უყაირათოდ გაფლანგული საბიუჯეტო სახსრები დევნილთა საცხოვრებელი ბინებით უზრუნველყოფაში!

სახელმწიფო აუდიტის სამსახური დევნილთა საცხოვრებელი ბინებით უზრუნველყოფით დაიტერესდა. როგორც მოსალოდნელი იყო, დარღვევები გამოვლინდა, როგორც დევნილებისთვის ბინების შესყიდვაში, ასევე - მათთვის ბინების განაწილებაში. შესაბამისობის აუდიტის ანგარიში, რომელიც უწყების ვებ-გვერდზე გამოქვეყნდა, მოიცავს 2020 წლის 1 იანვრიდან 2022 წლის 1 იანვრამდე პერიოდს.

 

დარღვევები ბინების კონკურსის წესით შესყიდვაში

აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ დევნილთა საცხოვრებელი ბინებით უზრუნველყოფის მიზნით, 2019 წლის 5 თებერვალს, კომისიამ მიიღო გადაწყვეტილება მენაშენეებისგან საცხოვრებელი ფართების შესყიდვის თაობაზე და გამოაცხადა კონკურსი. კონკურსის პირობები ფართების შესყიდვას ითვალისწინებდა თბილისსა და გორში.

„შესასყიდი საცხოვრებელი ფართის ერთეულის (მ2) მაქსიმალური ფასები განისაზღვრა: თბილისში - 520 აშშ დოლარის ეკვივალენტი ლარში, ხოლო გორში - 430 აშშ დოლარის ეკვივალენტი ლარში. საკონკურსო პირობებით გათვალისწინებული იყო წინასწარი ანგარიშსწორება; ხელშეკრულების გაფორმება შესაძლებელი იყო რამდენიმე მენაშენესთან, სააგენტოსთვის გამოყოფილი ასიგნებების ფარგლებში, რაც იმ დროისთვის გათვალისწინებული იყო 51 500.0 ათასი ლარის ოდენობით. საცხოვრებელი ფართების ჩაბარების ვადად განისაზღვრა 2020 წლის 30 ივნისი. კონკურსში მონაწილეობა მიიღო შვიდმა მენაშენემ (მათ შორის, ოთხმა - თბილისის ბინებზე). თბილისში გამარჯვებულად გამოცხადდნენ შპს „ას ჯორჯია“ (1მ2 – 1 394 ლარი) და შპს „დავიდე“ (1მ2 - 1398.38 ლარი), ხოლო გორში - შპს „ვარსკვლავი“ (1მ 2 – 1 153 ლარი)“, - ვკითხულობთ აუდიტის დასკვნაში.

სახელმწიფო აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ კონკურსში გამარჯვების საფუძველზე, შპს „დავიდესთან“ თავდაპირველი ხელშეკრულება გააფორმა სამინისტროს კონტროლქვეშ მყოფმა სსიპ „სოციალური მომსახურების სააგენტომ“, ღირებულებით - 20 193.4 ათასი ლარი (1 მ2-ის ღირებულება - 1 398.38 ლარი). შესასყიდი იყო სულ 260 ბინა (4 კორპუსი), ჯამური ფართით - 14 440 მ2, მათ შორის, 12 - ერთოთახიანი, 248 - ოროთახიანი. კომისიის გადაწყვეტილებით, წინასწარი ანგარიშსწორების ლიმიტი განისაზღვრა ხელშეკრულების ღირებულების 25%-ის ოდენობით შემდგომ, 2019 წლის 13 დეკემბერს ხელშეკრულებაში შეტანილი ცვლილებით, ხოლო ხელშეკრულების შემსყიდველი მხარის სამართალმემკვიდრედ განისაზღვრა სააგენტო.

„ამ ხელშეკრულების ადმინისტრირებასთან დაკავშირებულ გადაწყვეტილებებში ფიქსირდება გარკვეული ნაკლოვანებები და შეუსაბამობები. კერძოდ, სააგენტო, მშენებლობის პროცესზე პერიოდულად მიმდინარე მონიტორინგის შედეგების საფუძველზე, ლიმიტის გაზრდის მიზნით, ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ წინასწარ ანგარიშსწორებას აკორექტირებდა. საბოლოოდ, შპს „დავიდეს“ მიმართვის საფუძველზე, კომისიამ მიიღო გადაწყვეტილება ლიმიტის 100%-მდე გაზრდაზე. აღნიშნული გადაწყვეტილების შედეგად, სრულად იქნა გადახდილი სახელშეკრულებო ღირებულება - 20 193.4 ათასი ლარის ოდენობით. მონიტორინგის შედეგებზე წარმოდგენილ მოხსენებით ბარათებში ასახული გარემოებები, რომლებიც განაპირობებდნენ საავანსო გადახდების ზრდის გადაწყვეტილებებს, არ არის საკმარისად დასაბუთებული, ვინაიდან მიუხედავად იმისა, რომ ხელშეკრულების ღირებულება სრულად ანაზღაურდა 2020 წლის 1 სექტემბერს, მენაშენის მიერ საცხოვრებელი ფართების მიწოდების პირველი ფაქტი დაფიქსირდა 2022 წლის 6 მაისს, (130 ბინა)“.

სახელმწიფო აუდიტორებმა ისიც გაარკვიეს, რომ პანდემიისა და სავალუტო კურსის ცვლილების გამო, შპს „დავიდე“ ხელშეკრულების ღირებულების 10%-ით გაზრდას ითხოვდა. ამ მოთხოვნას საფუძვლად დაედო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს 2020 წლის 16 სექტემბრის დასკვნა, რითაც დადასტურდა შპს „დავიდეს“ მიერ საოპერაციო ხარჯის ცხრა კომპონენტის მიხედვით 2 606.9 ათასი ლარით გაძვირება. მასალები პოზიციის დასაფიქსირებლად გადაეგზავნა სამინისტროს შიდა აუდიტის დეპარტამენტს. საკითხის შესწავლის საფუძველზე, ამ უკანასკნელმა დაასკვნა, რომ „მიმწოდებლის მიერ სააგენტოს მიმართ წაყენებულ მოთხოვნას - დამატებითი თანხის გამოყოფის შესახებ, არ გააჩნია სამართლებრივი საფუძველი“.

„რამდენიმე თვის შემდეგ, საფუძვლებისა და მტკიცებულებების უცვლელობის პირობებში, შიდა აუდიტის დეპარატამენტმა არ გამოხატა საწინააღმდეგო პოზიცია ხელშეკრულების ღირებულების 302.9 ათასი ლარით გაზრდაზე. ეს გადაწყვეტილება სააგენტოს მხრიდან ეფუძნებოდა იმ მოსაზრებას, რომ კონკრეტულ სახელშეკრულებო ღირებულებასთან, შპს „დავიდეს“ მიერ დამატებით გასაწევი ხარჯებიდან, დაკავშირებული იყო მხოლოდ ოთხი კომპონენტი. ხარჯების ამ კატეგორიას წარმოადგენდა ბუნებრივი გაზის მიერთების საფასური - 104.0 ათასი ლარი, მენეჯმენტისა და ადმინისტრაციის ხელფასის დამატებითი ხარჯი - 166.4 ათასი ლარი, საკურსო ზარალი ლიფტის ღირებულების - 22.1 ათასი ლარი და ლიფტის მონტაჟის ღირებულებიდან - 10.4 ათასი ლარი, სულ - 302.9 ათასი ლარი“.

აქედან გამომდინარე, სახელმწიფო აუდიტორებმა დაასკვნეს, რომ თბილისში, დევნილთა საცხოვრებელი ბინებით უზრუნველყოფის მიზნით საცხოვრებელი ფართების შესყიდვისას, მენაშენის მოთხოვნით, სამშენებლო რესურსებზე ფასების ზრდის საფუძვლით, გაიზარდა სახელშეკრულებო ღირებულება. ფასების ზრდის პერიოდისთვის, სააგენტომ 100%-ით გადაიხადა ავანსი, რომელიც სრულად ფარავდა მშენებლობის თვითღირებულებას. ამასთან, არ მომხდარა გარემოებათა სხვა არსებითი ცვლილება, რომელიც შესაძლებელი იყო ხელშეკრულების ღირებულების გაზრდაზე შეთანხმების საფუძველი გამხდარიყო. შედეგად, დაუსაბუთებლად გაიზარდა სახელშეკრულებო ღირებულება, რამაც გამოიწვია 302.9 ათასი ლარის საბიუჯეტო სახსრების არაეკონომიური ხარჯვა.

 

დარღვევები ბინების განაწილებაში

სახელმწიფო აუდიტორებმა ისიც გაარკვიეს, რომ დევნილი ოჯახების გრძელვადიანი განსახლების საჭიროების სრულყოფილი შესწავლისა და ასევე დევნილთა საკითხების შემსწავლელი კომისიის მიერ, კრიტერიუმის გამოყენების გარეშე მიღებული არაერთგვაროვანი გადაწყვეტილებების შედეგად, საცხოვრებლით დაკმაყოფილება წარმოებდა შეფასების ჯამური ქულის გაუთვალისწინებლად!

„დევნილთა საკითხების შემსწავლელი კომისიის მიერ, საცხოვრებელი ბინების განაწილების პროცესში, დაბალი ქულის მქონე დევნილი ოჯახების მიმართ, წარმოებდა ე.წ. ადმინისტრაციული დაპირების მექანიზმის გამოყენება, რამაც ადეკვატური კონტროლის არარსებობის პირობებში წარმოშვა დევნილ ოჯახებს შორის საცხოვრებელი ბინების არასამართლიანი განაწილების რისკი.

დევნილთა საკითხების შემსწავლელი კომისიის გადაწყვეტილებების შედეგად, საცხოვრებლით დაკმაყოფილებულები არიან ოჯახები, რომლებიც საკითხის განხილვის მომენტისთვის არ საჭიროებდნენ გრძელვადიან განსახლებას. კერძოდ, რიგი დევნილი ოჯახებისა, ბინების განაწილების წინა პერიოდებში, მესამე პირებთან დებდნენ გარიგებებს, საკუთრებაში არსებული საცხოვრებელი ბინების ჩუქების, თუ ნასყიდობის ფორმით, რამაც შექმნა საცხოვრებლით დასაკმაყოფილებელი სტატუსის კრიტერიუმის შეუსაბამოდ მიღების წინაპირობა“.

 

ავტორი: მაკა რუხაძე