და ხარჯებში

აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტმა, 2019 წელს, გააფორმა 602 097 ევროს გრანტის ხელშეკრულება, რომლის თანახმად, თანხის ხარჯვა უნდა განხორციელებულიყო მიზნობრივად - პირველი ტრანშის მიღების შემდეგ, რომელიც შეადგენს 974 073 ლარს, მეორე ტრანში ჩაირიცხებოდა პირველად მიღებული თანხის მინიმუმ 70%-ის ხარჯვის დამადასტურებელი დოკუმენტაციის წარდგენისა და მათი მხრიდან აღნიშნულის დადასტურების შემდეგ.

„მეორე ტრანში ჩაირიცხა 2021 წლის 10 დეკემბერს 751 032 ლარის ოდენობით. შესაბამისად, უნივერსიტეტს უნდა ეღიარებინა 2021 წლის შემოსავალში პირველი ტრანშის მინიმუმ 70% - 681 851 ლარი. 2022 წელს ახალი ტრანშის ჩარიცხვა არ მომხდარა. უნივერსიტეტმა 2022 წელს არასწორად აღიარა 760 133 ლარი შემოსავალში. შედეგად, 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში გაზრდილია შემოსავლები გრანტებით - 760 133 ლარით, ხოლო კრედიტორული დავალიანების ნაშთები შემცირებულია: საწყისი ნაშთი - 292 222 ლარით, ხოლო საბოლოო ნაშთი - 1 026 691 ლარის ოდენობით“.

გარდა ამისა, აუდიტორებმა ისიც გაარკვიეს, რომ გამომცემლობებთან გაფორმებული ხელშეკრულებების ფარგლებში, სააგენტოს არ აქვს ხარჯი აღიარებული, რის შედეგადაც გაზრდილია მოთხოვნების საბოლოო ნაშთი, სულ - 3 471 203 ლარით; არ აქვს აღრიცხული მომწოდებელი კომპანიის მიერ შესრულებული სამუშაო, რის გამოც გაზრდილია მოთხოვნების საბოლოო ნაშთი - 48 164 ლარით.

„აქედან გამომდინარე, 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში, შემცირებულია „საქონელი და მომსახურების“ მუხლის ხარჯი, სულ - 3 519 367 ლარით“.

ავტორი-მაკა რუხაძე

 სახელმწიფო აუდიტის სამსახურმა იუსტიციის სამინისტრო შეამოწმა. კონსოლიდირებული ფინანსური ანგარიშგების აუდიტი, რომელიც უწყების ვებ-გვერდზე გამოქვეყნდა, 2022 წლის მთლიან პერიოდს ეხება. როგორც მოსალოდნელი იყო, სახელმწიფო აუდიტორებმა მთელი რიგი ფინანსური დარღვევები გამოავლინეს, მათ შორის, ინვენტარიზაციაში, მატერიალურ მარაგებში, ძირითად აქტივებში, ვალდებულებებსა და შემოსავლებში.

დარღვევები ინვენტარიზაციაში

აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ იუსტიციის სამინისტროს 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში - „მოკლევადიანი მიმდინარე დებიტორული დავალიანებები“ და „სხვა მოკლევადიანი მიმდინარე აქტივები“, ჯამურად, 101 335 808 ლარს შეადგენს. სახელმწიფო აუდიტორებმა გამოავლინეს, რომ საჯარო რეესტრის სააგენტოს 2022 წელს მოთხოვნა-ვალდებულებების ინვენტარიზაცია არ ჩაუტარებია. ამასთან, მოთხოვნებში ასახულია 2011-2018 წლებში წარმოშობილი 949 296 ლარის ოდენობისდავალიანება, რომლის მიღების ალბათობა მცირეა.

„საჯარო რეესტრის სააგენტოს საგადასახადო აღრიცხვის ბარათზე არსებული მოთხოვნის ნაშთი, ჯამურად, 1 908 630 ლარით ნაკლებია 2022 წლის ბოლოს ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახულ საგადასახადომოთხოვნების ნაშთზე. 

პენიტენციური სამსახურის ანგარიშზე - „მოკლევადიანი (მიმდინარე) არაფულადი მოთხოვნები არაფინანსური აქტივების დანაკლისით“, აღრიცხულია 148 653 ლარი, რომელიც წარმოადგენს სპეციფიკური მარაგების დანაკლისს და მისი მიღების ალბათობა მცირეა“, - ვკითხულობთ აუდიტის დასკვნაში.

შესაბამისად, 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში „მოთხოვნების“ მუხლი გაზრდილია3 006 579 ლარით.

დარღვევები მატერიალურ მარაგებში

იუსტიციის სამინისტროს 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში - „მატერიალური მარაგების“ ნაშთი 30 627 892 ლარს შეადგენს. აუდიტის შედეგად, გამოვლინდა, რომ საჯარო რეესტრის სააგენტოსა და სერვისების სააგენტოს ერიცხება სულ 215 792 ლარის საბალანსო ღირებულების სხვადასხვა ტიპის მარაგი, რომლებსაც სააგენტოები არ იყენებენ და არც მომავალში აქვთ გამოყენებისპოტენციალი. შესაბამისად, არ აკმაყოფილებენ აქტივადაღიარების კრიტერიუმებს.

„საჯარო რეესტრის სააგენტოს ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახული აქვს 420 000 ლარამდე ოდენობის მცირეფასიანი აქტივი და მარაგი, რომელიც საჭიროებს კლასიფიკაციას ძირითადი აქტივების ანგარიშზე. ამასთანავე, ზოგიერთი შემთხვევაში, ერთი და იმავე ტიპის აქტივებთან მიმართებით გამოყენებულია არაერთგვაროვანი მიდგომა.

პენიტენციური სამსახურის ფინანსურ ანგარიშგებაში აღრიცხულია 545 435 ლარის მარაგები, რომელთა გამოყენება არ იგეგმება და არ აკმაყოფილებს აქტივად აღიარების კრიტერიუმებს“.

გარდა ამისა, საჯარო რეესტრის სააგენტოს მიერ 19 658 ერთეული მარაგი ღირებულების გარეშეა აღრიცხული.ამასთან, სააგენტო ფლობს გამოუყენებელ მარაგებს, რომელთა მიმართებითაც არ ჩაუტარებია მარაგების გაუფასურების ანალიზი.

შესაბამისად, სახელმწიფო აუდიტორებმა დაასკვნეს, რომ „მატერიალური მარაგების“ მუხლი, 2022 წლის 31 დეკემბრით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში გაზრდილია 1 181 227 ლარით.

დარღვევები ძირითად აქტივებში

სახელმწიფო აუდიტორებმა ისიც გაარკვიეს, რომ იუსტიციის სამინისტროს 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში, რიგ შემთხვევებში, გრძელვადიანი აქტივები კლასიფიცირებულია არასწორად. კერძოდ, სერვისების სააგენტოს ფინანსურ ანგარიშგებაში 627 000 ლარის ღირებულებაზე მეტი პროგრამული უზრუნველყოფა ნაცვლად არამატერიალური აქტივებისა“, ასახულია „სხვა მანქანა-დანადგარების“ ანგარიშზე.

„იუსტიციის სახლში, ფინანსურ ანგარიშგებაში „სხვა მანქანა-დანადგარების“ ანგარიშებზე, ნაცვლად „არამატერიალური აქტივების“ ანგარიშისა, ასახულია 229 692 ლარი.

პენიტენციური სამსახურის ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახულია 466 033 ლარის „არასაცხოვრებელი შენობები,“ რომლებიც საჭიროებს კლასიფიკაციას „სხვა ნაგებობების“ მუხლში. 

პენიტენციური სამსახურის ფინანსურ ანგარიშგებაში „დაუმთავრებელი მშენებლობის“ მუხლში ასახულია 3 179 597 ლარის საპროექტო სამუშაოები, რომლებიც საჭიროებს კაპიტალიზებას „შენობა- ნაგებობების“ ანგარიშზე. გარდა ამისა, „სხვა ნაგებობის“ ანგარიშზე ასახულია 180 043 ლარის აქტივები, ნაცვლად ანგარიშისა - „დაუმთავრებელი მშენებლობა“. 

საჯარო რეესტრის საბუღალტრო ჩანაწერებში ასახულია 427 755 ლარის „მანქანა-დანადგარები,“ რომელიც საჭიროებს რეკლასიფიკაციას მცირეფასიან აქტივებად“.

შედეგად, სახელმწიფო აუდიტორებმა დაასკვნეს, რომ 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით მომზადებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში, „ძირითადი აქტივების“ მუხლი გაზრდილია 4 950 747 ლარით.

დარღვევები გრძელვადიან ფინანსურ აქტივებსა და ვალდებულებებში

აღრიცხვის ინსტრუქციის თანახმად, სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული კომპანიების წილები უნდა აღირიცხოს კაპიტალ-მეთოდის გამოყენებით, რაც გულისხმობს თვითღირებულებით აღრიცხული ინვესტიციების კორექტირებას, შეძენის შემდგომ მომხდარი ცვლილების შესაბამისად.

„სსიპ „დანაშაულის პრევენციისა და პრობაციის სააგენტოს“ 2022 წლის ფინანსურ ანგარიშგებაში წარმოდგენილია 825 000 ლარის გრძელვადიანი ფინანსური აქტივები, რომელიც კაპიტალ-მეთოდით არაა დაკორექტებული.შედეგად, კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში „გრძელვადიანი არაფინანსური აქტივების“ მუხლი გაზრდილია 706 143 ლარით“.

იუსტიციის სამინისტროს 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით მომზადებულ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში ვალდებულებების ჯამური ნაშთი 35 628 922 ლარს შეადგენს. აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ კრედიტორული დავალიანების ნაშთი მოიცავს 2005 წელს გაუქმებული მიწის მართვის დეპარტამენტის 1 160 374 ლარის ვალდებულებებს, რაც წარმოადგენს 2004 წლამდე წარმოშობილ დავალიანებებს, რომელზეც ბრუნვა არ განხორციელებულა წლების განმავლობაში, შესაბამისად, მათი დაფარვის ალბათობა დაბალია.

„სსიპ „მსჯავრდებულთა პროფესიული მომზადებისა და გადამზადების ცენტრის“ მოკლევადიანი ვალდებულებების ანგარიშზე ასახულია მის მიერ დაფუძნებულ კომპანიაში არსებული კაპიტალი 127 478 ლარის ოდენობით, ნაცვლად „გრძელვადიანი ვალდებულებებისა.

აღსრულების ეროვნული ბიუროს 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობითწარდგენილ ფინანსური ანგარიშგების მუხლში - „ვალდებულებები დეპოზიტით“ ასახულია 192 464 481 ლარის ნაშთი. აღნიშნული მუხლი შედგება სააღსრულებლო პროცედურების შედეგად ამოღებული და კრედიტორებისთვის გასანაწილებელი თანხებისა და გირაოს თანხებისგან“.

აქედან გამომდინარე, 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ ფინანსურ ანგარიშგებაში „ვალდებულებების“ მუხლი გაზრდილია 1 125 778 ლარით. გარდა ამისა, სახელმწიფო აუდიტორებივერც 2 157 247 ლარის „სადეპოზიტო ვალდებულების“ არსებობასა და სიზუსტეში დარწმუნდნენ.

დარღვევები შემოსავლებში

იუსტიციის სამინისტროს 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით მომზადებულ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში - „შემოსავლები გაცვლითი ოპერაციებიდან“ შეადგენს 235 648 612 ლარს. აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ აღსრულების ბიუროს ფინანსურ ანგარიშგებაში წარდგენილი შემოსავლებიდან 765 777 ლარის წარმოშობის თარიღია 2021 წელი, ან წინა წელი. შესაბამისად, არ წარმოადგენს მიმდინარე წლის შემოსავალს; ასევე 2022 წელს გამომუშავებული შემოსავლების ნაწილი - 396 807 ლარი, არ არის აღიარებული 2022 წლის ანგარიშგებაში. გარდა ამისა, ბიუროს მიერ საფასურიდან მიღებული შემოსავლების აღრიცხვა ხდება საკასო მეთოდით.

„სერვისების სააგენტოსა და საჯარო რეესტრის სააგენტოს ინდივიდუალური ფინანსური ანგარიშგებების მიხედვით, მათ მიერ 2022 წელს მომსახურების რეალიზაციიდან მიღებულმა შემოსავლებმა, დღგ-ის გარეშე, შესაბამისად, 106 388 551 ლარი და 86 735 049 ლარი შეადგინა.

სააგენტოებში არ არსებობს შესაბამისი სისტემა, რომლის მეშვეობითაც ინტეგრირებული იქნება ინფორმაცია მომხმარებლის მიერ წინასწარ გადახდილი საფასურების და ფაქტობრივად გაწეული მომსახურებების შესახებ, რაც, თავის მხრივ, უზრუნველყოფდა შემოსავლების დარიცხვის მეთოდითაღრიცხვას და შექმნიდა კონტროლის მექანიზმს იმ მიზნით, რომ სააგენტოები დარწმუნდნენ მიღებული შემოსავლებისა და მიღებული ავანსების სისრულეში.

აუდიტის შედეგად ბილინგის სისტემაში 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით იდენტიფიცირებულია, დაახლოებით, 1 008 284 ლარის განაცხადი, რომელსაც აქვს სტატუსი - „მიმდინარე“. შესაბამისად, თანხა 2022 წლის ფინანსურ ანგარიშგებაში ნაცვლად შემოსავლისა, უნდა აღიარდეს, როგორც კრედიტორული დავალიანება (მიღებული ავანსი)“.

აქედან გამომდინარე, სახელმწიფო აუდიტორებმა დაასკვნეს, რომ 2022 წლის 31 დეკემბრით მომზადებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში „შემოსავლების“ მუხლი გაზრდილია 368 970 ლარით, ხოლო კრედიტორული დავალიანების (მიღებული ავანსი) საბოლოო ნაშთი პირიქით - შემცირებულია 1 008 284 ლარით.

კონტროლისნაკლოვანებები

სახელმწიფო აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ 2022 წელს,იუსტიციისსახლისერთ-ერთმათანამშრომელმაგამოიყენაორგანიზაციისბარათისაწვავისპირადიმოხმარებისთვის. საკითხიგადაეცასაგამოძიებოორგანოსდამატებითიმოკვლევისმიზნით, რისშემდგომაცაღნიშნულმათანამშრომელმააანაზღაურაიუსტიციისსახლისთვისმიყენებულიფინანსურიზარალიდადატოვათანამდებობა. აღსანიშნავია, რომფაქტისგამოვლენისშემდგომორგანიზაციაშიდაინერგაშესაბამისიკონტროლისმექანიზმები.

„სერვისებისსააგენტოში, 2022 წელს,გამოვლინდა 200 ცალიმკაცრიაღრიცხვისბლანკისდანაკლისი. ობიექტისგანმარტებით, საკითხიდამატებითიმოკვლევისმიზნითგადაეცასამინისტროსგენერალურინსპექციას. სამინისტროსგანმარტებით, 2022 წლისოქტომბრიდანკონტროლისგარემოსგაუმჯობესებისმიზნითდანერგილიადამატებითიკონტროლისმექანიზმები.

საჯარორეესტრისსააგენტოსმიერაღრიცხულიაქტივებისიდენტიფიცირებაფაქტობრივიმდგომარეობისმიხედვითგართულებულია. კერძოდ, არარსებობსერთიანირეესტრიბუღალტრულადასახულიფასეულობებისმიხედვით, ვერდგინდებაზუსტისაიდენტიფიკაციოკოდები, რაცასევეაფერხებსინვენტარიზაციისპროცესს. ამასთან, ჩვენმიერჩატარებულიშერჩევითიინვენტარიზაციისშედეგადგამოვლინდაგამოუსადეგარი 67 000 ლარისმარაგები. სააგენტოსარაქვსლოგისტიკურიაღრიცხვისშესაბამისიპროგრამა, რომელიცშესაძლებელსგახდიდასასაქონლომატერიალურიფასეულობებისსრულყოფილაღრიცხვას, იდენტიფიცირებასდაკონტროლს“.

სახელმწიფო აუდიტორებმა ისიც გაარკვიეს, რომ პენიტენციურსამსახურშიდანერგილიკონტროლისმექანიზმებისრულყოფილადვერუზრუნველყოფსმედიკამენტებისმიღებისადაგახარჯვისოპერაციებისთანმიმდევრულაღრიცხვას. კერძოდ, მედიკამენტებისნაშთებისკონტროლისთვისარარისდანერგილიშესაბამისიპროგრამულიუზრუნველყოფა. მარაგებისკონტროლისსპეციფიკიდანგამომდინარე, არსებობსადამიანურიფაქტორიგამოწვეულიშეცდომისდაშვებისრისკი.

„აღსრულებისეროვნულბიუროში, 2022 წელს,შრომისანაზღაურებისგაანგარიშებადიკომპონენტისგაცემახასიათდებოდაკონტროლისნაკლოვანებებით. კერძოდ, აღმასრულებლისმიერჩარიცხულისაფასურისშესახებინფორმაციაბუღალტერიასრიგშემთხვევაშიმიეწოდებოდადაგვიანებით, რაცწარმოშობსდროშიგამიჯვნისპრობლემას. გარდაამისა, გამოვლინდაშემთხვევები, როდესაცსაფასურისგანაწილებაარმიმდინარეობდაგანკარგულებისშესაბამისად.

სამინისტროსმასშტაბითგამოვლინდაშემთხვევები, როდესაცსაწვავისმომწოდებელკომპანიებსჰქონდათპროგრამულიხარვეზისაწვავისჩასხმისკუთხით. შედეგად, აგაისამონაწერშიმომწოდებელიკომპანიისმიერმანუალურადმოხდამონაცემებისჩასწორება. აღსანიშნავია, რომგახარჯულსაწვავთანმიმართებით, ორგანიზაციებსსხვაკონტროლისმექანიზმებიარაქვთდანერგილი, რაცზრდისთანხებისზედმეტადგადახდისრისკს“.

სახელმწიფო აუდიტორებმა დაასკვნეს, რომ საჯარორეესტრისსააგენტოსმიერ, 2022 წელს,მიწისრეგისტრაციისხელშეწყობისპროგრამიდანშეძენილი 706 050 ლარისაქტივებიგადაცემულიასხვასაბიუჯეტოორგანიზაციაზე. გარდა ამისა, აუდიტორებმა ობიექტისგანვერმიიღესსათანადოგანმარტება, როგორშესრულდაპროგრამისფარგლებშიგანსახორციელებელიღონისძიებები.

 ავტორი-მაკა რუხაძე

სახელმწიფო აუდიტის სამსახურის დასკვნა

ამერიკის შეერთებული შტატების ხელისუფლების დასკვნით, ფართომასშტაბიანი დეზინფორმაციული კამპანიის უკან, რომლის მიზანიც აშშ-ში და მის ფარგლებს გარეთ დემოკრატიული პროცესებისა და ინსტიტუტების მიმართ ნდობის დაკარგვაა, რუსი პოლიტიკური სტრატეგი ილია ღამბაშიძე დგას.

"ამერიკის ხმის" ჟურნალისტური გამოძიების თანახმად, ღამბაშიძის ციფრული მარკეტინგის სააგენტო, კრემლთან თანამშრომლობით, ქმნის ყალბი ამბების საიტებს, ზოგჯერ კი რეალური მედიის საიტების კლონებს.

თუ იქ გამოქვეყნებული პუბლიკაციების შინაარსით ვიმსჯელებთ, ამ საიტების მიზანი ხშირად და ძირითადად უკრაინისადმი დასავლეთის მხარდაჭერის შემცირებაა.

2024 წლის მარტში, ევროკავშირის სანქციების დაწესების შემდეგ, ღამბაშიძე, მისი ბიზნესპარტნიორი და მათი კომპანია აშშ-ის ფინანსთა სამინისტროს სანქციების სიაშიც მოხვდა.

სწორედ ამით მიიპყრო ყურადღება ნაკლებად ცნობილმა პოლიტიკურმა სტრატეგმა, რომელიც ადრე რუს დეპუტატებსა და რეგიონალურ პოლიტიკოსებზე მუშაობდა.

2013 წლიდან 2020 წლამდე, ღამბაშიძის ან მისი ახლო ნათესავის მთლიან ან ნაწილობრივ მფლობელობაში მყოფმა კომპანიებმა დაახლოებით 180 მილიონი რუბლის (2,7 მილიონი აშშ დოლარი 2016 წლის საშუალო კურსით) ღირებულების სახელმწიფო კონტრაქტები მიიღეს. და ეს არ არის ღამბაშიძის საკუთრებაში არსებული ყველა კომპანია.

როდესაც ბოლო წლებში ის უცხოური ბაზრისკენ მიმართულ დეზინფორმაციულ კამპანიაში ჩაერთო, კრემლში მისი სავარაუდო კურატორი იყო ერთ-ერთი თანამდებობის პირი ქალი, რომელიც ხშირად მონაწილეობდა ხელოვნურ ინტელექტთან დაკავშირებულ ღონისძიებებში. ხელოვნური ინტელექტის შესაძლებლობები ყალბი ამბების შექმნასა და გავრცელებაში, დეზინფორმაციის ექსპერტების შეშფოთებას იწვევს.

მიუხედავად იმისა, რომ ილია ღამბაშიძე მუშაობს შეერთებულ შტატებში სოციალური და პოლიტიკური სიტუაციის დესტაბილიზაციაზე, მისი ვაჟები კვლავაც აგრძელებენ ამ ქვეყანაში ცხოვრებას.

ეს ინფორმაცია “ამერიკის ხმას” ღამბაშიძის ყოფილმა მეუღლემ დაუდასტურა, რომელიც უკვე 15 წელია აშშ-ში ცხოვრობს.

ის და მისი ახლანდელი მეუღლეც (მათ სახელებს არ ვასახელებთ) მიიჩნევენ, რომ ღამბაშიძის მიმართ ეკონომიკური სანქციების დაწესება დარტყმას მის შვილებს აყენებს:

„ჩვენი აზრით, ერთადერთი, რასაც ეს სანქციები აკეთებს, მოკრძალებულ ზიანს აყენებს მისი შვილების ცხოვრების წესს", - ღამბაშიძის შვილების მამინაცვალი ამბობს, რომ „ისინი უბრალოდ ჩვეულებრივ სკოლაში დადიან, საზოგადოებრივ კოლეჯში.”

“ამერიკის ხმის” გამოძიება აჩვენებს როგორც მჭიდრო კავშირს რუსეთის ბიზნესინტერესებსა და კრემლის საგარეო პოლიტიკას შორის, ისე იმას, თუ როგორ უყურებენ დასავლეთს ადამიანები, რომლებიც თავად დასავლეთის ინსტიტუტების დისკრედიტაციაზე მუშაობენ.

სტრატეგიული და საერთაშორისო კვლევების ცენტრის (CSIS) უფროსი თანამშრომლის და ლონდონის კინგს კოლეჯის ომის კვლევების დეპარტამენტის მკვლევრის, ჯეიდ მაკგლინის აზრით, პოლიტიკური ტექნოლოგიების სამყაროში არ არის ყოველთვის ადვილი ერთმანეთისგან ფინანსური და იდეოლოგიური მოტივები განასხვაო.

„დიახ, კონკრეტული ქმედებები შესაძლოა ფინანსურმა მოგებამ განაპირობოს, მაგრამ გაბატონებული იდეოლოგიური სივრცე - მაშინაც კი, თუ ამ საკითხში სრული იდეოლოგი არ ხარ - ამ სამუშაოს ბევრად კომფორტულს და მისაღებს ხდის”.

თავად ღამბაშიძემ “ამერიკის ხმის” კითხვებს არ უპასუხა.

ჩვენ მოვახერხეთ მასთან ტელეფონით დაკავშირება, მაგრამ გვთხოვა, რომ კითხვები მესენჯერში მიგვეწერა, თუმცა იქ შეტყობინებებს აღარ უპასუხა.

რა ვიცით ღამბაშიძის შესახებ?
ილია ღამბაშიძის სრული ბიოგრაფიის მოპოვება ღია წყაროებიდან რთულია, მაგრამ ძირითადი მონაცემები ხელმისაწვდომია.

საგარეო აქტივების კონტროლის ოფისის (OFAC) (რომელიც პასუხისმგებელია აშშ-ის სანქციების აღსრულებაზე) ინფორმაციით, პოლიტიკური სტრატეგი 1977 წელს, კიევში დაიბადა.

2008 წელს ღამბაშიძემ დაიცვა დისერტაცია სოციოლოგიურ მეცნიერებათა კანდიდატის ხარისხის მოსაპოვებლად რუსეთის სახელმწიფო ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა უნივერსიტეტში.

მისი ნაშრომის თემა კი იყო: ”ადგილობრივი თვითმმართველობის განვითარების თავისებურებები რუსეთის ფედერაციაში პარტიული სისტემის ტრანსფორმაციის კონტექსტში”.

როდესაც ღამბაშიძე 2009 წელს მოსკოვის ჩრდილოეთ ოლქის პრეფექტის თანაშემწედ მუშაობდა, ის გატაცების უცნაური მცდელობის მსხვერპლი გახდა. როგორც ჩანს, დაახლოებით ამ პერიოდში წავიდნენ მისი ყოფილი ცოლი და შვილები ამერიკის შეერთებულ შტატებში.

ღამბაშიძე რუსეთში დარჩა, სადაც ის მუშაობდა სახელმწიფო სათათბიროს თავმჯდომარის მოადგილის, პიოტრ ტოლსტოის მრჩევლად, რასაც მოწმობს ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის მუდმივმოქმედი კომიტეტის 2017 წლის სხდომის ოქმი.

მედიის ცნობით, ღამბაშიძე ასევე მუშაობდა ყალმუხეთის ხელმძღვანელის მოვალეობის შემსრულებელ ბათუ ხასიკოვთან, ხოლო 2023 წლის არჩევნების წინ, რუსეთის ლიბერალურ-დემოკრატიულ პარტიასთან (ЛДПР).

იმავე წელს რუსეთის პოლიტიკურ კონსულტანტთა ასოციაციამ სამი პროექტისთვის დააჯილდოვა ის გუნდები, რომელთა წევრი ღამბაშიძეც იყო.

ამ პროექტებიდან ორი ძალიან უჩვეულო იყო - ЛДПР-ის დამფუძნებლის, 2022 წელს გარდაცვლილი ვლადიმირ ჟირინოვსკის ძეგლი და სამირველმაისო მიტინგი ვიდეოთამაშისთვის Minecraft და ასევე, ნეიროქსელი “ჟირინოვსკი” - ეს უკანასკნელი გარდაცვლილი პოლიტიკოსის ერთვარი ვირტუალური ვერსიაა, რომელიც, სავარაუდოდ, ხელოვნური ინტელექტის ტექნოლოგიებზეა დაფუძნებული, რომელსაც შეუძლია ჟირინოვსკის სტილში (და ხმაზე) კითხვებზე პასუხის გაცემა.

2024 წლის მარტში, რუსეთში საპრეზიდენტო არჩევნებამდე ცოტა ხნით ადრე, ღამბაშიძის გუნდმა, მისი ერთ-ერთი თანამოაზრის თქმით, შექმნა იუმორისტული კამპანიის რეკლამა ტამბოვის მცხოვრებლებისთვის.

მუსიკალურ ვიდეოში, ბიჭები და გოგონები რუსული ხალხური სამოსით, ცეკვავენ დათვებისა და მგლების კოსტიუმებში გამოწყობილ ანიმატორებთან ერთად, უკრავენ აკორდეონებსა და ბალალაიკაზე და მღერიან ინგლისურად (დამახასიათებელი რუსული აქცენტით) თავიანთი სურვილის შესახებ - მონაწილეობა მიიღონ სახალხო ნების გამოხატვაში.

„ხალხური წესია, ყველა მივდივართ საარჩევნო უბნებზე!", „არ არსებობს ავტოკრატია, ჩვენ დემოკრატიაში ვცხოვრობთ!", "ჩვენ არ გვაქვს ავტოკრატია, ჩვენ ვცხოვრობთ დემოკრატიაში".

ამ შეფასებას დამოუკიდებელი ექსპერტები და დასავლური მთავრობები არ ეთანხმებიან.

კრემლის დეზინფორმაცია

2022 წლიდან სოციალური მედიის პლატფორმები, მკვლევრები, დასავლური მთავრობები და ჟურნალისტები სულ უფრო ხშირად უკავშირებენ ღამბაშიძის ორ კომპანიას პროექტთან, რომლის მიზანიც უკრაინაში, ევროპაში, ლათინურ ამერიკასა და შეერთებულ შტატებში დეზინფორმაციის გავრცელებაა.

2022 წლის ნოემბერში მეტამ თქვა, რომ წაშალა 2300-ზე მეტი ანგარიში და გვერდი თავის სოციალურ ქსელებში - Facebook-სა და Instagram-ზე „კოორდინირებული არაავთენტიკური ქცევისთვის“.

ეს ანგარიშები აზიარებდნენ მასალებს სამთავრობო გვერდებიდან და ასევე იმ ვებსაიტებიდან, რომლებიც თავს რეალურად მედიასაშუალებებად ასაღებდნენ. ეს სტატიები „აკრიტიკებდნენ უკრაინას, ადიდებდნენ რუსეთს და ამტკიცებდნენ, რომ დასავლეთის სანქციები რუსეთის წინააღმდეგ ნეგატიურ შედეგებს მოიტანდა“, - წერდა მეტა.

დეზინფორმაციის სამიზნე იყო ევროპა და უკრაინა. მოგვიანებით ევროპელმა მაღალჩინოსნებმა კამპანიას "Doppelganger" ("ორეული") უწოდეს.

მეტამ ეს კამპანია დაუკავშირა ორ რუსულ ფირმას: მარკეტინგულ კომპანია “სოციალური დიზაინის სააგენტოს” (ASP) და IT-ფირმა “სტრუქტურას”, რომლებმაც ჯამში დაახლოებით 105 000 დოლარი დახარჯეს რეკლამაში Facebook-სა და Instagram-ზე.

აშშ-ის სახაზინო დეპარტამენტის ინფორმაციით, კომპანია ASP დაარსდა ღამბაშიძის მიერ, ფორმალურად კომპანია რეგისტრირებულია ქალის სახელზე, რომელიც სავარაუდოდ დაკავშირებულია ტამბოვში ღამბაშიძის პოლიტტექნოლოგიურ პროექტებთან.

ღამბაშიძე “სტრუქტურის” თანადამფუძნებელი იყო, დღეს კი ის ნიკოლაი ტუპიკინს ეკუთვნის. მის შესახებ საჯაროდ კიდევ უფრო ნაკლები ინფორმაცია იძებნება - ტუპიკინის მხოლოდ ერთი "ოფიციალური" ფოტო არსებობს რუსულენოვანი ტელეგრამარხიდან სტარტაპების შესახებ.

ტუპიკინმა უარი თქვა „ამერიკის ხმასთან” სატელეფონო კომენტარზე და არც ელფოსტით გაგზავნილ თხოვნას უპასუხა.

2023 წლის ივლისში ევროკავშირმა სანქციები დაუწესა ღამბაშიძეს და მის ამ ორ კომპანიას.

რამდენიმე თვის შემდეგ, საფრანგეთის ხელისუფლებამ დაადანაშაულა Doppelganger-ის კამპანია ისრაელსა და ჰამასს შორის ომის ფონზე, საფრანგეთში შფოთის გაღვივებაში.

სოციალურ ქსელში გავრცელდა პარიზის ქუჩებში გადაღებული ფოტოები, რომლებზეც დავითის ვარსკვლავი იყო გამოსახული.

მოგვიანებით საფრანგეთის პოლიციამ დააკავა მოლდოვის ორი მკვიდრი, რომლებიც, სავარაუდოდ, კრემლის ერთგული ბიზნესმენის სახელით მოქმედებდნენ.

პარიზში რუსეთის საელჩომ ბრალდებები უარყო. თუმცა რამდენიმე თვის შემდეგ გაზეთმა Le Monde-მა გაავრცელა ინფორმაცია, რომ საფრანგეთის დაზვერვის სამსახურებს პროვოკაციის მოწყობაზე ეჭვი სწორედ ФСБ-ზე ჰქონდათ მიტანილი.

2023 წლის ნოემბერში აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის გლობალური ჩართულობის ცენტრმა დაადანაშაულა ღამბაშიძე, ტუპიკინი და მათი ფირმები, ლათინურ ამერიკაში კრემლის დაკვეთით, ფართომასშტაბიანი დეზინფორმაციის კამპანიის წამოწყებაში.

კრემლიდან გაჟონილ დოკუმენტებზე დაფუძნებული სტატიების სერიაში The Washington Post-მა შეძლო Doppelganger-ის კამპანიის უფრო ნათელი სურათის დახატვა, რომელიც ასე გამოიყურება:

პოლიტიკური სტრატეგების გუნდი მუშაობდა პრეზიდენტის ადმინისტრაციის უფროსის პირველი მოადგილის, სერგეი კირიენკოს ხელმძღვანელობით.

პოლიტტექნოლოგები იყენებენ ბოტების მომსახურებას, რომლებიც მოგვაგონებს ევგენი პრიგოჟინის ძველ „ტროლების ქარხანას“, რომელიც ზოგჯერ სოციალურ ქსელებში ვითომ რიგითი „აშშ-ის მცხოვრებლების“ სახელით პოსტავს და ეწინააღმდეგება ამერიკის მხარდაჭერას უკრაინისადმი.

ამ კამპანიის ფარგლებში, ბოტები ცდილობდნენ შიშის გაღვივებას ამერიკის საზღვრების უსაფრთხოებაზე, რასობრივი და ეკონომიკური დაძაბულობის გაზრდას საზოგადოებაში და იზოლაციონიზმის მხარდაჭერას შეერთებულ შტატებში, - წერს “ვაშინგტონ პოსტი”.

გაზეთის წყაროს ცნობით, კამპანიის ევროპული და უკრაინული მიმართულებების კოორდინატორი და მთავარი „ტვინი“ იყო ვინმე სოფია ზახაროვა - რუსეთის პრეზიდენტის საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიებისა და საკომუნიკაციო ინფრასტრუქტურის განვითარების ადმინისტრაციიდან.

სოციალურ ქსელში “ვ კონტაქტე” ზახაროვასა და რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს დიპლომატიური აკადემიის სტუდენტების შეხვედრის შესახებ გამოქვეყნებული პოსტის თანახმად, ზახაროვა ამავე უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულია და ნამუშევარი აქვს პრეზიდენტის ადმინისტრაციაში, საგარეო საქმეთა სამინისტროსა და გაეროში.

“ამერიკის ხმამ” ვერ შეძლო ზახაროვასთან დაკავშირება პრეზიდენტის ადმინისტრაციისა და აშშ-ში რუსეთის საელჩოს მეშვეობით.

სოფია ზახაროვამ, ღია წყაროებიდან მიღებული ინფორმაციის მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, 2019 წლიდან არაერთხელ მიიღო მონაწილეობა ხელოვნური ინტელექტის თემაზე მიძღვნილ კონფერენციებსა და ღონისძიებებში.

ის ორჯერ დაესწრო ევროპის საბჭოს ეგიდით ხელოვნური ინტელექტის დროებითი კომიტეტის შეხვედრებს.

არც ილია ღამბაშიძეა შორს ხელოვნური ინტელექტისგან - რუსულ სოციოლოგიურ სააგენტო “რუსულ ველთან” კომენტარში მან აღნიშნა, რომ პოლიტიკური სტრატეგები „აქტიურად დაიწყებენ ხელოვნური ინტელექტის გამოყენებას ინტერნეტიდან ინფორმაციის შესაგროვებლად და დასამუშავებლად: ისინი შეისწავლიან კომენტარებს სოციალურ ქსელებში და პოსტების ტონს, შეაფასებენ სტატიებს მედიაში და ასე შემდეგ“.

”დიახ, რა თქმა უნდა, ბოტების ქარხნები და პოლიტიკური დაკვეთები გარკვეულ ცდომილებას მოგვცემს, - დასძინა პოლიტიკურმა სტრატეგმა, - მაგრამ საერთო სურათი ნათელი იქნება”.

პოლიტიკური ტექნოლოგიების და პიარის ბიზნესი

პოლიტიკოსებსა და კრემლზე მუშაობის გარდა, ბოლო ათწლეულის განმავლობაში ღამბაშიძემ საკუთარი თავი ბიზნესის სხვადასხვა სფეროშიც გამოცადა. 2013 წლიდან მისმა კომპანიებმა არაერთხელ მოიგეს სახელმწიფო შესყიდვების ტენდერები.

ღამბაშიძე ფლობდა კიდევ ერთ კომპანიას, Deep Communication-ს, რომელმაც, რუსეთის სახელმწიფო შესყიდვების ოფიციალური პორტალის თანახმად, 2014-2016 წლებში მიიღო 12 კონტრაქტი, რომელთა საერთო ღირებულება 118 მილიონ რუბლს აღემატებოდა (დაახლოებით 1,76 მილიონი აშშ დოლარი 2016 წლის საშუალო კურსით).

2014 წელს ღამბაშიძისა და მისი ბიზნესპარტნიორის მფლობელობაში არსებულ კომპანია Ю.СИ.ПИ.АР-ს კი სახელმწიფომ 3,2 მილიონი რუბლის ოდენობის კონტრაქტი გაუფორმა.

2013-2017 წლებში, ასევე ილია ღამბაშიძის მფლობელობაში მყოფმა Energy Communications-მა მიიღო 15 სახელმწიფო კონტრაქტი, რომლის ღირებულება თითქმის 56,9 მილიონი რუბლია.

კომპანია “ეტიუდმა” კი, რომელიც მის ახლო ნათესავს, სავარაუდოდ, დედას ეკუთვნის, 2020 წელს 1,8 მილიონი რუბლის ღირებულების კონტრაქტი მიიღო.

ღამბაშიძის კომპანიების ზოგიერთი სერვისი მოიცავდა ვებგვერდის მხარდაჭერას, საზოგადოებრივი აზრის კვლევას, რეკლამას, ფოკუსჯგუფების მოწყობას და ა.შ.

იყო უფრო მოულოდნელი ამოცანებიც: ერთ-ერთი კონტრაქტის მიხედვით, კომპანია Deep Communication-ი ჩაერთო სახელმწიფოს მიერ დაფინანსებული ფილმის “ჟასმინის” წარმოების პროცესში (ღია წყაროების მიხედვით, 2016 წელს გამოსული “ჟასმინი" ფილმი "ჰიტი" გახდა. მისი რეჟისორია მარგარიტა მიხაილოვა).

ღამბაშიძის ბიოგრაფიაში კინოს თემა არაერთხელ ჩნდება.

Deep Communication-მა ასევე იმუშავა ყირგიზულ-რუსულ ერთობლივ ფილმზე “სულეიმან-ტოო”. 2012 წელს კანის კინოფესტივალის ერთ ფოტოზე თავად ღამბაშიძეც ვიპოვეთ - ფოტოს წინა პლანზე იყო ამერიკელი მსახიობი ზაკ ეფრონი, რომელიც კინოფესტივალზე ჩამოვიდა.

მთლიანობაში, ღამბაშიძის კომპანიებმა მიიღეს 179,9 მილიონ რუბლზე მეტი ღირებულების სახელმწიფო კონტრაქტები.

თითქმის ყველა კომპანია, რომლებმაც მიიღეს სახელმწიფო ხელშეკრულებები, უკვე ლიკვიდირებულია.

როდესაც 2024 წლის მარტში აშშ-ის ხაზინამ ღამბაშიძეს სანქციები დაუწესა, ასევე გაიყინა მისი ორი „საფულე“, სადაც მას Chainalysis-ის მკვლევართა აზრით, დაახლოებით 200 ათასი დოლარის კრიპტოვალუტა ჰქონდა.

ღამბაშიძე სხვადასხვა კომპანიის დამფუძნებელიცაა, რომლებსაც სახელმწიფო კონტრაქტები არ მიუღიათ: კომპანიების ჩამონათვალი და მათი საქმიანობის სფეროები საკმაოდ ფართოა და მოიცავს კვებას, დაზღვევას და სხვა სფეროებს. მათ შორის, „ხმამაღლა კითხვის ჩემპიონატს“.

ის ასევე არის მამისგან მიღებული ბულგარული კომპანია Moi Bryag-ია ("ჩემი სანაპირო") მფლობელი. ოფიციალური ფინანსური ანგარიშგების მიხედვით, კომპანიას არასდროს ჰქონია შემოსავალი.

ამ კომპანიის სავარაუდო ვებსაიტი - ოფისით მოსკოვში - აღარ იძებნება, მაგრამ საიტის არქივირებული ვერსიებიდან ჩანს, რომ "ჩემი სანაპირო" უძრავი ქონების რეკლამას აქვეყნებდა ბულგარეთისა და საბერძნეთის შავი ზღვის სანაპიროზე.

ბულგარული დოკუმენტების მიხედვით, ღამბაშიძის მამას ბინა ბულგარეთის ქალაქ ბიალაში აქვს.

თუ ბულგარულ კომპანიებს ოდესღაც ღამბაშიძე აქტივების შესანარჩუნებლად ან შემოსავლის მისაღებად იყენებდა, დღეს ისინი მისთვის სანქციების გამო მიუწვდომელია და, მისი ყოფილი ახლობლების თქმით, ეს პრობლემებს უქმნის მის ამერიკელ შვილებს.

სანქცირებული მამისგან ალიმენტის მიღების ერთადერთი გზა აშშ-ის ხაზინადან სპეციალური ლიცენზიის აღებაა, ამბობენ ღამბაშიძის შვილების დედა და მათი მამინაცვალი. მათი თქმით, ჯერჯერობით ეს ვერ ხერხდება.

“სანქციები შეეხო მხოლოდ მის (ღამბაშიძის) შვილებს, რომლებიც არიან აშშ-ის მოქალაქეები და კარგი სტუდენტები, - თქვა მათმა მამინაცვალმა, - ისინი რუსეთში არ ცხოვრობენ, მუდმივად აქ ცხოვრობენ და ამერიკელები არიან. ეს მათ ყველაზე მეტად აზიანებს“.

წყარო: რადიო თავისუფლება

მეთიუ კუპფერი, "ამერიკის ხმა"

სახელმწიფო აუდიტის სამსახურმა რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტრო შეამოწმა. დასკვნა, რომელიც იწყების ვებ-გვერდზე გამოქვეყნდა, კონსოლიდირებული ფინანსური ანგარიშგების აუდიტია და მოიცავს 2022 წელს. როგორც მოსალოდნელი ოყო, სახელმწიფო მაკონტროლებლებმა სხვადასხვა სახის ფინანსური დარღვევები გამოავლინეს და დაასკვნეს, რომ რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტროს თანდართული კონსოლიდირებული ფინანსური ანგარიშგება, ყველა არსებითი ასპექტის გათვალისწინებით, მომზადებული არ არის საბიუჯეტო ორგანიზაციებისთვის საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი ბუღალტრული აღრიცხვის წარმოებისა და ფინანსური ანგარიშგების მომზადებისა და წარდგენის სათანადო საფუძვლების შესაბამისად. ეს ნიშნავს, რომ უწყების ფინანსური დეპარტამენტის თანამშრომლები მოქმედ კანონმდებლობას არღვევენ!

ხარვეზები მატერიალურ მარაგებში

სახელმწიფო აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ საავტომობილო გზების დეპარტამენტის ფინანსურ ანგარიშგებაში, 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით, „მატერიალური მარაგების“ მუხლის ნაშთი შეადგენს 5 696 555 ლარს, საიდანაც 4 729 201 ლარის საბალანსო ღირებულების მქონე მარაგებთან დაკავშირებით, გასულ წელს ბრუნვა არ ფიქსირდება. 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით, ობიექტისგან მიღებული განმარტებების ანალიზის შედეგად გამოვლინდა 708 753 ლარის ისეთი მარაგი, რომელსაც ვარგისიანობის დასადგენად დამატებითი შესწავლა სჭირდება.

„ამასთან, 3 277 516 ლარის მარაგი, რომელზეც ბრუნვა არ ფიქსირდება ბუღალტრული ჩანაწერების მიხედვით, არის დროებითი ხიდები, რომლებიც გამოიყენება მრავალჯერადად და განკარგულების საფუძველზე კონტრაქტორებს გადაეცემათ სარგებლობაში თხოვების ფორმით“, - ვკითხულობთ აუდიტის დასკვნაში.

დარღვევის გამოვლენის შემდეგ, სახელმწიფო აუდიტორებმა რეკომენდაციაც შეიმუშავეს, რაც უწყბამ აუცილებლად უნდა გაითვალისწინოს:

„ფინანსური ანგარიშგების სამართლიანად წარდგენის მიზნით, მიზანშეწონილია, დეპარტამენტმა მარაგების მუხლში აღრიცხული დროებითი ხიდები შეაფასოს მისი რეალური ღირებულებით, განსაზღვროს შესაბამისი მომსახურების ვადა და აღრიცხოს ძირითად აქტივად. ამასთან, ფინანსური ანგარიშგების სამართლიანი წარდგენისა და აქტივების ეფექტიანი მართვის მიზნით, მიზანშეწონილია, სამინისტრომ უზრუნველჰყოს მომავალი გამოყენებისთვის იდენტიფიცირება უსარგებლო აქტივებსა და გამოუსადეგარ ქონებასთან დაკავშირებით, შეაფასოს მათი შემდგომი განკარგვის საუკეთესო ალტერნატივები“.

ხარვეზები გრძელვადიან ფინანსურ აქტივებში

დარღვევები გამოვლინდა სამინისტროს გრძელვადიან ფინანსურ აქტივებში. აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ სამინისტროს აპარატის ფინანსურ ანგარიშგებაში, 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით, „ინვესტიციები წილობრივ ინსტრუმენტებში" შეადგენს 18 532 695 ლარს და წარმოადგენს სხვადასხვა პერიოდში სახელმწიფოს წილობრივი მონაწილეობით შექმნილ საწარმოებში ფულად და ქონებრივ შენატანებს, კომპანიების დაგროვილი აკუმულირებული ზარალის გათვალისწინებით.

„აღსანიშნავია, რომ 2019 წლამდე, სამინისტროში, სახელმწიფო საწარმოებში არსებული ყველა შენატანი აკუმულირდებოდა მუხლში - „აქციები და სხვა კაპიტალი“. 2019 წლიდან, სამინისტრომ შეცვალა მიდგომა და ფულადი შენატანები „აქციებისა და სხვა კაპიტალის“ ნაცვლად, დააკლასიფიცირა „სხვა ხარჯების“ მუხლში, როგორც „კაპიტალური ტრანსფერები, რომელიც სხვაგან არ არის კლასიფიცირებული“. 2021 წლის 31 დეკემბრით მომზადებულ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში, სამინისტრომ 2019-2020 წლებში, „სხვა ხარჯების“ მუხლში კლასიფიცირებული 53 288 198 ლარის ფულადი შენატანები რეტროსპექტულად ასახა, როგორც გაერთიანებული წყალმომარაგების კომპანიის „აქციები და სხვა კაპიტალი“. გარდა ამისა, 2021 წელს, მყარი ნარჩენების მართვის კომპანიაში 11 000 000 ლარის ფულადი შენატანი, ასევე კლასიფიცირდა, როგორც „აქციები და სხვა კაპიტალი“. აღნიშნული ეწინააღმდეგება საქართველოს ფინანსთა მინისტრის N99 ბრძანებით დამტკიცებულ „საქართველოს საბიუჯეტო კლასიფიკაციას“, რომლის მიხედვით, საჯარო კორპორაციის მიერ, წლების განმავლობაში აკუმულირებული დანაკარგებისა და უარყოფითი საოპერაციო ბალანსის შესავსებად გადაცემული სახსრები და ასევე ინვესტირება, უკუგების და სარგებლის მიღების მოლოდინის გარეშე აღირიცხება როგორც კაპიტალური ტრანსფერები, რომელიც სხვაგან არ არის კლასიფიცირებული“.

რაც შეეხება რეკომენდაციას, სახელმწიფო აუდიტორებს მიაჩნიათ, ორმ საკითხის მნიშვნელობიდან გამომდინარე, ინფრასტრუქტურის სამინისტრომ ფინანსთა სამინისტროსთან კოორდინაციით, უნდა იმსჯელოს სახელმწიფოს წილობრივი მონაწილეობით შექმნილ საწარმოებში - „აქციები და სხვა კაპიტალის“ მუხლში 2019-2021 წლებში ფულად შენატანებთან დაკავშირებით და იმოქმედოს კანონმდებლობის შესაბამისად.

ხარვეზები გრძელვადიან არაფინანსურ აქტივებში

დარღვევები გამოვლინდა გრძელვადიან არაფინანსურ აქტივებშიც. კერძოდ, სახელმწიფო აუდიტორების მტკიცებით, „მუნიციპალური განვითარების ფონდს“, „სხვა არაფინანსური აქტივების“ მუხლის ბალანსზე ერიცხება 4 141 269 ლარის დაუმთავრებელი აქტივები, რომლებზეც 2021 წელს ბრუნვა არ ფიქსირდება და შესაძლოა არ აკმაყოფილებდნენ აქტივად აღიარების კრიტერიუმს. მათ შორის, 996 359 ლარის აქტივზე 2018 წლიდან ბრუნვა არ ყოფილა, მათი სამომავლო გამოყენების გეგმა ფონდს შემუშავებული არ აქვს და 808 672 ლარის ღირებულების 2012 წლამდე წარმოშობილი აქტივების იდენტიფიცირება და ინვენტარიზაცია ვერ ხერხდება.

„აღსანიშნავია, რომ მოცემული ნაშთები იდენტიფიცირებულია ინფრასტრუქტურის სამინისტროს 2020 წლის 31 დეკემბრით მომზადებულ კონსოლიდირებულ ფინანსური ანგარიშგების აუდიტის ანგარიშში, რასთან დაკავშირებითაც გაიცა შემდეგი რეკომენდაცია: „ფინანსური ანგარიშგების სამართლიანი წარდგენის მიზნით, აუცილებელია, „მუნიციპალური განვითარების ფონდმა“ ჩაატაროს დაუმთავრებელი ძირითადი აქტივების ინვენტარიზაცია, რის შედეგადაც დადგინდება მათი წარმოშობის საფუძვლები, სტატუსი და შემდგომში მათი ეფექტიანად გამოყენების შესაძლებლობა, ხოლო ისეთი აქტივების იდენტიფიკაციის შემთხვევაში, რომელთა მომავალში გამოყენება შეუძლებელია, იმსჯელოს გამომწვევ მიზეზებზე და იმოქმედოს კანონმდებლობის შესაბამისად“. აღნიშნული რეკომენდაცია შესრულებულია ნაწილობრივ, ვინაიდან ინვენტარიზაცია მოიცავს მოცემულ აქტივებს, თუმცა ფონდის მიერ აქტივების წარმოშობის საფუძვლებთან, სტატუსთან და მათი შემდგომში ეფექტიანად გამოყენებასთან დაკავშირებით, შეფასება არ გაკეთებულა“.

ამ კონკრეტულ შემთხვევაში, სახელმწიფო აუდიტორების რეკომენდაციით, აუცილებელია, რომ „მუნიციპალური განვითარების ფონდმა“ სრულფასოვნად ჩაატაროს დაუმთავრებელი ძირითადი აქტივების ინვენტარიზაცია, რის შედეგადაც დადგინდება დაუმთავრებელი აქტივების წარმოშობის საფუძვლები, სტატუსი და შემდგომში მათი ეფექტიანად გამოყენების შესაძლებლობა, ხოლო ისეთი აქტივების იდენტიფიკაციის შემთხვევაში, რომელთა მომავალში გამოყენება შეუძლებელია, უნდა იმსჯელოს გამომწვევ მიზეზებზე და იმოქმედოს კანონმდებლობის შესაბამისად.

ხარვეზები ინვენტარიზაციაში

ახლა ვნახოთ, რა დარღვევები გამოავლინეს სახელმწიფო აუდიტორებმა ინვენტარიზაციაში. საბიუჯეტო ორგანიზაციებში აქტივებისა და ვალდებულებების ინვენტარიზაცია კონტროლის მექანიზმია, რომლის ერთ-ერთი მიზანია დანაკლისის, ზედმეტობისა და დაზიანებული ან/და გამოუსადეგარი ძირითადი აქტივების იდენტიფიცირება. შესაბამისად, ინვენტარიზაციის ჩატარება მნიშვნელოვანია რწმუნების მოსაპოვებლად, რომ ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახული ყველა აქტივი და ვალდებულება რეალურად არსებობს და ამასთან, ორგანიზაციის მფლობელობაში არსებული ყველა აქტივი და ვალდებულება სრულად არის ასახული ფინანსურ ანგარიშგებაში. ინვენტარიზაციის სრულყოფილად ჩატარება მნიშვნელოვანია, როგორც ფინანსურ ანგარიშგებაში ინფორმაციის სამართლიანი და უტყუარი წარდგენისათვის, ასევე, აქტივების ეფექტიანად მართვის შესაძლებლობის ზრდის თვალსაზრისითაც.

„სამინისტროს ზოგიერთ სტრუქტურულ ერთეულში 2021 წელს, ინვენტარიზაციის პროცესს ახლდა გარკვეული ნაკლოვანებები. კერძოდ, საავტომობილო გზების დეპარტამენტში, მოთხოვნებისა და ვალდებულებების ინვენტარიზაცია სრულყოფილად არ ჩატარებულა. სსიპ „მუნიციპალური განვითარების ფონდში“ ფინანსური აქტივებისა და ვალდებულებების, უძრავი ქონების, მატერიალური და არამატერიალური აქტივებისა და დაუმთავრებელი ძირითადი აქტივების ინვენტარიზაცია კანონმდებლობით დადგენილ ვადებში არ არის ჩატარებული და ინვენტარიზაციის შედეგები 2021 წლის ფინანსურ ანგარიშგებაში არ არის ასახული“.

აქტივების მართვაში არსებული ნაკლოვანებების გამოსავლენად და ფინანსური აქტივების დაკარგვის რისკის შესამცირებლად, სამინისტროს სტრუქტურაში შემავალმა ორგანიზაციებმა ინვენტარიზაცია უნდა ჩაატარონ ფინანსთა მინისტრის 2021 წლის 31 დეკემბრის N364 ბრძანებით დამტკიცებული „საბიუჯეტო ორგანიზაციების მიერ აქტივებისა და ვალდებულებების ინვენტარიზაციის ჩატარების და ინვენტარიზაციის შედეგების საჯარო სექტორის ბუღალტრული აღრიცხვის საერთაშორისო სტანდარტების (სსბასს-ების) საფუძველზე.

გარდა ამისა, ფინანსური აქტივებისა და ვალდებულებების ინვენტარიზაციის დროს გამოვლინდა, რომ ფონდის ფინანსურ ანგარიშგებაში, 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობთ წარდგენილი მოთხოვნებისა და ვალდებულებების ნაშთი გაზრდილია 180 163 ლარით.

რაც შეეხება რეკომენდაციას, სახელმწიფო აუდიტორების მტკიცებით, ფინანსური ანგარიშგების სამართლიანი წარდგენის მიზნით, აუცილებელია, „მუნიციპალური განვითარების ფონდმა“ ჩაატაროს დაუმთავრებელი ძირითადი აქტივების ინვენტარიზაცია, რის შედეგადაც დადგინდება დაუმთავრებელი აქტივების წარმოშობის საფუძვლები, სტატუსი და შემდგომში მათი ეფექტიანად გამოყენების შესაძლებლობა, ხოლო ისეთი აქტივების იდენტიფიკაციის შემთხვევაში, რომელთა მომავალში გამოყენება შეუძლებელია, უნდა იმსჯელოს გამომწვევ მიზეზებზე და იმოქმედოს კანონმდებლობის შესაბამისად.

ხარვეზები შრომის ანაზღაურებაში

ვნახოთ, რა დარღვევები გამოიკვეთა შრომის ანაზღაურებაში. სსიპ „მუნიციპალური განვითარების ფონდში“, მთავრობის განკარგულებით განისაზღვრა საშტატო ნუსხა და სახელფასო ფონდი, სადაც მოცემულია შტატით გათვალისწინებული თანამდებობების დასახელება, რაოდენობა და შესაბამისი თანამდებობრივი სარგო. ფონდში მთავრობის განკარგულების საფუძველზე დამატებით არ მტკიცდება დეტალური საშტატო ნუსხა, სადაც მითითებული იქნებოდა შესაბამისი დეპარტამენტები და თანამშრომელთა თანამდებობები. ზოგიერთ შემთხვევაში, ფონდის შრომის ანაზღაურების უწყისებში ასახული თანამდებობები არ შეესაბამება მთავრობის განკარგულებით განსაზღვრულ თანამდებობებს.

„საჯარო დაწესებულებაში სახელფასო დანამატის ერთდროული ოდენობა არ უნდა აღემატებოდეს შესაბამისი თანამდებობისათვის, ან პოზიციისათვის გათვალისწინებული თანამდებობრივი სარგოს ერთი თვის ოდენობას, ხოლო წლის განმავლობაში მიღებული მთლიანი სახელფასო დანამატის ოდენობა - თანამდებობრივი სარგოს წლიური ოდენობის 20%-ს. 2022 წელს, ფონდში დარღვეულია კანონის მოთხოვნა და „სპეციალისტის“ თანამდებობაზე მომუშავე თანამშრომელზე ზედმეტად დარიცხულია 2 400 ლარის დანამატი, რაც ექვემდებარება დაბრუნებას. საჯარო დაწესებულებაში დასაქმებული პირის მიერ, წლის განმავლობაში მიღებული ფულადი ჯილდოს საერთო ოდენობა არ უნდა აღემატებოდეს ამ პირის მიერ დაკავებული თანამდებობის/პოზიციის თანამდებობრივი სარგოს წლიური ოდენობის 10%-ს“.

გარდა ამისა, 2022 წელს, ფონდში დარღვეულია კანონის მოთხოვნა და ხუთ თანამშრომელზე ზედმეტადაა დარიცხული 6 875 ლარის ფულადი ჯილდო, რაც ექვემდებარება დაბრუნებას.

ხარვეზები სხვადასხვა შემოსავლებში

საავტომობილო გზების დეპარტამენტმა „აქტივებისა და ვალდებულებების ფლობის შედეგად მიღებული სხვა მოგების“ მუხლში ასახა საავტომობილო გზის ასფალტბეტონის ანაფრეზის მიღება, რომელიც ფინანსურ ჩანაწერებში აღიარებულია, როგორც შემოსავალი და მარაგი, მხოლოდ ამის შემდეგ გადაეცემა ის შესაბამის მუნიციპალიტეტებს. აღნიშნული შინაარსით მიღებულმა შემოსავლებმა, 2022 წელს, შეადგინა 3 970 979 ლარი. გამოვლინდა 633 640 ლარის ღირებულების ისეთი მარაგები, რომლებზეც დეპარტამენტმა შეტყობინება მიიღო 2021 წელს, თუმცა დასაწყობების აქტები თარიღდებოდა 2019-2020 წლებით და შესაბამისად, არ წარმოადგენდა მიმდინარე პერიოდისთვის მისაკუთვნებელ შემოსავალს. მათ შორის, იდენტიფიცირებულია 58 872 ლარის მარაგი, რომელიც დუბლირებულად გატარდა. ასევე, დეპარტამენტის უცხოური ვალუტის გაცვლის კურსის ცვლილებით ფლობიდან მიღებული მოგება გაზრდილია 375 539 ლარით.

„სსიპ „მუნიციპალური განვითარების ფონდის“ 2022 წლის ფინანსური შედეგების შესახებ ანგარიშგების „გრანტის ხარჯის“ მუხლში არ არის ასახული საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსთვის წალენჯიხის მუნიციპალიტეტში პოლიციის ადმინისტრაციული შენობის 3 118 782 ლარის სამუშაოების გადაცემა; დედოფლისწყაროს მუნიციპალიტეტისთვის სოფელ ხორნაბუჯში მდებარე საბავშვო ბაღის 843 712 ლარის სამშენებლო სამუშაოების გადაცემა; ფოთის მუნიციპალიტეტის მერიისთვის სპორტული დარბაზისა და საცურაო აუზის 14 809 344 ლარის სამუშაოების გადაცემა; ამასთან, ფონდის 2021 წლის ფინანსური შედეგების შესახებ ანგარიშგების „გრანტის ხარჯის“ მუხლში ასახულია თიანეთის მუნიციპალიტეტისთვის გადაცემული 239 617 ლარის სარეაბილიტაციო სამუშაოებთან დაკავშირებული კაპიტალიზირებადი ზედამხედველობის ხარჯები, რომელიც მიეკუთვნება 2021 წელს და არ წარმოადგენს 2022 წლის ხარჯს. შესაბამისად, ფონდის „გრანტის ხარჯის" მუხლი ჯამურად შემცირებულია 18 532 221 ლარით“.

ავტორი-მაკა რუხაძე

სახელმწიფო აუდიტის სამსახური ამჯერად სამომხმარებლო, ინდუსტრიული და სამშენებლო პროდუქტების უვნებლობით დაინტერესდა. აუდიტის ანგარიში, რომელიც უწყების ვებ-გვერდზე გამოქვეყნდა, 2020-2021-2022 წლებს მოიცავს. სამომხმარებლო, ინდუსტრიული და სამშენებლო პროდუქტები მრავალფეროვანია და მერყეობს ყოველდღიური საყოფაცხოვრებო ნივთებიდან - მსხვილ მანქანა-დანადგარებამდე. ბაზრის ეფექტიანი ზედამხედველობა მნიშვნელოვანია იმისთვის, რომ საქართველოს ბაზარზე არსებული პროდუქტები იყოს უსაფრთხო, ხარისხიანი და აკმაყოფილებდეს შესაბამის მარეგულირებელ მოთხოვნებს. ასოცირების შეთანხმების შესაბამისად, საქართველომ აიღო ვალდებულება, საკუთარი პრიორიტეტების გათვალისწინებით, ეტაპობრივად დაუახლოოს კანონმდებლობა ევროკავშირის შესაბამის კანონმდებლობას. აღნიშნული ვალდებულებების შესრულების უზრუნველსაყოფად, საქართველოს მთავრობამ შეიმუშავა და დაამტკიცა საზედამხედველო პროდუქტების ტექნიკური რეგლამენტები.

პროდუქტების ტექნიკურ რეგლამენტებთან შესაბამისობა, საქართველოს მთავრობის გადაწყვეტილებით, დაექვემდებარა სსიპ „ბაზარზე ზედამხედველობის სააგენტოს“ ზედამხედველობას. სახელმწიფო აუდიტის სამსახურმა სისტემურ დონეზე შეაფასა სააგენტოს მიერ განხორციელებული ღონისძიებების ეფექტიანობა. აღსანიშნავია, რომ სსიპ „ბაზარზე ზედამხედველობის სააგენტომ“ - მისი შექმნიდან დღემდე - განახორციელა მნიშვნელოვანი ღონისძიებები, რამაც ხელი შეუწყო ადგილობრივ ბაზარზე ზედამხედველობის მიმართულების ინსტიტუციურ გაძლიერებას. ამის მიუხედავად, აუდიტის შედეგად გამოიკვეთა გარკვეული დარღვევები, რომელთა გაუმჯობესების შესაძლებლობა ნამდვილად არსებობს და გაიცა შესაბამისი რეკომენდაციებიც.

სტრატეგიული და წლიური დაგეგმვის არარსებობა

აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ გრძელვადიანი სტრატეგიული და წლიური გეგმების არარსებობის გამო, არ არის განსაზღვრული ბაზარზე ზედამხედველობის გრძელვადიანი და საშუალოვადიანი მიზნები და მკაფიო საოპერაციო ჩარჩო, რასთან მიმართებითაც სააგენტო შეძლებდა ეფექტიანი დეტალური სამოქმედო გეგმების შედგენას და განხორციელებას. გარდა ამისა, გრძელვადიანი და საშუალოვადიანი დაგეგმვის არარსებობის გამო, რთულდება იმ გამოწვევების მართვა, რომლებიც სწრაფად ცვალებად გარემო პირობებში ყალიბდება.

„სააგენტოს 2020, 2021 და 2022 წლების პროგრამულ ბიუჯეტებში მითითებული აქვს საქმიანობის საბოლოო შეფასების ინდიკატორები, თუმცა ზოგადი ხასიათის გამო, ეს არ წარმოადგენს საზედამხედველო საქმიანობის შედეგების შეფასების გაზომვად ინდიკატორებს. საქმიანობის შეფასების კონკრეტული ინდიკატორების გარეშე, სააგენტო ვერ უზრუნველჰყოფს განხორციელებული საქმიანობის ობიექტურ შეფასებას და საკუთარი საქმიანობის ეფექტიანობის გაზომვას, რამაც შესაძლოა, გამოიწვიოს დაგეგმილი აქტივობების განხორციელების მიმართ ანგარიშვალდებულების შემცირება, ასევე სამომავლო აქტივობებზე რესურსების არაეფექტიანი განაწილება და პრიორიტეტების არასწორი განსაზღვრა“, - ვკითხულობთ აუდიტის დასკვნაში.

ამ კონკრეტულ შემთხვევაში, სახელმწიფო აუდიტორების რეკომენდაცია ასეთია - სააგენტომ, ბაზარზე ზედამხედველობის საქმიანობის ეფექტიანობის გაზრდის მიზნით, უნდა შეიმუშაოს გრძელვადიანი სტრატეგიული გეგმა, რომელშიც განისაზღვრება ბაზარზე ზედამხედველობის პოლიტიკა და პრიორიტეტები, ორგანიზაციული განვითარების ხედვა და მიდგომები, გრძელვადიანი მიზნები და ამოცანები, დაინტერესებული მხარეების ჩართულობისა და რესურსების განაწილების კომპონენტები, ცვალებადი გარემო, მათ შორის, ონლაინ-ბაზრის ზედამხედველობის საკითხები, მასთან დაკავშირებულ გამოწვევებზე რეაგირება.

„სააგენტოს მიერ განხორციელებული საქმიანობის ობიექტური შეფასების, მისი ეფექტიანობის გაზომვის, ანგარიშვალდებულების გაზრდისა და სამომავლო აქტივობებზე რესურსების ეფექტიანი განაწილების მიზნით, სააგენტომ, საუკეთესო პრაქტიკის მხედველობაში მიღებით, უნდა შეიმუშაოს საქმიანობის ობიექტური შეფასების ინდიკატორები, რითაც შესაძლებელი იქნება სააგენტოს მიზნებისა და ამოცანების მიღწევის პროგრესის მონიტორინგი და შეფასება“.

მონაცემთა შეგროვება-დამუშავების მეთოდოლოგიის არარსებობა

სახელმწიფო აუდიტორების მტკიცებით, თავისი საქმიანობის დასაგეგმად და განსახორციელებლად, სააგენტო ხელმძღვანელობს კოდექსითა და საქართველოს მთავრობის დადგენილებით, თუმცა არ გააჩნია რამე სახის ინსტრუქცია, ან მეთოდოლოგია ბაზარზე ზედამხედველობის დასაგეგმად და განსახორციელებლად საჭირო ინფორმაციის კატეგორიების, მათი შეგროვების, დამუშავების და გამოყენების შესახებ.

„კონკრეტული ინსტრუქციის არარსებობის, მონაცემთა შეგროვებისა და დამუშავების პროცესის არასათანადო დოკუმენტირების გამო, შესაძლოა, სააგენტოს თანამშრომლებმა გამოიყენონ ინფორმაციის შეგროვების, დამუშავების, ანალიზისა და დოკუმენტირების განსხვავებული მიდგომები, რაც ხელს უშლის ინსტიტუციური ცოდნის დაგროვებას და შეგროვებულ მონაცემთა ეფექტიან გამოყენებას ინფორმირებული გადაწყვეტილებების მისაღებად“.

აუდიტორებმა ისიც გაარკვიეს, რომ ინფორმაციის გაცვლის მიზნით, სააგენტო თანამშრომლობს ყველა სათანადო უწყებასთან, თუმცა მათ საზედამხედველო არეალში შემავალი პროდუქტებით გამოწვეული ჯანმრთელობის დაზიანებების შესახებ მონაცემების სტატისტიკას არცერთი უწყება არ აწარმოებს.

„სახელმწიფო აუდიტის სამსახურმა ვერ მოიპვა მტკიცებულებები იმის შესახებ, რომ სააგენტო თანამშრომლობს ჯანდაცვის სექტორთან, შინაგან საქმეთა სამინისტროსთან, სსიპ „საქართველოს კონკურენციისა და მომხმარებლის დაცვის სააგენტოსთან“ და სხვა შესაბამის უწყებებთან, ქვეყანაში მსგავსი მონაცემების აღრიცხვისა და სისტემატიზაციის დაწყების მიზნით. ამგვარი თანამშრომლობის შედეგად მიღებული მტკიცებულებები, შესაძლოა, გამხდარიყო ბაზრის უსაფრთხოების უზრუნველყოფის მიზნით, სააგენტოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილებების საფუძველი - რეალიზაციის შეჩერება, ამოღება, გამოთხოვა, განადგურება“.

გარდა ამისა, ირკვევა ისიც, რომ სააგენტოს დღემდე არ აქვს რისკების იდენტიფიცირებისა და შეფასების თანამედროვე სისტემა და ამ მიმართულებით, DCFTA-ით განსაზღვრული მიზნის მიღწევის პროგრესი არ შეინიშნება. ეს კი, აუდიტორების მტკიცებით, ამცირებს საქართველოში სარისკო პროდუქტების იდენტიფიცირების გზით ბაზარზე ზედამხედველობის ეფექტიანობას და სააგენტოს შეზღუდული რესურსების გამოყენების პროდუქტიულობას.

„ბაზარზე ზედამხედველობის ეფექტიანი დაგეგმვისა და განხორციელებისათვის საჭირო ინფორმაციის განსაზღვრის, მათი შეგროვების, დამუშავების, ანალიზისა და დოკუმენტირების ერთგვაროვანი და გამართული პროცედურების უზრუნველსაყოფად, სააგენტომ უნდა შეიმუშაოს მონაცემთა შეგროვებისა და დამუშავების მეთოდოლოგია, რომელიც განსაზღვრავს ბაზარზე ზედამხედველობის დაგეგმვისა და განხორციელებისთვის საჭირო ინფორმაციის, მათ შორის, საზედამხედველო პროდუქტების საქართველოს ბაზარზე წილის, მისგან გამოწვეული დაზიანებებისა და სხვა მნიშვნელოვანი მახასიათებლების შესახებ შეგროვების, დამუშავების, დოკუმენტირებისა და გამოყენების პროცედურებს“, - ასეთია სახელმწიფო აუდიტორების რეკომენდაცია.

შემოწმებების დაგეგმვის ნაკლოვანებები

აუდიტის შედეგად ისიც გაირკვა, რომ სააგენტოს კვარტალური გეგმები არ ითვალისწინებს ტექნიკური რეგლამენტებით გათვალისწინებული ყველა პროდუქტის კატეგორიის შემოწმებას. იმავდროულად, სააგენტოში არ არსებობს შესაფერისი დოკუმენტური მტკიცებულებები შესამოწმებლად შერჩეული პროდუქტებისა და ეკონომიკური ოპერატორების შემოწმების პრიორიტეტულობაში დასარწმუნებლად.

„სააგენტოს კვარტალური გეგმები არ მოიცავს ბაზარზე ზედამხედველობის დეტალური დაგეგმვისათვის მნიშვნელოვან ინფორმაციას, რის გამოც აღნიშნული გეგმები არსებული სახით არ შეიძლება ჩაითვალოს ეფექტიან სახელმძღვანელო დოკუმენტად, ერთი მხრივ, შემოწმებების უშუალოდ განმახორციელებელი პერსონალისათვის, ხოლო მეორე მხრივ, მენეჯმენტისათვის“.

გარდა ამისა, სააგენტოს არ გააჩნია ბაზარზე ცალკეული საზედამხედველო პროდუქტის წილის შესახებ, მათგან გამოწვეული დაზიანებების შესახებ და/ან სხვა არგუმენტების არსებობის შესახებ მოპოვებული და დამუშავებული ინფორმაცია, რომლის საფუძველზეც შეიძლებოდა მიღებულიყო ინფორმირებული და დასაბუთებული გადაწყვეტილება კონკრეტული ტიპის პროდუქტის კვარტალური შემოწმებების გეგმებში შეტანის ან გეგმის მიღმა დატოვების შესახებ.

სახელმწიფო აუდიტორების მტკიცებით, შერჩევის მეთოდის არარსებობის გამო, ვერ დგინდება, რის საფუძველზე განსაზღვრავს სააგენტო შესამოწმებელი პროდუქტის რაოდენობებს და ეკონომიკურ ოპერატორებს.

სააგენტოს მიერ საზედამხედველო ბაზრის მოცვის ნაკლოვანებები

სახელმწიფო აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ სააგენტოს ტექნიკური შემოწმებები ჩატარებული აქვს მხოლოდ პროდუქტის რეალიზაციის ადგილებიდან და საქართველოს საბაჟო კონტროლის ზონებიდან აღებული ნიმუშის ლაბორატორიული შემოწმებების/პროდუქტის გამოცდის გზით. რაც შეეხება რეალიზაციის ადგილებში პროდუქტის ნიმუშის არალაბორატორიულ ტექნიკურ შემოწმებას, მიუხედავად იმისა, რომ სააგენტოს გააჩნია შესაბამისი მანდატი, აუდიტის პერიოდში, სააგენტოს ამ სახის ზედამხედველობა არ განუხორციელებია.

მეტიც, სააგენტოს არასდროს ჩაუტარებია საქართველოს ბაზარზე განთავსებული შემდეგი საზედამხედველო პროდუქტების ტექნიკურ-ლაბორატორიული შემოწმება:

• თხევად ან აირად საწვავზე მომუშავე წყლის ახალი გამაცხელებლები;
• წნევის ქვეშ მომუშავე მოწყობილობები;
• წნევის ქვეშ მყოფი მარტივი ჭურჭლები;
• შეცდომაში შემყვანი პროდუქტები;
• ბაზარზე ბავშვების მოხმარებისთვის რეზისტენტული სანთებელები;
• ინდივიდუალური დაცვის საშუალებები;
• აირად საწვავზე მომუშავე მოწყობილობები;
• მანქანა-დანადგარები;
• პოტენციურად ფეთქებადსაშიშ გარემოში გამოსაყენებელი მოწყობილობები და დამცავი სისტემები.

ამასთან, სააგენტო სრულად არ ფლობს ინფორმაციას მის მანდატში შემავალი თითოეული საზედამხედველო პროდუქტის ლაბორატორიული მომსახურებების შესაძლო მიმწოდებლებისა და მოსალოდნელი ხარჯების შესახებ.

„სააგენტო არ გეგმავს ყველა საზედამხედველო პროდუქტის რეგულარულ ლაბორატორიულ შემოწმებებს და არ აწარმოებს აქტიურ საინფორმაციო კამპანიას მომავალში ამ ტიპის შემოწმებების გააქტიურებასთან დაკავშირებით. შესაბამისად, დაინტერესებული მხარეები, მათ შორის, ლაბორატორიული მომსახურებების პოტენციური მიმწოდებლები არ არიან ინფორმირებულები საქართველოში აკრედიტებული ლაბორატორიების შესაბამისი ტიპის მომსახურებებზე მოთხოვნის არსებობაზე და მისგან გამომდინარე სარგებელზე. ეს განაპირობებს საქართველოში შესაბამისი ლაბორატორიული მომსახურებების განვითარებისა და მიწოდების მიმართ პოტენციური მიმწოდებლების მხრიდან ინტერესის ნაკლებობას“.

სახელმწიფო აუდიტორების მტკიცებით, ტექნიკური შემოწმებების არალაბორატორიული ფორმების განუვითარებლობის გამო, საზედამხედველო პროდუქტი უშუალოდ სააგენტოს მიერ ტექნიკურად არ მოწმდება.

იმპორტის წინასწარი შეტყობინებების შემოწმების ნაკლოვანებები

იმპორტის წინასწარი შეტყობინებების პრაქტიკასთან დაკავშირებით, აღსანიშნავია ევროკომისიის მიერ, 2023 წლის 1 თებერვალს გამოქვეყნებული სამუშაო დოკუმენტი, სადაც ხაზგასმულია, რომ საქართველოს იმპორტის წინასწარი შეტყობინების სისტემა არ შეესაბამება ევრორეგულაციებს.

„2021-2022 წლებში, გამოვლინდა შემთხვევები, როდესაც სარისკოდ მიჩნეული იმპორტის წინასწარი შეტყობინებები სისტემამ ავტომატურად დაადასტურა სამი სამუშაო დღის გასვლის შემდგომ. შესაბამისად, მონაცემთა ბაზების მართვის სისტემაში ინტეგრირებულ რისკის პროფილთან თანხვედრილი პროდუქტი, 17 შემთხვევაში, საქართველოს ბაზარზე დაიშვა სააგენტოს შემოწმების გარეშე. მიუხედავად იმ გარემოებისა, რომ ავტომატური დადასტურებების პროცენტული წილი მთლიან შეტყობინებათა რაოდენობაში მაღალი არ არის, რჩება რისკი, რომ ერთჯერადად, დიდი რაოდენობის შეუსაბამო პროდუქტი შემოვა საქართველოს ბაზარზე“.

აქედან გამომდინარე, სახელმწიფო აუდიტორების მტკიცებით, სააგენტოში არსებული კონტროლის მექანიზმები არასათანადოა იმ თვალსაზრისით, რომ უზრუნველყოფილი იყოს სარისკო პროდუქტის შესახებ თითოეული იმპორტის წინასწარი შეტყობინების შემოწმება და დროული გადაწყვეტილების მიღება.

ამ კონკრეტულ შემთხვევაში, სახელმწიფო აუდიტორების რეკომენდაციის მიხედვით, ბაზარზე ზედამხედველობასთან დაკავშირებული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევებისთვის დადგენილი ჯარიმისა და შემზღუდველი ღონისძიებების აღსრულების ეფექტიანობის უზრუნველსაყოფად, სააგენტომ უნდა მოამზადოს საკანონმდებლო ცვლილებების პროექტი და წარუდგინოს საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს, რათა განისაზღვროს სამართალდარღვევის შემაკავებელი ეფექტის მქონე ჯარიმების დიაპაზონი.

„იმავდროულად, კონკრეტული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევისთვის ჯარიმის კონკრეტული ოდენობის განსაზღვრისთვის, დადგინდეს ისეთი გასათვალისწინებელი კრიტერიუმები, როგორებიცაა: ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის შინაარსი, ჯარიმის ოდენობის თანაფარდობა შეუსაბამო საზედამხედველო პროდუქციის ჯამურ ღირებულებასთან, საზოგადოების დაინტერესება და სხვა. გარდა ამისა, დაჯარიმებასთან ერთად, კანონმდებლობით განისაზღვროს იმ მოვალეობის შესრულების დაკისრება, რომლის შეუსრულებლობისთვისაც ხდება ჯარიმის შეფარდება, ხოლო შეუსრულებლობის შემთხვევაში - ჯარიმების გაზრდილი ოდენობა“.

ავტორი: მაკა რუხაძე

სახელმწიფო აუდიტის სამსახურის დასკვნა