რამ გამოიწვია ქართველი ავტორ-შემსრულებლების უკმაყოფილება და რას ითხოვენ ისინი „საქართველოს საავტორო უფლებათა დაცვის ასოციაციისგან“
14 ივნისს, ხელოვნების სფეროს წარმომადგენლებმა პარლამენტის კულტურის კომიტეტს პეტიციით მიმართეს და საკანონმდებლო ცვლილებები მოითხოვეს. ისინი „საქართელოს საავტორო უფლებათა დაცვის ასოციაციას“ დაუპირისპირდნენ და განაცხადეს, რომ წლების მანძილზე არ იღებდნენ შესაბამის ჰონორარს. მათ სურთ, კანონით დაიშვას ერთზე მეტი საავტორო უფლებათა დაცვის ორგანიზაციის არსებობა და მათი მუშაობა გახდეს უფრო გამჭირვალე. მუსიკოსი დავით ევგენიძე ამბობს, რომ არსებული ასოციაცია არ აწვდიდა მოხსენების სახით ანგარიშებს, სადაც აღწერილი იქნებოდა, საიდან, როგორ და როდის მოიპოვეს ავტორებმა კონკრეტული თვეების ჰონორარი. დავით ევგენიძემ და მისმა რამდენიმე კოლეგამ, ორი წელია, საავტორო უფლებების ასოციაციასთან თანამშრომლობა შეწყვიტეს და ქონებრივი უფლებების მართვა ორგანიზაცია „გერას“ მიანდეს. ვითარებაში უკეთ გარკვევის მიზნით, თავდაპირველად, „ვერსია“ მუსიკოსს, დავით ევგენიძეს დაუკავშირდა.
ავტორების უკმაყოფილების მიზეზი
- ბატონო დავით, ამბობთ, რომ გაურკვევლი იყო, როგორ გროვდებოდა ჰონორარები და ამის შემდეგ, როგორ ნაწილდებოდა. ამის გარდა, სხვა კონკრეტული ფაქტი თუ გაქვთ, რასაც თქვენი უკმაყოფილება და დაპირისპირება მოჰყვა ასოციაციასთან?
- არა, ეს არ არის მხოლოდ ერთ ფაქტზე დაფუძნებული, პირადი პოზიცია. ასოციაციაში გაწევრიანებულ ავტორებს არ გვაწვდიდნენ ანგარიშებს, თუ საიდან ვიღებდით ამ გასამრჯელოს, ვინ რიცხავდა, რომელ თვეში, ან სად იყო გაჟღერებული ჩვენი ნამუშევრები. მხოლოდ სამ თვეში ერთხელ გვირიცხავდნენ მიზერულ თანხას. პირადად მე, საფრანგეთში, რუსეთსა და ესპანეთში მქონდა ურთიერთობა საავტორო უფლებათა დაცვის ორგანიზაციებთან და როდესაც იქ მიღებული ინფორმაცია შევადარე ქართული ასოციაციის სამუშაო პრაქტიკას, მათში ძალიან დიდი უარყოფითი განსხვავება აღმოვაჩინე. ორი წელია, რაც სხვა ორგანიზაციასთან ვთანამშრომლობ და ამ ხნის განმავლობაში, „საავტორო უფლებათა დაცვის ასოციაციას“ ჩემთვის თანხა არ ჩაურიცხავს.
- რომელ ორგანიზაციასთან თანამშრომლობთ ახლა?
- ეს არის ოგანიზაცია „გერა“, რომელიც ავტორების ინიციატივით ჩამოყალიბდა. ორი წელია, რაც მათ ვანდეთ ქონებრივი უფლებების მართვა. ისინი ყველანაირ ანგარიშს გვაბარებენ, თუ საიდან არის მოპოვებული თანხა და ა.შ. ანაზღაურებაც ყოველთვიურად ხდება და არა სამ თვეში ერთხელ, რაც დადებითად აისახა ფინანსურ მდგომარეობაზე, მით უმეტეს, კოვიდპანდემიის პირობებში, როდესაც კონცერტები არ იმართება. ძალიან ბევრმა დატოვა „საავტორო უფლებათა დაცვის ასოციაცია“ და გაერთიანდა „გერაში“.
- თქვენი აზრით, უნდა გაუქმდეს თუ არა „საავტორო უფლებათა ასოციაცია“ ან შეიცვალოს ხელმძღვანელობა?
- ჩვენ მის გაუქმებას არ ვითხოვთ, ვისაც სურვილი აქვს, ჰქონდეს ურთიერთობა ასოციაციასთან. ჩვენ მათი საქმიანობით უკმაყოფილონი ვართ და ვითხოვთ კანონში ცვლილებებს. საზღვარგარეთ ძალიან ბევრი საავტორო უფლებათა დაცვის ორგანიზაცია არსებობს და ეს ავტორთა სასარგებლოდაა, რადგან მათ საშუალება აქვთ, აირჩიონ სასურველი.
ასოციაციის პასუხი ავტორებს
„ვერსია“ დაინტერესდა, რა პოზიცია აქვს „საქართველოს საავტორო უფლებათა ასოციაციას“? რას პასუხობენ მათი მუშაობით უკმაყოფილო ავტორ-შემსრულებლებს? ამ კითხვებით, ასოციაციის ხელმძღვანელს, გიგა კობალაძეს დავუკავშირდით.
- გიგა, კულტურის სფეროს წარმომადგენლებმა და ბატონმა დავით ევგენიძემ განაცხადეს, რომ თქვენი ასოციაცია მათ არ აწვდიდა ანგარიშებს, საიდან და როგორ გროვდებოდა ჰონორარი, მართალია თუ არა ეს და როგორია თქვენი პოზიცია მიმდინარე მოვლენებზე?
- ეს არ არის სიმართლე! ჩვენ ყველას ვაწვდით და ვაწვდიდით ანგარიშებს. თითოეულ წევრს ავტომატურ რეჟიმში მიეწოდება ინფორმაცია, თუ საიდან, როდის და რამდენი თანხა შეუგროვდათ. ბატონ დავით ევგენიძესაც ეგზავნებოდა ეს ანგარიშები და წლების მანძილზე საყვედური არ გამოუთქვამს. დამეთანხმებით, ორი წლის შემდეგ, ამგვარი პრეტენზია, ცოტა უცნაურია.
- რას იტყვით ორგანიზაცია „გერაზე“, რომელთანაც ახლა თანამშრომლობს კულტურის სფეროს რამდენიმე წარმომადგენელი და რატომ არის მათი არსებობა თქვენთვის მიუღებელი?
- ორი წელია, ორგანიზაცია „გერა“დაფუძნდა და ცდილობს, იგივე ფუნქციები შეასრულოს, რასაც ჩვენი ასოციაცია ასრულებს. არადა, კანონით, ორი ერთნაირი ორგანიზაციის არსებობა აკრძალულია! ეს კანონი შესაბამისობაშია ევროკაშირის პრაქტიკასთან. ასევე, არის სახელმწიფო და საერთაშორისო ორგანიზაციების დასკვნები, რომ არ შეიძლება, ორი ერთნაირი, საავტორო უფლებათა დაცვის ორგანიზაცია არსებობდეს.
„გერა“რუსეთის ინტერესის წარმომადგენელია. 2018 წელს, საქართველოში ჩამოვიდნენ რუსები და პირადად მე შემხვდნენ. ისინი მოითხოვდნენ, რომ შემოსულიყვნენ ქართულ ბაზარზე და ჩვენ მიგვეცა ამის უფლება. ასევე, მოითხოვეს, რომ გავმხდარიყავით ევრაზიული კავშირის წევრი, რომელიც თავად დააფუძნეს და მასში მხოლოდ ხუთი, პოსტსაბჭოთა ქვეყანა გააწევრიანეს. ეს ქვეყნებია: აზერბაიჯანი, ყირგიზეთი, ბელორუსი, ყაზახეთი და სომხეთი. ჩვენ, რა თქმა უნდა, უარი ვუთხარით, რადგან კანონს გვერდს არ ავუვლიდით, რის შემდეგაც გვითხრეს, რომ პრობლემებს შეგვიქმნიდნენ და მართლაც ასე მოიქცნენ. დააარსეს „გერა“, იქირავეს საქართველოში ოფისი, დაასაქმეს ხალხი და იბრძვიან იმისთვის, რომ გაამართლონ ამ ორგანიზაციის არსებობა. მიიმხრეს რამდენიმე მუსიკოსი და დაიწყეს ამ ხალხისთვის ფულის გადახდა. თითქოს, ამ ჰონორარს აგროვებენ რუსეთში, სადაც ქართული შემოქმედება გაჟღერდება. ორი წლის განმავლობაში რომ ვერაფერს გახდნენ, ახლა მიმართეს პარლამენტს, რომ შეიცვალოს კანონი. ის, რომ არასწორად ვმუშაობთ და ანგარიშს არ ვაბარებთ ავტორებს, მოგონილია იმისთვის, რომ გაამწვავონ სიტუაცია და პარლამენტზეც მოახდინონ ზეწოლა.
- გიგა, თქვენი აზრით, რა არის ამ ორგანიზაციის მიზანი?
- მათი მიზანია, საქართველოში საავტორო უფლებებზე მოიპოვონ გავლენა. 2013 წელს, რუსეთმა უკრაინას იგივე სცენარით შეაცვლევინა კანონი და დაუშვა სფეროში რამდენიმე ორგანიზაციის არსებობა, რამაც ავტორები დააზარალა და მთლიანად სფერო ჩამოშალა. 2018 წელს, უკრაინამ ისევ აღადგინა ძველი კანონი და დღესდღეობით, მათაც მხოლოდ საავტორო უფლებათა დაცვის ერთი ორგანიზაცია აქვთ. რუსეთი ცდილობს, იგივე სცენარის საქართველოში განმეორებას. დიდი იმედი მაქვს, რომ იგივე შეცდომას არ გავიმეორებთ, თავი რომ დავანებოთ ევროკავშირის წინააღმდეგობას და საერთაშორისო ორგანიზაციების პოზიციას.
- როგორც ბატონმა დავითმა გვითხრა, თქვენ სამ თვეში ერთხელ ურიცხავდით ჰონორარს. ორგანიზაცია „გერა“ კი თვეში ერთხელ...
- ქართველებს ვუნაზღაურებთ სამ თვეში ერთხელ, ხოლო უცხოელებს - წელიწადში ერთხელ. „გერა“ მათ ჰონორარს ურიცხავს ყოველთვიურად, რადგან არ არიან დამოკიდებული იმაზე, რომ ეს ფული შეაგროვონ, გაანაწილონ და დაიანგარიშონ, ვის რამდენი ეკუთვნის და საიდან. ეს არის რუსეთიდან ჩამოტანილი შავი ფული, რომელიც მიდის ამ ხალხის ჯიბეში. ეს ადამიანები კი არ კითხულობენ, საიდან მოდის ეს ფული. ჩვენი ანგარიშები საჯაროდაა გამოქვეყნებული, ბარდება „საქპატენტს“, ეგზავნება საერთაშორისო ორგანიზაციებს და ყველა ნახულობს. იყო შემთვევა, როდესაც ჩვენს წევრებს „გერამ“ შესთავაზა ყოველთვიური ჰონორარის გადახდა, წევრებმა რომ იკითხეს, საიდან მოდიოდა ეს ფული, პასუხი ვერ მიიღეს. პასუხისმგებლიანი ადამიანი არ მოკიდებს ფულს ხელს, თუ არ იცის, საიდან მოდის.
- როგორ ფიქრობთ, მათთან გაწევრიანებულ ავტორებს არ აქვთ ამის შესახებ ინფორმაცია?
- არა მგონია. მათ, უბრალოდ, დაიჯერეს „გერასი“ და არ ინტერესდებიან დეტალებით. თანაც, ისეთ ავტორებს აძლევენ ჰონორარს, რომელთა ნამუშევრებსაც რუსეთში საერთოდ არ იყენებენ.
- გამოდის, რომ თქვენს ასოციაციას ცილს სწამებენ, მოიმოქმედებთ თუ არა ამის წინააღმდეგ რამეს?
- მათ ბევრი რამ შეუძლიათ მოიგონონ, მაგრამ ჩვენ ხომ ფაქტებით უნდა ვისაუბროთ. ჩემი ყველა სიტყვის უკან, კონკრეტული ფაქტი და კანონი დგას. მათ დასაბუთების გარეშე, რაც უნდათ, ის ილაპარაკონ. სამწუხაროა, მაგრამ მათთან ვინც თანამშრომლობს, დარწმუნებული ვარ, უმავლესობა გაუგებრობაშია და არ არიან გაცნობიერებულნი, რა ხდება სინამდვილეში. მხოლოდ 5-6 ადამიანია, ვინც განზრახ აკეთებს ამ ყველაფერს. ჩვენ მზად ვართ, კულტურის სფეროს წარმომადგენლებთან ერთად დავსხდეთ და მოვისმინოთ მათი პრეტენზიები, გავცეთ პასუხები და თუ რამე გამოსასწორობელია, გამოვასწოროთ. თუმცა ყველაფერი ეს, მოგონილია იმისთვის, რომ გაამართლონ „გერას“ არსებობა და როგორმე მიაღწიონ მიზანს. ჩვენი პოზიციაა, დავემორჩილოთ კანონს და ევროკავშრის მითითებებს. არ მგონია, რამდენიმე ავტორისა და რუსეთის მოთხოვნის გამო, სახელმწიფომ შეცვალოს კანონი და დაუშვას ისეთი პრაქტიკა, რომელიც ევროკავშირის მოთხოვნებს ეწინააღმდეგება.
პასუხის პასუხი „გერასგან“
„ვერსია“ საავტორო უფლებამფლობელთა ასოციაცია „გერას“ გენერალურ დირექტორს, თამარ გვალიშვილსაც დაუკავშირდა. მისი თქმით, „საქართველოს საავტორო უფლებათა ასოციაციის“ ბრალდება, თითქოს მათი ორგანიზაცია რუსეთის ინტერესებს წარმოადგენს, სიმართლეს არ შეესაბამება:
„ის ბრალდება, რომ ჩვენ რუსეთის ინტერესებს წარმოვადგენთ, არის სიცრუე! მათ არ აქვთ სხვა არგუმენტი და უკვე ორი წელია, ამ მეთოდით გვებრძვიან. მათი ცილისმწამებლური განცხადებები ჩვენთვის სიახლეს არ წარმოადგენს, თუმცა უაზრო ბრალდებების ნაცვლად, საქმიან საუბარს ვთავაზობთ. „გერა“2019 წლის მარტში დაარსდა. ეს არის კოლექტიური მართვის ორგანიზაცია, რომელიც ქართველი ავტორ-შემსრულებლების, მაგალითად, ჯემალ სეფიაშვილის, დავით ევგენიძის, ზურა ხაჩიძისა და სხვათა მონაწილეობით შეიქმნა“.
ავტორი - ია გრიგალაშვილი