2023 წლის მანძილზე, სახელმწიფო აუდიტის სამსახურმა გენერალურ პროკურატურაში 21 დასკვნა გადააგზავნა. „ვერსიის“ წინა ნომერში უკვე შემოგთავაზეთ საქართველოს ხელბურთის ფედერაციის ფინანსური საქმიანობის ანგარიში, ამჯერად ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს ფინანსური ანგარიშგების აუდიტს გთავაზობთ. შეგახსნებთ, რომ ეს ანგარიშიც დეტალურად გვაქვს განხილული 2023 წელს, ამიტომ მხოლოდ მნიშვნელოვან დარღვევებს გაგახსნებთ, რომელიც სახელმწიფო მაკონტროლებლების დასკვნის მიხედვით, არ შეესაბამება საქართველოს კანონს ბუღალტრული აღრიცხვის წარმოების შესახებ! ნონსენსია, მაგრამ ფაქტია, რომ ეკონომიკის სამინისტროს შემოწმების დროს, სახელმწიფო მაკონტროლებლებმა ხარვეზები გამოავლინეს მოკლევადიან დავალიანებებში, შემოსავლებში, გრანტებში, ტრანსფერებსა და სუბსიდიებში. აუდიტის დასკვნა, რომელსაც მცირე შემოკლებით გთავაზობთ, საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს 2021 წლის 31 დეკემბრით დასრულებული საანგარიშგებო პერიოდისთვის კონსოლიდირებული ანგარიშგების ფინანსური აუდიტის ანგარიში გახლავთ.

ზოგადი ინფორმაცია

სახელმწიფო აუდიტის დასკვნა იწყება ზოგადი ინფორმაციით - საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს მთავარი ამოცანაა, ქვეყნის ეკონომიკური განვითარების პოლიტიკის შემუშავება და განხორციელება. სამინისტროს საქმიანობის ძირითადი მიმართულებებია: ვაჭრობისა და ინვესტიციების, წარმოების, მომსახურებისა და ტურიზმის ხელშეწყობა; სახელმწიფო ქონების მართვა და განკარგვა; მშენებლობის პოლიტიკის, ელექტრონული კომუნიკაციების, საინფორმაციო ტექნოლოგიების განვითარება და ხელშეწყობა; ტრანსპორტისა და ლოგისტიკის, სტანდარტიზაციისა და მეტროლოგიის, აკრედიტაციის, კაპიტალის ბაზრისა და ქვეყნის ბრენდის განვითარება; წიაღის მდგრადი მართვა; ენერგეტიკის დარგის განვითარება და უსაფრთხოება; სამინისტროს მართვაში არსებულ საწარმოებში აქციონერის უფლებამოსილებების განხორციელება და სხვ.

„გარდა ამისა, COVID 19-ის პანდემიიდან გამომდინარე, 2021 წელს, ეკონომიკის სამინისტრომ განახორციელა შემდეგი ღონისძიებები: ტურიზმის ადმინისტრაციამ - საქართველოს მოქალაქეებისათვის სავალდებულო კარანტინის ფარგლებში განთავსებასთან, ტრანსპორტირებასთან, კვებასთან, დასუფთავებასთან, უსაფრთხოებასა და საკარანტინო პერიოდში შესაბამისი პირობების შექმნასთან დაკავშირებული სხვადასხვა სახის ღონისძიება. 2021 წელს, სავალდებულო კარანტინის ფარგლებში, მომსახურება გაეწია 43 310 მოქალაქეს. კარანტინის ფარგლებში მომსახურება მიღებულია 91 კოვიდ-სასტუმროსგან; სამინისტროს აპარატის მიერ მოსახლეობის სოციალური დახმარების - კომუნალური გადასახადების სუბსიდირების მიზნით, გაწეულია 151 538 402 ლარის ოდენობით ხარჯი; სსიპ „აწარმოე საქართველოში“, 2021 წლის ბოლომდე გაგრძელდა გარდამავალი პირობები ბიზნესის მხარდაჭერის არსებულ პროგრამაში - საკრედიტო-საგარანტიო სქემა; გაგრძელდა სამშენებლო სექტორის ხელშეწყობის პროგრამა და შემუშავდა ბიზნესის ხელშეწყობი დამატებითი მექანიზმები სარესტორნო ინდუსტრიის მიმართულებით“, - ვკითხულობთ აუდიტის დასკვნაში.

2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით, სამინისტროს მმართველობაში შედის 16 სსიპ და ორი ააიპ.

ხარვეზები მოკლევადიან დავალიანებებში

სახელმწიფო აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში, ირიცხება მოკლევადიანი - მიმდინარე დებიტორული დავალიანებები 43 021 351 ლარის ოდენობით. კერძოდ, სსიპ-ის „აწარმოე საქართველოში“, ფინანსურ ანგარიშგებაში „მოკლევადიანი - მიმდინარე დებიტორული დავალიანებების“ ანგარიშზე, 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით დარიცხული 13 574 630 ლარიდან, 9 993 574 ლარი წარმოადგენს საფინანსო ინსტიტუტების მიმართ არსებულ მოთხოვნებს. აღნიშნული თანხა მოიცავს სსიპ-ის „აწარმოე საქართველოში“ მიერ, 2021 წლის სახელმწიფო პროგრამების ფარგლებში განხორციელებულ საავანსო გადახდებს.

აუდიტის საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად, დებიტორული დავალიანების დადასტურებისათვის აუდიტის ჯგუფმა წერილობით მიმართა საფინანსო ინსტიტუტებს. მიღებული პასუხების მიხედვით, დებიტორები აღიარებენ 6 603 909 ლარით ნაკლებ დავალიანებას.

„შესაბამისად, ჩვენ ვერ მივიღეთ რწმუნება სსიპ-ის „აწარმოე საქართველოში“ ფინანსურ ანგარიშგებაში, 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით „მოკლევადიანი -მიმდინარე დებიტორული დავალიანებების“ ანგარიშზე აღრიცხული 6 603 909 ლარის არსებობასა და სისწორეზე“, - დაასკვნეს სახელმწიფო აუდიტორებმა.

სსიპ-ის „აწარმოე საქართველოში“ განმარტებით, 2021 წლის ბოლოს, პანდემიის პერიოდში გართულებული ეპიდემიოლოგიური სიტუაციიდან გამომდინარე, საფინანსო ინსტიტუტებმა დროულად ვერ წარადგინეს ინფორმაცია ჩამოჭრილი თანხების შესახებ, რის გამოც 2021 წლის მეორე ნახევარში ჩამოჭრილი თანხები, სააგენტოს მიერ აისახა 2022 წლის დასაწყისში.

სახელმწიფო აუდიტორებამ გაარკვიეს, რომ სსიპ „ქონების ეროვნულ სააგენტოს“ 2021 წლის 26 იანვარს, შპს „საქართველოს ფოსტის“ კაპიტალში შეტანილი აქვს შპს „საქართველოს ფოსტის“ ვალდებულება „ქონების ეროვნული სააგენტოს მიმართ“ - 8 645 690 ლარის ოდენობით. „ქონების ეროვნულ სააგენტოს“ აღნიშნული მოთხოვნა შპს „საქართველოს ფოსტის“ მიმართ ფინანსურ ანგარიშგებაში 2021 წლის 1 იანვრის მდგომარეობით აღრიცხული არ ჰქონდა. შესაბამისად, „ქონების ეროვნული სააგენტოს“ ფინანსური ანგარიშგების „მოკლევადიანი - მიმდინარე დებიტორული დავალიანებების“ მუხლი, 2021 წლის 1 იანვრის მდგომარეობით, შემცირებულია 8 645 690 ლარის ოდენობით.

სსიპ „მინერალური რესურსების სააგენტოს“ ფინანსურ ანგარიშგებაში „მოკლევადიანი - მიმდინარე დებიტორული დავალიანებების“ ანგარიშზე, 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით რიცხული 3 467 001 ლარიდან, 200 970 ლარის დაფარვის ალბათობა დაბალია. აღნიშნული თანხა წარმოადგენს 2017-2020 წლებში, რეგულირების საფასურის დარიცხვიდან წარმოშობილ დებიტორულ დავალიანებას, რომლის ამოსაღებად სააგენტოს მიერ ქმედებები არ განხორციელებულა.

„აქედან გამომდინარე, კონსოლიდირებული ფინანსური ანგარიშგების „მოკლევადიანი - მიმდინარე დებიტორული დავალიანებების“ მუხლი, 2021 წლის 1 იანვრის მდგომარეობით, შემცირებულია 8 645 690 ლარის ოდენობით. გარდა ამისა, ვერ მოვიპოვეთ რწმუნება 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში „მოკლევადიანი - მიმდინარე დებიტორული დავალიანებების“ ანგარიშზე აღრიცხული 6 804 879 ლარის არსებობასა და სისწორეზე“.

დარღვევები შემოსავლებსა და გრანტებში

სახელმწიფო აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით, ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში, საერთაშორისო ორგანიზაციებიდან მიღებული გრანტები აღიარებულია უარყოფითი ნაშთით - 290 329 ლარის ოდენობით. სამინისტროს სისტემაში შემავალი სსიპ-ები სხვადასხვა დონორი ორგანიზაციიდან იღებენ მიზნობრივ გრანტებს. გაფორმებული მიზნობრივი გრანტის ხელშეკრულებების პირობები ითვალისწინებს თანხის ხარჯვას კონკრეტული დანიშნულებით, წლის ბოლოსთვის დარჩენილი აუთვისებელი თანხა ისევ სახაზინო ანგარიშზე რჩება ნაშთის სახით, ხოლო პირობების შეუსრულებლობისა და გრანტის გამცემი ორგანიზაციის მოთხოვნის შემთხვევაში, ჩარიცხული თანხები ექვემდებარება უკან დაბრუნებას.

„2021 წელს, სამინისტროს სისტემაში შემავალმა სსიპ-ებმა: ინოვაციებისა და ტექნოლოგიების სააგენტომ, ტურიზმის ადმინისტრაციამ და საზღვაო აკადემიამ სხვადასხვა დონორი ორგანიზაციიდან ჩარიცხული მიზნობრივი გრანტის თანხების აღრიცხვისთვის გამოიყენა საკასო აღრიცხვის მეთოდი. საჯარო სექტორის ბუღალტრული აღრიცხვის საერთაშორისო სტანდარტების - სსბასს 23-ის მოთხოვნების შესაბამისად, ტრანსფერით მიღებული/გადაცემული აქტივების პირობები ერთეულისგან აქტივის მომავალი ეკონომიკური სარგებლის ან მომსახურების პოტენციალის დანიშნულებისამებრ მოხმარებას, ხოლო პირობების დარღვევის შემთხვევაში, ტრანსფერის განმახორციელებელი ერთეულისთვის უკან დაბრუნებას მოითხოვს“.

აქედან გამომდინარე, სახელმწიფო აუდიტორებმა დაასკვნეს, რომ მიზნობრივი გრანტების აღრიცხვისთვის საკასო მეთოდის გამოყენება არ შეესაბამება სსბასს 23-ის მოთხოვნებს და სამინისტროს კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში ნაცვლად უარყოფითი ნაშთით აღიარებული შემოსავლისა - 290 329 ლარის ოდენობით, აღიარებული უნდა იყოს საერთაშორისო ორგანიზაციებიდან მიღებული გრანტები - 682 621 ლარის ოდენობით. მეტიც, სამინისტროს კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახული უნდა იყოს მიზნობრივი გრანტის გაუხარჯავი ფულის ნაშთის შესაბამისი ვალდებულება, რაც 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით, შეადგენს 174 202 ლარს.

„შესაბამისად, 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილი კონსოლიდირებული ფინანსური ანგარიშგების მუხლი - „შემოსავლები გრანტებით“ შემცირებულია 972 950 ლარით, ხოლო „სხვა მოკლევადიანი - მიმდინარე ვალდებულებების“ მუხლი - 174 202 ლარის ოდენობით“.

დარღვევები ტრანსფერებსა და სუბსიდიებში

აუდიტის შედეგად ისიც გაირკვა, რომ ეკონომიკისა და მდგრაფი განვითარების სამინისტროს კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში, 2021 წელს, აღრიცხულია 337 812 362 ლარის გრანტების, ტრანსფერებისა და სუბსიდიების ხარჯი, საიდანაც სამინისტროს აპარატის მიერ, 2021 წელს, ანაზღაურებულია ყაზბეგისა და დუშეთის მუნიციპალიტეტების მაღალმთიანი სოფლების მოსახლეობისათვის მიწოდებული ბუნებრივი აირის ღირებულება, სულ - 10 091 661 ლარი. 2021 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ კანონის მიხედვით, მიწოდებული ბუნებრივი აირის ღირებულება უნაზღაურდებათ ყაზბეგისა და დუშეთის მუნიციპალიტეტების მაღალმთიან სოფლებში მუდმივად მცხოვრებ მოსახლეობას (აბონენტებს) 2020 წლის 1 დეკემბრიდან, 2021 წლის 15 მაისის ჩათვლით და 2021 წლის 15 ოქტომბრიდან, 2021 წლის 30 ნოემბრის ჩათვლით პერიოდებში.

„2021 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ კანონის მიხედვით, სამინისტრო თანხებს ანაზღაურებს ბუნებრივი აირის გამანაწილებელი კომპანიის მიერ წარმოდგენილი და მუნიციპალიტეტების გამგეობების მიერ სათანადოდ დამოწმებული შესაბამისი ანგარიშების საფუძველზე. აქედან გამომდინარე, მუნიციპალიტეტების მიერ დამოწმებული ანგარიშების გადამოწმების ვალდებულება სამინისტროს არ აქვს. მაღალმთიან დასახლებებში მუდმივად მცხოვრები პირების რეესტრს აწარმოებს საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი სსიპ სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტო. ფიზიკური პირისთვის მაღალმთიან დასახლებაში მუდმივად მცხოვრები პირის სტატუსის მინიჭების, შეწყვეტის, შეჩერების, აღდგენის საკითხზე მუნიციპალიტეტის მიერ მიღებული გადაწყვეტილება ეგზავნება სააგენტოს 5 დღის ვადაში“.

აუდიტის მიმდინარეობისას, ანაზღაურებული თანხების სისწორის, სისრულისა და წარმოშობის დასადასტურებლად, სსიპ „სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოდან“ აუდიტორებმა გამოითხოვეს ინფორმაცია 2021 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ კანონის მიხედვით, ყაზბეგისა და დუშეთის მუნიციპალიტეტების მაღალმთიან დასახლებებში მუდმივად მცხოვრები პირების შესახებ. მიღებული ინფორმაციის ანალიზის შედეგად, სახელმწიფო აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ 10 091 661 ლარის ხარჯიდან - 2 422 567 ლარი ანაზღაურებულია ისეთ აბონენტებზე, რომლებსაც „სერვისების განვითარების სააგენტოს“ მიერ მოწოდებულ ბაზაში არ აქვთ მუდმივად მცხოვრების სტატუსი.

„აღსანიშნავია, რომ მუდმივად მცხოვრების სტატუსის არმქონე პირებზე თანხები გადაირიცხა 2020 წელსაც, რაც განხილულია ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს 2020 წლის კონსოლიდირებული ფინანსური ანგარიშგების აუდიტის ანგარიშში. ამასთან, აღნიშნული საკითხის შესახებ ინფორმაცია, შემდგომი რეაგირების მიზნით, 2021  წლის 15 ნოემბერს გაგზავნილია საქართველოს გენერალურ პროკურატურაში. შესაბამისად, ვერ მივიღეთ რწმუნება 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილი ფინანსური ანგარიშგების „გრანტების, ტრანსფერებისა და სუბსიდიების“ მუხლში აღრიცხული 2 422 567 ლარის წარმოშობისა და სიზუსტის შესახებ. გარდა ამისა, ყაზბეგისა და დუშეთის მუნიციპალიტეტებში შესაბამისი კონტროლის მექანიზმების არარსებობა წარმოშობს თანხების არაეფექტიანი და არაეკონომიური განკარგვის რისკებს“.

სახელმწიფო აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ ინოვაციების სააგენტოს ინდივიდუალურ ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახული 13 318 567 ლარის გრანტებისა და სუბსიდიის ხარჯი მოიცავს 7 851 631 ლარის ისეთ დანახარჯებს, რომელთა აღრიცხვა აღნიშნულ ანგარიშზე შეუსაბამოა ფინანსთა მინისტრის 2020 წლის 15 იანვრის N17 ბრძანების მოთხოვნებთან. შედეგად, ინოვაციების სააგენტოს 2021 წლის „გრანტების, ტრანსფერებისა და სუბსიდიის“ ხარჯი 7 851 631 ლარით გაზრდილად არის წარმოდგენილი. ამასთან, 2021 წლის ხარჯებში აღრიცხული 7 851 631 ლარი საჭიროებს მუხლში - „საქონელი და მომსახურება“ რეკლასიფიკაციას.

სსიპ-ის „აწარმოე საქართველოში“ ფინანსურ ანგარიშგებაში „გრანტების, ტრანსფერებისა და სუბსიდიების“ ხარჯის მუხლში აღრიცხული 134 767 029 ლარის ხარჯი შემცირებულია 169 710 ლარით, რაც წარმოადგენს მონიტორინგის შედეგად, წინა საანგარიშგებო პერიოდებში, სხვადასხვა კომპანიაზე აღიარებული გრანტის ხარჯების უკუგატარებას - შეცდომის გასწორებას.

„ეს ქმედება არ შეესაბამება სსბასს 3-ის მოთხოვნებთან, რომელთა მიხედვით შეცდომები უნდა გასწორდეს რეტროსპექტულად; გარდა ამისა, სსიპ-ის „აწარმოე საქართველოში“ დებიტორული დავალიანებების აღრიცხვასთან დაკავშირებული ხარვეზის გამო, ჩვენ ვერ მოვიპოვეთ რწმუნება აღნიშნული სსიპ-ის ფინანსურ ანგარიშგებაში 2021 წელს „გრანტების, ტრანსფერებისა და სუბსიდიების“ ხარჯის მუხლში აღრიცხული 134 767 029 ლარის სისრულისა და სისწორის შესახებ. აქედან გამომდინარე, ჩვენ ვერ მოვიპოვეთ რწმუნება 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში „გრანტების, ტრანსფერებისა და სუბსიდიების“ ხარჯის მუხლის სისრულისა და სისწორის შესახებ“, - დაასკვნეს სახელმწიფო აუდიტორებმა.

ავტორი: მაკა რუხაძე

სახელმწიფო აუდიტის სამსახურის დასკვნა

„2023 წელს, სახელმწიფო აუდიტის სამსახურიდან საქართველოს პროკურატურაში

გადმოიგზავნა 9 ანგარიში, რომელთა საფუძველზე, გამოძიება დაიწყო სისხლის სამართლის 5 საქმეზე, ხოლო 4 ანგარიში თემატურად დაერთო მანამდე დაწყებულ სისხლის სამართლის საქმეებს. რაც შეეხება სისხლის სამართლებრივი დევნის დაწყების მაჩვენებელს, 2023 წელს, პროკურატურის მიერ გატარებული სამართლებრივი რეაგირების შედეგად, დევნა დაიწყო 12 პირის მიმართ. აღსანიშნავია, რომ მათგან 9 ბრალდებული, დანაშაულის ჩადენის მომენტში, მუშაობდა საჯარო სექტორში“, - ვკითხულობთ საქართველოს პროკურატურის 2023 წლის საქმიანობის ანგარიშში. ამ ანგარიშში ერთი თავი სახელმწიფო აუდიტის სამსახურის დასკვნებს ეძღვნება.

„ვერსიის“ წინა ნომერში, გენერალური აუდიტორის, ცოტნე ყავლაშვილის 2023 წლის საქმიანობის ანგარიში შემოგთავაზეთ, რომლითაც ის საქართველოს პარლამენტში წარსდგა. გენერალურმა აუდიტორმა აღნიშნა, რომ 2023 წლის მანძილზე, უწყებამ 21 დასკვნა გადააგზავნა გენერალურ პროკურატურაში, მათ შორისაა საქართველოს ხელბურთის ეროვნული ფედერაციის ფინანსური საქმიანობის ანგარიში, რომელიც 2019-2021 წლების ფინანსურ საქმიანობას მოიცავს და რომელიც „ვერსიაში“ შარშან, დეტალურად განვიხილეთ. შეგახსენებთ, რომ 2019-2021 წლებში, საქართველოს ხელბურთის ფედერაციის შემოსავლებმა შეადგინა 8 054 958 ლარი, მათ შორის, საბიუჯეტო დაფინანსება - 5 236 375 ლარი, ხოლო საკუთარი შემოსავლები - 2 818 583 ლარი იყო. ამავე პერიოდში, ფედერაციის ხარჯები - 7 488 413 ლარი გახდლდათ, საიდანაც საერთაშორისო ტურნირებში მონაწილეობისთვის დაიხარჯა 3 125 425 ლარი, წინასაშეჯიბრო შეკრებებზე - 680 851 ლარი, ადგილობრივ ტურნირებზე - 924 383 ლარი, ხოლო ფედერაციის მართვაზე - 2 757 753 ლარი.

ხარვეზები შესყიდვებში

სახელმწიფო აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ საქართველოს ხელბურთის ფედერაცია სახელმწიფო პროგრამით გათვალისწინებულ საჯარო უფლებამოსილებას ახორციელებს სამინისტროსთან გაფორმებული ხელშეკრულებების საფუძველზე. საბიუჯეტო სახსრების ხარჯვა უნდა ეფუძნებოდეს ეკონომიურობისა და ეფექტიანობის პრინციპებს. ამ პრინციპების დაცვის მიზნით, ფედერაციის მიერ სპორტული ღონისძიებების ორგანიზების ფარგლებში განხორციელებული, ასევე, სხვადასხვა მომსახურებისა და მატერიალურ ფასეულობათა შესყიდვის თაობაზე არსებული გადაწყვეტილებები უნდა იქნეს მიღებული ბაზრის კვლევის შედეგების გათვალისწინებით.

„სპორტსმენთა ტექნიკური, ტაქტიკური და ფუნქციონალური დონის ამაღლების მიზნით, 2019-2021 წლებში, ფედერაციის მიერ ორგანიზებული სხვადასხვა ნაკრების სასწავლო-საწვრთნელი შეკრებების დაფინანსებამ შეადგინა 680 851 ლარი. შეკრებების ორგანიზების ხარჯების დიდი ნაწილი - 292 725 ლარი მოდის სასტუმრო მომსახურებაზე, რომლის შესყიდვის პროცესში მიღებული გადაწყვეტილებები და ამ პროცესის კონტროლის მექანიზმები გამოირჩევა შემდეგი სახის ნაკლოვანებებით: რიგ შემთხვევებში, მომსახურების მიმწოდებელი კომპანიების შერჩევა განხორციელებულია ბაზრის კვლევისა და, შესაბამისად, ალტერნატიული შეთავაზებების განხილვის/ანალიზის გარეშე. აქედან გამომდინარე, დაუსაბუთებელია სასტუმრო მომსახურების ერთეულის ღირებულებები; ხელშეკრულებებით არ არის გათვალისწინებული მიწოდებული მომსახურების ხარისხის ინსპექტირების მექანიზმი, არ არის შეთანხმებული და განსაზღვრული სპორტსმენთა კვებისათვის საჭირო რაციონი და მისი ღირებულება; არ არსებობს შეკრებების ჩატარების პერიოდულობის, ხანგრძლივობის, მათში მონაწილეთა შემადგენლობის და რაოდენობის დადგენის წესი; შეკრებებში მონაწილე სპორტსმენების მიერ ხარჯთაღრიცხვით გათვალისწინებული მომსახურების მიღება დადასტურებული არ არის შეკრებების მომზადებასა და ჩატარებაზე პასუხისმგებელი შესაბამისი გუნდის მწვრთნელების მიერ; არ ხორციელდება შეკრებებში მონაწილე პირთა რეგისტრაცია/აღრიცხვა და წარდგენილი მტკიცებულებებით ვერ დასტურდება გაწეული მომსახურების რეალური მოცულობა“, - ვკითხულობთ აუდიტის დასკვნაში.

სახელმწიფო აუდიტორებმა ისიც გაარკვიეს, რომ 2019-2021 წლებში, სატრანსპორტო მომსახურების ხარჯებმა შეადგინა 174 834 ლარი. ამ შემთხვევაშიც, მომსახურების შესყიდვა განხორციელებულია ბაზრის კვლევის გარეშე, უფრო ზუსტად,  მომსახურების 45% ბაზრის კვლევის გარეშეა შესყიდული, თანაც ერთი მიმწოდებლისგან. სახელმწიფო აუდიტორების მტკიცებით, ფიქსირდება შემთხვევები, როდესაც საქართველოში ჩატარებული საერთაშორისო ტურნირების დროს მონაწილე სპორტსმენთა გადაყვანაზე ერთსა და იმავე პერიოდში, მგზავრთა რაოდენობის, მანძილისა და მარშრუტის უცვლელობის პირობებში, ტრანსპორტირების ხარჯი არსებითად განსხვავდება. ამ სხვაობებთან დაკავშირებით, ფედერაციის წარმომადგენლებმა სახელმწიფო აუდიტორებს სათანადო მტკიცებულებები ვერ წარუდგინეს.

„კერძოდ, 2019 წელს, თბილისში ჩატარებულ მსოფლიოს ერთა ჩემპიონატზე, ვაჟ ხელბურთელთა ეროვნული ნაკრების წევრთა ტრანსპორტირების ხარჯმა, 2019 წლის ივნისში, შეადგინა დღეში 400 ლარი. ამავე წლის აგვისტოში, 17 წლამდე გოგონათა ევროპის ჩემპიონატზე, დღიურმა ხარჯმა შეადგინა 250 ლარი. ერთი და იმავე მიმწოდებლის მიერ გაწეული სატრანსპორტო მომსახურება ანაზღაურებულია მარშრუტის მანძილიდან გამომდინარე, ურთიერთშეუსაბამო ტარიფებით. კერძოდ, 2020 წლის აგვისტოში გაფორმებული ხელშეკრულების შესაბამისად, თბილისი-ურეკი-თბილისის მარშრუტზე - 632 კილომეტრზე, ორდღიანი სატრანსპორტო მომსახურების ტარიფი, ერთ პერსონაზე შეადგენდა 44 ლარს, ხოლო ამავე წლის ოქტომბერში გაფორმებული ხელშეკრულების შესაბამისად, თბილისი-ბორჯომი-თბილისის მარშუტზე - 314 კილომეტრზე, ერთდღიანი მომსახურების ტარიფმა, ერთ პერსონაზე - 36 ლარი შეადგინა“.

გარდა ამისა, სახელმწიფო აუდიტორებმა ისიც გაარკვიეს, რომ შესამოწმებელ პერიოდში, ბაზრის კვლევისა და შესაბამისი ალტერნატიული წინადადებების განხილვის ანალიზის გარეშე, საქართველოს ხელბურთის ფედერაციამ შეისყიდა 49 074 ლარის მედიკამენტები და საკვები დანამატები. მედიკამენტებისა და საკვები დანამატების საჭიროების განსაზღვრისა და ხარჯვის პროცესში არ არსებობს კონტროლის მექანიზმები, რაც წარმოშობს სახსრების არამიზნობრივად ხარჯვის რისკებს.

„შესასყიდი მედიკამენტების, დანამატების მოცულობისა და ნომენკლატურული სტრუქტურის განსაზღვრას საფუძვლად არ უდევს შესაბამისი პროფილის სპეციალისტის დასკვნა; საკვები დანამატებისა და მედიკამენტების ხარჯვის გამოყენების ნორმები დადგენილი არ არის ხელბურთელთა ფიზიკური მონაცემებისა და ჯანმრთელობის მდგომარეობის შეფასების საფუძველზე; მედიკამენტებისა და საკვები დანამატების გაცემა არ ხორციელდება ექიმის დანიშნულების მიხედვით. ხელბურთელებზე მედიკამენტებისა და დანამატების გაცემის ფაქტი დოკუმენტურად არ დასტურდება; მიღებული მედიკამენტებისა და საკვები დანამატების ჩამოწერა ხორციელდება ღონისძიების დასრულების შემდეგ, არა ფაქტობრივი ხარჯვიდან გამომდინარე, არამედ, მიმწოდებლის მიერ გამოწერილი ზედდებულის შესაბამისად შედგენილი ჩამოწერის აქტის საფუძველზე, სრულად, ფაქტობრივი ნაშთის დაფიქსირების გარეშე“.

რაც შეეხება საქართველოში ჩატარებული საერთაშორისო ტურნირების მონაწილეთა სატრანსპორტო მომსახურებას, სახელმწიფო აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ ევროპის ხელბურთის ფედერაციასა და საქართველოს ხელბურთის ეროვნულ ფედერაციას შორის გაფორმებული ხელშეკრულების შესაბამისად, ტურნირებზე მონაწილე გუნდების სასტუმრო მომსახურების, კვებისა და ტრანსპორტირების ხარჯები უნდა დაფინანსებულიყო მონაწილე ფედერაციების მიერ გადახდილი თანხებიდან. 2021 წელს, საქართველოში ჩატარებული საერთაშორისო ტურნირების მონაწილეთა სატრანსპორტო მომსახურება - 49 450 ლარის ოდენობით, დაფინანსებულია არა მონაწილე ფედერაციების მიერ გადახდილი თანხებიდან, არამედ, კრიტერიუმის შეუსაბამოდ და თანაც საბიუჯეტო სახსრებით!

აქედან გამომდინარე, სახელმწიფო აუდიტორებმა დაასკვნეს, რომ ბაზრის კვლევისა და, შესაბამისად, ალტერნატიული წინადადებების განხილვა-შეფასების გარეშე მიმწოდებლების შერჩევა, ზრდის საბაზრო პირობებთან შეუსაბამო ფასისა და მიწოდების პირობების ჩამოყალიბების რისკებს, რაც თავის მხრივ, იწვევს საჯარო სახსრების არაეკონომიურ ხარჯვას, შესყიდვის პროცესში. საკვები დანამატებისა და მედიკამენტების საჭიროების განსაზღვრისა და გაცემისას, კონტროლის მექანიზმების არარსებობის გამო, მაღალია მათი არამიზნობრივი გამოყენების რისკები.

ხარვეზები დაუდასტურებელ ხარჯებში

„მოსამსახურეთათვის სამსახურებრივი მივლინების ხარჯების ანაზღაურების წესის“ შესაბამისად, მივლინებიდან დაბრუნებულმა მოსამსახურემ დაწესებულებას უნდა წარუდგინოს მგზავრობისა და საცხოვრებელი ფართობის დაქირავებისთვის ფაქტობრივად გაწეული ხარჯების დამადასტურებელი დოკუმენტები. ანგარიშვალდებული პირის მიერ შესყიდვების განხორციელება დადასტურებული უნდა იყოს პირველადი დოკუმენტებით.

ვნახოთ, არის თუ არა ეს წესი დაცული საქართველოს ხელბურთის ფედერაციაში. სახელმწიფო აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ 2019-2021 წლებში, ფედერაციის ანგარიშვალდებულ პირებზე გაცემულ თანხებზე, რიგ შემთხვევებში, წარდგენილი არ არის ხარჯვის დამადასტურებელი დოკუმენტები.

„კერძოდ, 2019 წელს, ფედერაციის საბანკო ანგარიშიდან სატრანსპორტო მომსახურების ანაზღაურების მიზნით, ი/მ გია ბადალაშვილზე გადარიცხულ 42 230 ლარსა და ი/მ მამუკა ლომიძეზე გადარიცხულ 11 000 ლარზე, სულ ორივე შემთხვევაში - 53 230 ლარის ტრანზაქციებზე, არ არსებობს ხარჯვის დამადასტურებელი დოკუმენტები (ხელშეკრულებები, ინვოისები, ზედნადებები და მომსახურების მიღება-ჩაბარების აქტები); 2019-2021 წლებში, მივლინებების სახით სულ გახარჯულია 86 040 ლარი. რიგ შემთხვევებში, მივლინების მიზნით გაცემული თანხების ხარჯვის დამადასტურებელი დოკუმენტები წარდგენილი არ არის. კერძოდ, 2019-2020 წლებში, ფედერაციაში მივლინების სახით გაცემულ 13 380 ლარზე არ არსებობს ფაქტობრივად გაწეული ხარჯის დამადასტურებელი დოკუმენტები; 2019-2021 წლებში, ფედერაციის პრეზიდენტის სახელზე გახსნილი ბიზნეს-ბარათის გამოყენებით, ფედერაციის საბანკო ანგარიშებიდან, თბილისში არსებული სხვადასხვა ბანკომატის მეშვეობით, გამოტანილია სულ - 451 256 ლარი. აღნიშნული თანხის ხარჯვის დამადასტურებელი დოკუმენტები ფედერაციაში არ არსებობს! სალაროს ოპერაციები ნაღდი ანგარიშსწორებით ანგარიშვალდებული პირის მიერ გატანილ თანხებზე ნაწარმოები არ არის. აღნიშნული თანხებიდან, 2021 წელს, ფედერაციის ყოფილი პრეზიდენტის მიერ, საბანკო ანგარიშზე დაბრუნებულია 40 000 ლარი“.

აქედან გამომდინარე, სახელმწიფო აუდიტორებმა დაასკვნეს, რომ საქართველოს ხელბურთის ფედერაციაში, რიგ შემთხვევებში, სამივლინებო თანხების ხარჯვა არ წარმოებს სამსახურებრივი მივლინების ხარჯების ანაზღაურების წესის შესაბამისად. მივლინების თანხები გაცემულია მგზავრობისა და საცხოვრებელი ფართობის დასაქირავებლად, ფაქტობრივად გაწეული ხარჯების დამადასტურებელი დოკუმენტების წარდგენის გარეშე. საბანკო ანგარიშიდან ნაღდი ანგარიშსწორებით გატანილ თანხებსა და სატრანსპორტო მომსახურების სახით გაწეულ ტრანზაქციებზე არ არსებობს ხარჯვის დამადასტურებელი დოკუმენტები.

შიდა კონტროლის ნაკლოვანებები

სახელმწიფო აუდიტორებმა შიდა კონტროლის ნაკლოვანებებიც გამოკვეთეს. კერძოდ, ირკვევა, რომ ფედერაციის პრეზიდიუმის მიერ, საქმიანობაზე წესდებით გათვალისწინებული კონტროლი სათანადოდ არ ხორციელდება. მაგალითად, ყოველწლიური ანგარიში ფედერაციის ქონების მდგომარეობის შესახებ, 2019-2021 წლებში არ არის შედგენილი; 2019-2020 წლებში, პრეზიდიუმის სხდომების ჩატარების შესახებ შესაბამისი ოქმები წარდგენილი არ არის; ფედერაციის ბიუჯეტის პროექტი პრეზიდიუმის მიერ მომზადებული და ყრილობის მიერ არ არის დამტკიცებული; საბიუჯეტო დაფინანსების ფარგლებში, ფედერაციის თანამდებობის პირთა და დამხმარე პერსონალის საშტატო ერთეულები და სახელფასო ფონდი 2019 წელს არ დამტკიცებულა; ფედერაციის საფინანსო-სამეურნეო საქმიანობაზე ანგარიშები არ შედგენილა და ყრილობაზე დასამტკიცებლად არ წარდგენილა; ყოველი წლის ბოლოს, ფედერაციის ფინანსური მდგომარეობა არ განხილულა და მომავალი წლის ბიუჯეტი არ დამტკიცებულა; წესდების შესაბამისად, ფედერაციის საფინანსო საქმიანობაზე პასუხისმგებელი ფედერაციის ხაზინადარის წარდგენა და ყრილობის მიერ არჩევა 2019-2020 წლებში არ განხორციელებულა; 2019-2020 წლებში დამოუკიდებელი აუდიტორი არ მოწვეულა და ფედერაციის საფინანსო-სამეურნეო საქმიანობის შემოწმება არ ჩატარებულა.

„ფედერაციაში არ წარმოებს ბუღალტრული აღრიცხვა-ანგარიშგება. შესაბამისად, არ არის აღრიცხული ხელბურთის ფედერაციაში არსებული ძირითადი საშუალებები, სასაქონლო მატერიალური ფასეულობები, დებიტორული და კრედიტორული დავალიანებები; არ ჩატარებულა აქტივებისა და ვალდებულებების ინვენტარიზაცია. მოწოდებული ინფორმაციის შესაბამისად, 2023 წლის 1 იანვრის მდგომარეობით, ფედერაციას კრედიტორული დავალიანების სახით, ხუთი ორგანიზაციის მიმართ გააჩნია ბუღალტრულად აღურიცხავი 292 169 ლარის დავალიანება. აუდიტის პერიოდში ჩატარებული მატერიალურ ფასეულობათა აღწერით გამოვლინდა 73 სხვადასხვა დასახელების, 98 ერთეული ბუღალტრულად აღურიცხავი მატერიალური ფასეულობა, მათ შორის, ძირითადი აქტივები“.

სახელმწიფო აუდიტორების მტკიცებით, ბუღალტრული აღრიცხვა-ანგარიშგების განუხორციელებლობა, სუსტი შიდა კონტროლის გარემო და ცალკეულ პროცესში კონტროლის მექანიზმების არარსებობა ზრდის ფულადი სახსრებისა და მატერიალური ქონების არამიზნობრივი, ასევე, არაეფექტიანი გამოყენების რისკებს. შრომითი ურთიერთობები არ ეფუძნება შრომის კანონმდებლობის მოთხოვნებს; დასაქმებულთა სამუშაო დროის განსაზღვრის მიზნით, ფედერაციის შინაგანაწესი, ან სხვა სახის დამატებითი წერილობითი დოკუმენტი არ არის მიღებული; არ არსებობს სამუშაო დროის აღრიცხვის სისტემა, რაც სუსტი შიდა კონტროლის პირობებში, იწვევს საჯარო სახსრების არაეკონომიურ და არაეფექტიან განკარგვას და ზრდის ფიქტიური შრომითი საქმიანობის ანაზღაურების რისკებს.

ავტორი: მაკა რუხაძე

სახელმწიფო აუდიტის სამსახურმა რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტრო შეამოწმა. დასკვნა, რომელიც იწყების ვებ-გვერდზე გამოქვეყნდა, კონსოლიდირებული ფინანსური ანგარიშგების აუდიტია და მოიცავს 2022 წელს. როგორც მოსალოდნელი ოყო, სახელმწიფო მაკონტროლებლებმა სხვადასხვა სახის ფინანსური დარღვევები გამოავლინეს და დაასკვნეს, რომ რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტროს თანდართული კონსოლიდირებული ფინანსური ანგარიშგება, ყველა არსებითი ასპექტის გათვალისწინებით, მომზადებული არ არის საბიუჯეტო ორგანიზაციებისთვის საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი ბუღალტრული აღრიცხვის წარმოებისა და ფინანსური ანგარიშგების მომზადებისა და წარდგენის სათანადო საფუძვლების შესაბამისად. ეს ნიშნავს, რომ უწყების ფინანსური დეპარტამენტის თანამშრომლები მოქმედ კანონმდებლობას არღვევენ!

ხარვეზები მატერიალურ მარაგებში

სახელმწიფო აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ საავტომობილო გზების დეპარტამენტის ფინანსურ ანგარიშგებაში, 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით, „მატერიალური მარაგების“ მუხლის ნაშთი შეადგენს 5 696 555 ლარს, საიდანაც 4 729 201 ლარის საბალანსო ღირებულების მქონე მარაგებთან დაკავშირებით, გასულ წელს ბრუნვა არ ფიქსირდება. 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით, ობიექტისგან მიღებული განმარტებების ანალიზის შედეგად გამოვლინდა 708 753 ლარის ისეთი მარაგი, რომელსაც ვარგისიანობის დასადგენად დამატებითი შესწავლა სჭირდება.

„ამასთან, 3 277 516 ლარის მარაგი, რომელზეც ბრუნვა არ ფიქსირდება ბუღალტრული ჩანაწერების მიხედვით, არის დროებითი ხიდები, რომლებიც გამოიყენება მრავალჯერადად და განკარგულების საფუძველზე კონტრაქტორებს გადაეცემათ სარგებლობაში თხოვების ფორმით“, - ვკითხულობთ აუდიტის დასკვნაში.

დარღვევის გამოვლენის შემდეგ, სახელმწიფო აუდიტორებმა რეკომენდაციაც შეიმუშავეს, რაც უწყბამ აუცილებლად უნდა გაითვალისწინოს:

„ფინანსური ანგარიშგების სამართლიანად წარდგენის მიზნით, მიზანშეწონილია, დეპარტამენტმა მარაგების მუხლში აღრიცხული დროებითი ხიდები შეაფასოს მისი რეალური ღირებულებით, განსაზღვროს შესაბამისი მომსახურების ვადა და აღრიცხოს ძირითად აქტივად. ამასთან, ფინანსური ანგარიშგების სამართლიანი წარდგენისა და აქტივების ეფექტიანი მართვის მიზნით, მიზანშეწონილია, სამინისტრომ უზრუნველჰყოს მომავალი გამოყენებისთვის იდენტიფიცირება უსარგებლო აქტივებსა და გამოუსადეგარ ქონებასთან დაკავშირებით, შეაფასოს მათი შემდგომი განკარგვის საუკეთესო ალტერნატივები“.

ხარვეზები გრძელვადიან ფინანსურ აქტივებში

დარღვევები გამოვლინდა სამინისტროს გრძელვადიან ფინანსურ აქტივებში. აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ სამინისტროს აპარატის ფინანსურ ანგარიშგებაში, 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით, „ინვესტიციები წილობრივ ინსტრუმენტებში" შეადგენს 18 532 695 ლარს და წარმოადგენს სხვადასხვა პერიოდში სახელმწიფოს წილობრივი მონაწილეობით შექმნილ საწარმოებში ფულად და ქონებრივ შენატანებს, კომპანიების დაგროვილი აკუმულირებული ზარალის გათვალისწინებით.

„აღსანიშნავია, რომ 2019 წლამდე, სამინისტროში, სახელმწიფო საწარმოებში არსებული ყველა შენატანი აკუმულირდებოდა მუხლში - „აქციები და სხვა კაპიტალი“. 2019 წლიდან, სამინისტრომ შეცვალა მიდგომა და ფულადი შენატანები „აქციებისა და სხვა კაპიტალის“ ნაცვლად, დააკლასიფიცირა „სხვა ხარჯების“ მუხლში, როგორც „კაპიტალური ტრანსფერები, რომელიც სხვაგან არ არის კლასიფიცირებული“. 2021 წლის 31 დეკემბრით მომზადებულ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში, სამინისტრომ 2019-2020 წლებში, „სხვა ხარჯების“ მუხლში კლასიფიცირებული 53 288 198 ლარის ფულადი შენატანები რეტროსპექტულად ასახა, როგორც გაერთიანებული წყალმომარაგების კომპანიის „აქციები და სხვა კაპიტალი“. გარდა ამისა, 2021 წელს, მყარი ნარჩენების მართვის კომპანიაში 11 000 000 ლარის ფულადი შენატანი, ასევე კლასიფიცირდა, როგორც „აქციები და სხვა კაპიტალი“. აღნიშნული ეწინააღმდეგება საქართველოს ფინანსთა მინისტრის N99 ბრძანებით დამტკიცებულ „საქართველოს საბიუჯეტო კლასიფიკაციას“, რომლის მიხედვით, საჯარო კორპორაციის მიერ, წლების განმავლობაში აკუმულირებული დანაკარგებისა და უარყოფითი საოპერაციო ბალანსის შესავსებად გადაცემული სახსრები და ასევე ინვესტირება, უკუგების და სარგებლის მიღების მოლოდინის გარეშე აღირიცხება როგორც კაპიტალური ტრანსფერები, რომელიც სხვაგან არ არის კლასიფიცირებული“.

რაც შეეხება რეკომენდაციას, სახელმწიფო აუდიტორებს მიაჩნიათ, ორმ საკითხის მნიშვნელობიდან გამომდინარე, ინფრასტრუქტურის სამინისტრომ ფინანსთა სამინისტროსთან კოორდინაციით, უნდა იმსჯელოს სახელმწიფოს წილობრივი მონაწილეობით შექმნილ საწარმოებში - „აქციები და სხვა კაპიტალის“ მუხლში 2019-2021 წლებში ფულად შენატანებთან დაკავშირებით და იმოქმედოს კანონმდებლობის შესაბამისად.

ხარვეზები გრძელვადიან არაფინანსურ აქტივებში

დარღვევები გამოვლინდა გრძელვადიან არაფინანსურ აქტივებშიც. კერძოდ, სახელმწიფო აუდიტორების მტკიცებით, „მუნიციპალური განვითარების ფონდს“, „სხვა არაფინანსური აქტივების“ მუხლის ბალანსზე ერიცხება 4 141 269 ლარის დაუმთავრებელი აქტივები, რომლებზეც 2021 წელს ბრუნვა არ ფიქსირდება და შესაძლოა არ აკმაყოფილებდნენ აქტივად აღიარების კრიტერიუმს. მათ შორის, 996 359 ლარის აქტივზე 2018 წლიდან ბრუნვა არ ყოფილა, მათი სამომავლო გამოყენების გეგმა ფონდს შემუშავებული არ აქვს და 808 672 ლარის ღირებულების 2012 წლამდე წარმოშობილი აქტივების იდენტიფიცირება და ინვენტარიზაცია ვერ ხერხდება.

„აღსანიშნავია, რომ მოცემული ნაშთები იდენტიფიცირებულია ინფრასტრუქტურის სამინისტროს 2020 წლის 31 დეკემბრით მომზადებულ კონსოლიდირებულ ფინანსური ანგარიშგების აუდიტის ანგარიშში, რასთან დაკავშირებითაც გაიცა შემდეგი რეკომენდაცია: „ფინანსური ანგარიშგების სამართლიანი წარდგენის მიზნით, აუცილებელია, „მუნიციპალური განვითარების ფონდმა“ ჩაატაროს დაუმთავრებელი ძირითადი აქტივების ინვენტარიზაცია, რის შედეგადაც დადგინდება მათი წარმოშობის საფუძვლები, სტატუსი და შემდგომში მათი ეფექტიანად გამოყენების შესაძლებლობა, ხოლო ისეთი აქტივების იდენტიფიკაციის შემთხვევაში, რომელთა მომავალში გამოყენება შეუძლებელია, იმსჯელოს გამომწვევ მიზეზებზე და იმოქმედოს კანონმდებლობის შესაბამისად“. აღნიშნული რეკომენდაცია შესრულებულია ნაწილობრივ, ვინაიდან ინვენტარიზაცია მოიცავს მოცემულ აქტივებს, თუმცა ფონდის მიერ აქტივების წარმოშობის საფუძვლებთან, სტატუსთან და მათი შემდგომში ეფექტიანად გამოყენებასთან დაკავშირებით, შეფასება არ გაკეთებულა“.

ამ კონკრეტულ შემთხვევაში, სახელმწიფო აუდიტორების რეკომენდაციით, აუცილებელია, რომ „მუნიციპალური განვითარების ფონდმა“ სრულფასოვნად ჩაატაროს დაუმთავრებელი ძირითადი აქტივების ინვენტარიზაცია, რის შედეგადაც დადგინდება დაუმთავრებელი აქტივების წარმოშობის საფუძვლები, სტატუსი და შემდგომში მათი ეფექტიანად გამოყენების შესაძლებლობა, ხოლო ისეთი აქტივების იდენტიფიკაციის შემთხვევაში, რომელთა მომავალში გამოყენება შეუძლებელია, უნდა იმსჯელოს გამომწვევ მიზეზებზე და იმოქმედოს კანონმდებლობის შესაბამისად.

ხარვეზები ინვენტარიზაციაში

ახლა ვნახოთ, რა დარღვევები გამოავლინეს სახელმწიფო აუდიტორებმა ინვენტარიზაციაში. საბიუჯეტო ორგანიზაციებში აქტივებისა და ვალდებულებების ინვენტარიზაცია კონტროლის მექანიზმია, რომლის ერთ-ერთი მიზანია დანაკლისის, ზედმეტობისა და დაზიანებული ან/და გამოუსადეგარი ძირითადი აქტივების იდენტიფიცირება. შესაბამისად, ინვენტარიზაციის ჩატარება მნიშვნელოვანია რწმუნების მოსაპოვებლად, რომ ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახული ყველა აქტივი და ვალდებულება რეალურად არსებობს და ამასთან, ორგანიზაციის მფლობელობაში არსებული ყველა აქტივი და ვალდებულება სრულად არის ასახული ფინანსურ ანგარიშგებაში. ინვენტარიზაციის სრულყოფილად ჩატარება მნიშვნელოვანია, როგორც ფინანსურ ანგარიშგებაში ინფორმაციის სამართლიანი და უტყუარი წარდგენისათვის, ასევე, აქტივების ეფექტიანად მართვის შესაძლებლობის ზრდის თვალსაზრისითაც.

„სამინისტროს ზოგიერთ სტრუქტურულ ერთეულში 2021 წელს, ინვენტარიზაციის პროცესს ახლდა გარკვეული ნაკლოვანებები. კერძოდ, საავტომობილო გზების დეპარტამენტში, მოთხოვნებისა და ვალდებულებების ინვენტარიზაცია სრულყოფილად არ ჩატარებულა. სსიპ „მუნიციპალური განვითარების ფონდში“ ფინანსური აქტივებისა და ვალდებულებების, უძრავი ქონების, მატერიალური და არამატერიალური აქტივებისა და დაუმთავრებელი ძირითადი აქტივების ინვენტარიზაცია კანონმდებლობით დადგენილ ვადებში არ არის ჩატარებული და ინვენტარიზაციის შედეგები 2021 წლის ფინანსურ ანგარიშგებაში არ არის ასახული“.

აქტივების მართვაში არსებული ნაკლოვანებების გამოსავლენად და ფინანსური აქტივების დაკარგვის რისკის შესამცირებლად, სამინისტროს სტრუქტურაში შემავალმა ორგანიზაციებმა ინვენტარიზაცია უნდა ჩაატარონ ფინანსთა მინისტრის 2021 წლის 31 დეკემბრის N364 ბრძანებით დამტკიცებული „საბიუჯეტო ორგანიზაციების მიერ აქტივებისა და ვალდებულებების ინვენტარიზაციის ჩატარების და ინვენტარიზაციის შედეგების საჯარო სექტორის ბუღალტრული აღრიცხვის საერთაშორისო სტანდარტების (სსბასს-ების) საფუძველზე.

გარდა ამისა, ფინანსური აქტივებისა და ვალდებულებების ინვენტარიზაციის დროს გამოვლინდა, რომ ფონდის ფინანსურ ანგარიშგებაში, 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობთ წარდგენილი მოთხოვნებისა და ვალდებულებების ნაშთი გაზრდილია 180 163 ლარით.

რაც შეეხება რეკომენდაციას, სახელმწიფო აუდიტორების მტკიცებით, ფინანსური ანგარიშგების სამართლიანი წარდგენის მიზნით, აუცილებელია, „მუნიციპალური განვითარების ფონდმა“ ჩაატაროს დაუმთავრებელი ძირითადი აქტივების ინვენტარიზაცია, რის შედეგადაც დადგინდება დაუმთავრებელი აქტივების წარმოშობის საფუძვლები, სტატუსი და შემდგომში მათი ეფექტიანად გამოყენების შესაძლებლობა, ხოლო ისეთი აქტივების იდენტიფიკაციის შემთხვევაში, რომელთა მომავალში გამოყენება შეუძლებელია, უნდა იმსჯელოს გამომწვევ მიზეზებზე და იმოქმედოს კანონმდებლობის შესაბამისად.

ხარვეზები შრომის ანაზღაურებაში

ვნახოთ, რა დარღვევები გამოიკვეთა შრომის ანაზღაურებაში. სსიპ „მუნიციპალური განვითარების ფონდში“, მთავრობის განკარგულებით განისაზღვრა საშტატო ნუსხა და სახელფასო ფონდი, სადაც მოცემულია შტატით გათვალისწინებული თანამდებობების დასახელება, რაოდენობა და შესაბამისი თანამდებობრივი სარგო. ფონდში მთავრობის განკარგულების საფუძველზე დამატებით არ მტკიცდება დეტალური საშტატო ნუსხა, სადაც მითითებული იქნებოდა შესაბამისი დეპარტამენტები და თანამშრომელთა თანამდებობები. ზოგიერთ შემთხვევაში, ფონდის შრომის ანაზღაურების უწყისებში ასახული თანამდებობები არ შეესაბამება მთავრობის განკარგულებით განსაზღვრულ თანამდებობებს.

„საჯარო დაწესებულებაში სახელფასო დანამატის ერთდროული ოდენობა არ უნდა აღემატებოდეს შესაბამისი თანამდებობისათვის, ან პოზიციისათვის გათვალისწინებული თანამდებობრივი სარგოს ერთი თვის ოდენობას, ხოლო წლის განმავლობაში მიღებული მთლიანი სახელფასო დანამატის ოდენობა - თანამდებობრივი სარგოს წლიური ოდენობის 20%-ს. 2022 წელს, ფონდში დარღვეულია კანონის მოთხოვნა და „სპეციალისტის“ თანამდებობაზე მომუშავე თანამშრომელზე ზედმეტად დარიცხულია 2 400 ლარის დანამატი, რაც ექვემდებარება დაბრუნებას. საჯარო დაწესებულებაში დასაქმებული პირის მიერ, წლის განმავლობაში მიღებული ფულადი ჯილდოს საერთო ოდენობა არ უნდა აღემატებოდეს ამ პირის მიერ დაკავებული თანამდებობის/პოზიციის თანამდებობრივი სარგოს წლიური ოდენობის 10%-ს“.

გარდა ამისა, 2022 წელს, ფონდში დარღვეულია კანონის მოთხოვნა და ხუთ თანამშრომელზე ზედმეტადაა დარიცხული 6 875 ლარის ფულადი ჯილდო, რაც ექვემდებარება დაბრუნებას.

ხარვეზები სხვადასხვა შემოსავლებში

საავტომობილო გზების დეპარტამენტმა „აქტივებისა და ვალდებულებების ფლობის შედეგად მიღებული სხვა მოგების“ მუხლში ასახა საავტომობილო გზის ასფალტბეტონის ანაფრეზის მიღება, რომელიც ფინანსურ ჩანაწერებში აღიარებულია, როგორც შემოსავალი და მარაგი, მხოლოდ ამის შემდეგ გადაეცემა ის შესაბამის მუნიციპალიტეტებს. აღნიშნული შინაარსით მიღებულმა შემოსავლებმა, 2022 წელს, შეადგინა 3 970 979 ლარი. გამოვლინდა 633 640 ლარის ღირებულების ისეთი მარაგები, რომლებზეც დეპარტამენტმა შეტყობინება მიიღო 2021 წელს, თუმცა დასაწყობების აქტები თარიღდებოდა 2019-2020 წლებით და შესაბამისად, არ წარმოადგენდა მიმდინარე პერიოდისთვის მისაკუთვნებელ შემოსავალს. მათ შორის, იდენტიფიცირებულია 58 872 ლარის მარაგი, რომელიც დუბლირებულად გატარდა. ასევე, დეპარტამენტის უცხოური ვალუტის გაცვლის კურსის ცვლილებით ფლობიდან მიღებული მოგება გაზრდილია 375 539 ლარით.

„სსიპ „მუნიციპალური განვითარების ფონდის“ 2022 წლის ფინანსური შედეგების შესახებ ანგარიშგების „გრანტის ხარჯის“ მუხლში არ არის ასახული საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსთვის წალენჯიხის მუნიციპალიტეტში პოლიციის ადმინისტრაციული შენობის 3 118 782 ლარის სამუშაოების გადაცემა; დედოფლისწყაროს მუნიციპალიტეტისთვის სოფელ ხორნაბუჯში მდებარე საბავშვო ბაღის 843 712 ლარის სამშენებლო სამუშაოების გადაცემა; ფოთის მუნიციპალიტეტის მერიისთვის სპორტული დარბაზისა და საცურაო აუზის 14 809 344 ლარის სამუშაოების გადაცემა; ამასთან, ფონდის 2021 წლის ფინანსური შედეგების შესახებ ანგარიშგების „გრანტის ხარჯის“ მუხლში ასახულია თიანეთის მუნიციპალიტეტისთვის გადაცემული 239 617 ლარის სარეაბილიტაციო სამუშაოებთან დაკავშირებული კაპიტალიზირებადი ზედამხედველობის ხარჯები, რომელიც მიეკუთვნება 2021 წელს და არ წარმოადგენს 2022 წლის ხარჯს. შესაბამისად, ფონდის „გრანტის ხარჯის" მუხლი ჯამურად შემცირებულია 18 532 221 ლარით“.

ავტორი-მაკა რუხაძე

აზერბაიჯანელი მაგნატი ანარ მამედოვი მრავალი წლის განმავლობაში ცნობილი იყო, როგორც დონალდ ტრამპის პარტნიორი ბაქოში ცათამბჯენის მშენებლობის საკითხში.

ის მილიონობით დოლარს ხარჯავდა აშშ-ის ოფიციალური პირების ინტერესთა ლობირებაში და დიდ მოგებას იღებდა აზერბაიჯანის იმ სამინისტროდან მიღებული სარფიანი სახელმწიფო შეკვეთების რეალიზებით, რომელსაც მისი მამა, რესპუბლიკაში ერთ-ერთი ყველაზე კორუმპირებული მოხელე, ზია მამედოვი ედგა სათავეში.

მაგრამ მას შემდეგ, რაც ბაქოში დაწყებული Trump Tower-ის პროექტიც ჩავარდა და ვაშინგტონში ხელგაშლილი ლობისტური საქმიანობაც ჩაკვდა, მამედოვმა სხვა მეთოდს მიაგნო თავისი მნიშვნელოვანი ქონების საქმეში ჩასადებად.

როგორც რადიო თავისუფლების აზერბაიჯანული სამსახურის მიერ ჩატარებულმა ჟურნალისტურმა გამოძიებამ ცხადყო, 43 წლის მამედოვმა მილიონობით დოლარი ჩადო ინგლისის ტერიტორიაზე ამერიკული სწრაფი კვების კომპანიის KFC-ს ქსელის განვითარებაში, რასაც რთულ ოფშორულ ფინანსურ სტრუქტურებში თავისი მონაწილეობით ფარავდა.

KFC-ს ქსელში ანარ მამედოვის ინვესტიცია დიდ ბრიტანეთში მისი ბიზნესის საერთო პორტფელისა და უძრავი ქონების მხოლოდ ნაწილს წარმოადგენს. 30 მილიონ დოლარად შეფასებული უძრავი ქონება, ბრიტანეთის მიწის რეესტრის თანახმად, ლონდონის ზოგიერთ ყველაზე მდიდრულ ქუჩებზე მდებარეობს. ამ მონაცემებს, რომელიც „ტრანსპარენსი ინტერნეიშენალ დიდმა ბრიტანეთმა“ მოიპოვა, რადიო თავისუფლების აზერბაიჯანული სამსახურიც გაეცნო.

"ღმერთი ყველაფერს ხედავს"

ბრიტანეთში ანარ მამედოვის კუთვნილი უძრავი ქონების დიდი ნაწილი იმ დროს იქნა შეძენილი, როდესაც მისი მამა, ნავთობით მდიდარ აზერბაიჯანში ტრანსპორტის მინისტრად 15 წლის განმავლობაში მუშაობდა. ზია მამედოვი, რომლის კორუმპირებულობაზე აზერბაიჯანშიც და მის ფარგლებს გარეთაც ლეგენდები დადიოდა, თანამდებობიდან 2017 წელს ქვეყნის ავტორიტარმა პრეზიდენტმა, ილჰამ ალიევმა გადააყენა.

ცნობილია, რომ ალიევის ახლო ნათესავებსაც აქვთ ასობით მილიონი დოლარი ჩადებული დიდ ბრიტანეთში არსებულ უძრავ ქონებაში.

მამედოვების ოჯახის სიმდიდრის თაობაზე შეკითხვები ადრეც არაერთხელ დასმულა აშშ-ისა და დიდი ბრიტანეთის ოფიციალური პირების მხრიდან. ბოლო წლებში კი გაერთიანებულმა სამეფომ გააძლიერა იმ სავარაუდო უკანონო ქონების კონტროლი, რომელიც ქვეყანაში თავს იყრის გარედან, მათ შორის აზერბაიჯანიდან, ქვეყნიდან, რომელიც „ტრანსპარენსი ინტერნეიშენალის“ მიერ შედგენილი კორუფციის აღქმის ინდექსში სტაბილურად იკავებს ბოლო ადგილებს.

მას შემდეგ, რაც 2022 წლის ბოლოს აზერბაიჯანულ მედიაში პირველად გაჩნდა ცნობა მამედოვ უმცროსის მიერ დიდ ბრიტანეთში KFC-ს რესტორნების შეძენის თაობაზე, მისმა მამამ, ტრანსპორტის ყოფილმა მინისტრმა, ზია მამედოვმა ეს ცნობა გადაჭრით უარყო და განაცხადა, რომ ჩემი შვილი გაერთიანებულ სამეფოში ერთ რესტორანსაც კი არ ფლობსო.

„ვინც ეს ცნობა დაწერა, წავიდეს და იპოვოს ეს რესტორანი. და მაშინ ამ ადამიანს ვაჩუქებ ამ რესტორანს. ისინი სისულელეებს წერენ, ასე გრძელდება უკვე 30 წელიწადი. ანარს არ აქვს რესტორანი ბრიტანეთში“, - მოჰყავს აზერბაიჯანის პროსამთავრობო ახალი ამბების სააგენტო Manset-ს ზია მამედოვის სიტყვები.

მაგრამ რადიო თავისუფლების აზერბაიჯანული სამსახურის მიერ ჩატარებულმა გამოძიებამ ცხადყო, რომ ანარ მამედოვი KFC-ს სულ მცირე 20 რესტორანს ფლობს ინგლისის ჩრდილო-დასავლეთში მას შემდეგ, რაც ანონიმური ოფშორული ზონიდან 10 წლის წინ დაიწყო პირველად ამ სარესტორნო ბიზნესში ფულის ინვესტირება.

მამედოვ უმცროსის პოლიტიკური კავშირები და მისი სიმდიდრის წარმომავლობა ადრეც იწვევდა დასავლელი კანონმდებლებისა და მარეგულირებელი ორგანოების შეშფოთებას.

აზერბაიჯანის 62 წლის პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა, რომელიც 2003 წელს მისი მამის პოლიტიკური მემკვიდრე გახდა, კიდევ უფრო გააძლიერა დინასტიური მმართველობა გაზითა და ნავთობით მდიდარ სამხრეთ კავკასიის რესპუბლიკაში. სწორედ ილჰამ ალიევის მმართველობის პერიოდში დააგროვეს დიდძალი ქონება მისმა ნათესავებმა, რომლებიც უხვად სარგებლობენ სახელმწიფო შეკვეთებით ისეთ მსხვილ სექტორებში, როგორიცაა ავიაგადაზიდვები, მშენებლობა და ბუნებრივი რესურსები.
„ეკონომიკაში დომინირებს ხელისუფლებასთან დაახლოებული საჰოლდინგო კომპანიების მცირე ჯგუფი“, - ნათქვამია აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის შარშანდელ ანგარიშში, რომელიც აზერბაიჯანში არსებულ პოლიტიკურ კლიმატს აფასებს.

ილჰამ ალიევი და მასთან პოლიტიკურად დაკავშირებული სხვა აზერბაიჯანელი ინსაიდერები უარყოფენ ბრალდებას, თითქოს ქონება ნათლიმამური ურთიერთობების წყალობით დაეგროვებინოთ.

ამასთანა არ არსებობს საჯაროდ ხელმისაწვდომი მტკიცებულება, რომ ზია და ანარ მამედოვები რაღაც ფორმით მაინც შესჯახებოდნენ კორუფციაში ბრალდებას.

„ფულის გათეთრებისა და აზერბაიჯანელთა მხრიდან გადასახადების თავის არიდების შესახებ“ ბრიტანეთის პარლამენტში 2017 წელს გამართული დებატების მსვლელობაში, ბრიტანეთის პარლამენტის ერთ-ერთმა წევრმა აღნიშნა, რომ ანარ მამედოვი სულ რაღაც 20 წლისა იყო, როდესაც ლონდონის ფეშენებელურ, ბიშოპს ავენიუზე 4 მილიონად შეფასებული სახლი შეიძინა. ეს უძრავი ქონება დღემდე მისი კუთვნილებაა და მას შემდეგ, უძრავი ქონების შესახებ არსებული ერთ-ერთი საიტის მიხედვით, 15 მილიონ დოლარად იქნა შეფასებული.

ანარ მამედოვმა არ უპასუხა რადიო თავისუფლების რედაქციის თხოვნას, გაეკეთებინა კომენტარი თავისი უძრავი ქონების პორტფელისა და ინგლისურ ქალაქებში მის მფლობელობაში არსებული KFC-ს რესტორნების შესახებ. ეს ქალაქებია: ლივერპული, უიგანი, ბოლტონი და პრესტონი.

ტელეფონით დაკავშირება მოხერხდა მხოლოდ ზია მამედოვთან, რომელმაც უარი თქვა კომენტარზე მისი მისამართით აზერბაიჯანის ტრანსპორტის მინისტრობის პერიოდში კორუფციასთან დაკავშირებით გამოთქმულ ბრალდებებზე.

„ვისაც რა უნდა, ის თქვას. ღმერთი ყველაფერს ხედავს“, - განაცხადა მამედოვმა უფროსმა რადიო თავისუფლებასთან ინტერვიუში.

ტრამპის სასტუმროდან შემწვარ ქათმებამდე
ანარ მამედოვმა ბრიტანულ ქათმის "ფასთფუდში" ინვესტირება პირველად 2013 წელს დაიწყო, როდესაც შეიძინა KFC-ს ოპერატორი, დღეისთვის ცნობილი როგორც კომპანია 1st Rate Investment (UK) Limited-ი.

შეძენის შემდგომი წლების ფინანსურ დოკუმენტებში თავდაპირველად დედობილ კომპანიად მოხსენიებული იყო ბრიტანეთის ვირჯინის კუნძულების ოფშორული კომპანია, საბოლოო ბენეფიციარის გასწვრივ კი ეწერა „უცნობი“ კომპანია. 2016 წლის ნოემბერში, ანუ სამი წლის თავზე, რაც მამედოვმა კომპანია 1st Rate Investment-ი შეიძინა, - კომპანიამ თავის საბოლოო ბენეფიციარად მიუთითა „ა. მამედოვი“.

პირველადი ინვესტიციების მომენტისათვის მამედოვსა და მის ოჯახს უკვე ჰქონდათ დაგროვებული დიდი ქონება, ნაწილობრივ სწორედ აზერბაიჯანის ხელისუფლებასთან სიახლოვის შედეგად მიღებული სარფიანი სახელმწიფო კონტრაქტების წყალობით. მათ შორის იყო ტრანსპორტის სამინისტროს ხაზით მიღებული კონტრაქტებიც, რომელსაც 2022 წლიდან სათავეში ედგა ზია მამედოვი, ანარ მამედოვის ყოვლისშემძლე მამა.

იმავე პერიოდში ანარ მამედოვი ხელმძღვანელობდა ასევე ვაშინგტონში დაფუძნებულ ორგანიზაცია „აზერბაიჯანულ-ამერიკულ ალიანსს“, რომელმაც პრეზიდენტ ილჰამ ალიევის პოლიტიკური კურსის მხარდასაჭერად 12 მილიონი დოლარი დახარჯა აშშ-ის ოფიციალურ პირებთან ლობისტურ საქმიანობაში.

უცხოეთის აგენტების რეგისტრაციის შესახებ აშშ-ის კანონის ფარგლებში გამოქვეყნებული 2013 წლის ანგარიშის თანახმად, 2012 წელს ანარ მამედოვის მიერ ორგანიზებულ საზეიმო ვახშამს წარმომადგენელთა პალატის მაშინდელი სპიკერი, ჯონ ბეინერი და კონგრესის 15 წევრი ესწრებოდნენ. ღონისძიებაზე კი „აზერბაიჯანულ-ამერიკულმა“ ალიანსმა 430 ათასი დოლარი დახარჯა.

მაგრამ ანარ მამედოვის ყველაზე ხმაურიან პროექტად იქცა დონალდ ტრამპის Trump Organization-თან გაფორმებული კონტრაქტი ბაქოში ცათამბჯენის აშენების თაობაზე. კომპანიის 2014 წლის პრესრელიზში ეს უნდა ყოფილიყო „კასპიის ზღვაზე მომაჯადოებელი ხედის მქონე“ 33-სართულიანი „ლუქს კლასის“ სასტუმრო. მაგრამ 2016 წელს დონალდ ტრამპის აშშ-ის პრეზიდენტად არჩევის შემდეგ, ამ ბიზნესპარტნიორობამ სერიოზული შეშფოთება გამოიწვია ამერიკელ კანონმდებლებში ზია მამედოვის კორუფციაში დადანაშაულების გამო.

აზერბაიჯანში აშშ-ის საელჩოს 2009 წლის დეპეშაში, რომელმაც მოგვიანებით „ვიკილიკსში“ გაჟონა, საელჩოს ერთ-ერთი დიპლომატი ზია მამედოვს „აზერბაიჯანშიც კი ავადსახსენებელ კორუმპირებულ ადამიანად“ მოიხსენიებდა.

2016 წლის დეკემბერში, ტრამპის პრეზიდენტად არჩევიდან ერთი თვის თავზე, კომპანია Trump Organization-მა გაწყვიტა ბაქოში ბრენდული სასტუმროს აშენების შესახებ ხელმოწერილი კონტრაქტი. მაგრამ ანარ მამედოვმა Ritz-Carlton-ის სახელწოდებით გააგრძელა სასტუმროს მშენებლობა, რომელსაც 2018 წელს ხანძარიც გაუჩნდა და საბოლოოდ 2022 წელს გაიხსნა.

იმავე 2016 წელს თანამდებობა დატოვა აშშ-ის ყოფილმა კონგრესმენმა, რომელიც მამედოვის მიერ ვაშინგტონში დაფუძნებულ ლობისტურ კომპანიას ხელმძღვანელობდა და მიზეზად გადაუხდელობა დაასახელა. ვაშინგტონში მდებარე არასამთავრობო ორგანიზაცია Open Secrets-ის თანახმად, კონგრესის ჩანაწერში არ არის მითითებული, რომ მამედოვი ან მისი ორგანიზაცია, აზერბაიჯანულ-ამერიკული ალიანსი, 2015 წელს ლობირებისთვის რაიმე თანხებს ხარჯავდნენ.

მას შემდეგ, რაც 2017 წელს მამედოვ-უფროსი აზერბაიჯანის ტრანსპორტის მინისტრის პოსტს გამოეთხოვა, ოჯახს ასევე შეუწყდა სახელმწიფო კონტრაქტები.

მაგრამ თავად ანარ მამედოვის კუთვნილი KFC-ს ბიზნესი დიდ ბრიტანეთში ყვაოდა. კომპანია KFC-ს პორტფელი ინგლისში უკვე სულ მცირე 20 რესტორანს ითვლის, რომელსაც, როგორც ზემოთ ითქვა, აზერბაიჯანელი ბიზნესმენი ბრიტანეთის ვირჯინის კუნძულებზე არსებული ოფშორული ფირმით მართავს.

დიდი ბრიტანეთის მიწის კადასტრის ცნობით, დიდ ბრიტანეთში არსებული უძრავი ქონების 26 ობიექტის დასაქირავებლად მამედოვი სამ შვილობილ კომპანიას: Amber Restaurants Limited-ს, BJR Foods Limited-სა და Colonel Foods Limited-ს იყენებს.

ხოლო უკანასკნელი ფინანსური ანგარიშის თანახმად, ანარ მამედოვის კომპანია 1st Rate Investments (UK) Limited-ს 2021-2022 წლებში საშუალოდ 50 მილიონი დოლარის ბრუნვა ჰქონდა, 2022 წლის სააქციო კაპიტალმა კი 7 მილიონი დოლარი შეადგინა.

ანარ მამედოვს კვლავინდებურად ეკუთვნის ექვსსაძინებლიანი კერძო სახლი ჩრდილოეთ ლონდონში, ბიშოპს ავენიუზე („მილიარდერების ქუჩაზე“), რომელიც მან ჯერ კიდევ 2001 წელს 4 მილიონ დოლარად შეიძინა.

მოგვიანებით, 2012 წელს მან უკვე 17 მილიონ დოლარად ღირებული ბინა შეიძინა ბუკინგემისა სასახლესა და ჰაიდ-პარკის მახლობლად მდებარე გროსვენორ-კრესენტის ქუჩაზე, სადაც 2017 წლის სტატისტიკით უძრავი ქონება ყველაზე ძვირად ფასობდა.

მაგრამ როგორც 2019 წლის მიწის კადასტრის ჩანაწერებით ჩანს, ანარ მამედოვს ბინის გაყიდვით უზარალია და ის 8,8 მილიონ დოლარად გაუყიდია.

ბრიტანული კომპანიის ჩანაწერებში ანარ მამედოვის მოქალაქეობის გრაფაში მითითებულია აზერბაიჯანელი, ხოლო საცხოვრებელ ადგილად აზერბაიჯანი. რადიო თავისუფლების აზერბაიჯანული სამსახურის მიერ გამოკვლეული ჩანაწერები აჩვენებს, რომ მდიდარ ანარ მამედოვს უარი ეთქვა ევროკავშირის პასპორტის მიღების მცდელობაზე.

2015 წელს ანარ მამედოვმა და მისმა ოჯახმა დახმარებისათვის მიმართეს ბრიტანეთში მოქმედ ფირმა Henley & Partners-ს, რომლის დახმარებითაც აზერბაიჯანელი მაგნატი ცდილობს მოიპოვოს ევროკავშირის წევრი ქვეყნის, მალტის მოქალაქეობა, რაც მას ამ კუნძულოვან სახელმწიფოში ბიზნესის კეთებისა და ევროკავშირის შიგნით მოგზაურობისთვის უფრო მეტ თავისუფლებას მისცემს.

მოამზადა რადიო თავისუფლების აზერბაიჯანულმა სამსახურმა, სტიუარტ გრირისა და კარლ შრეკის მონაწილეობით.

სახელმწიფო აუდიტის სამსახურის დასკვნა

ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს ფინანსური ანგარიშგების აუდიტი არ შეესაბამება საქართველოს კანონს ბუღალტრული აღრიცხვის წარმოების შესახებ! ესაა სახელმწიფო აუდიტის სამსახურის დასკვნა, რომელიც მთავრობის ეკონომიკური ბლოკის უმთავრეს უწყებას, ასევე მის კონტროლს დაქვემდებარებულ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირებს - სსიპდა არასამეწარმეო არაკომერციულ იურიდიულ პირებს - ააიპ ეხება.აუდიტის დასკვნა, რომელიც უწყების ვებ-გვერდზე გამოქვეყნდა,2021 წლის 31 დეკემბრის ჩათვლით პერიოდს მოიცავს. დაუჯერებელია, მაგრამ ფაქტია, რომ ეკონომიკის სამინისტროს შემოწმების დროს, სახელმწიფო მაკონტროლებლებმა ხარვეზები გამოავლინეს მოკლევადიან დავალიანებებში, შემოსავლებში, გრანტებში, ტრანსფერებსა და სუბსიდიებში.

ზოგადი ინფორმაცია

სახელმწიფო აუდიტის დასკვნა იწყება ზოგადი ინფორმაციით - საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს მთავარი ამოცანაა, ქვეყნის ეკონომიკური განვითარების პოლიტიკის შემუშავება და განხორციელება. სამინისტროს საქმიანობის ძირითადი მიმართულებებია: ვაჭრობისა და ინვესტიციების, წარმოების, მომსახურებისა და ტურიზმის ხელშეწყობა; სახელმწიფო ქონების მართვა და განკარგვა; მშენებლობის პოლიტიკის, ელექტრონული კომუნიკაციების, საინფორმაციო ტექნოლოგიების განვითარება და ხელშეწყობა; ტრანსპორტისა და ლოგისტიკის, სტანდარტიზაციისა და მეტროლოგიის, აკრედიტაციის, კაპიტალის ბაზრისა და ქვეყნის ბრენდის განვითარება; წიაღის მდგრადი მართვა; ენერგეტიკის დარგის განვითარება და უსაფრთხოება; სამინისტროს მართვაში არსებულ საწარმოებში აქციონერის უფლებამოსილებების განხორციელება და სხვ.

„გარდა ამისა, COVID 19-ის პანდემიიდან გამომდინარე, 2021 წელს, ეკონომიკის სამინისტრომ განახორციელა შემდეგი ღონისძიებები: ტურიზმის ადმინისტრაციამ -საქართველოს მოქალაქეებისათვის სავალდებულო კარანტინის ფარგლებში განთავსებასთან, ტრანსპორტირებასთან, კვებასთან, დასუფთავებასთან, უსაფრთხოებასა და საკარანტინო პერიოდში შესაბამისი პირობების შექმნასთან დაკავშირებული სხვადასხვა სახის ღონისძიება. 2021 წელს, სავალდებულო კარანტინის ფარგლებში, მომსახურება გაეწია 43 310 მოქალაქეს. კარანტინის ფარგლებში მომსახურება მიღებულია 91 კოვიდ-სასტუმროსგან; სამინისტროს აპარატის მიერ მოსახლეობის სოციალური დახმარების - კომუნალური გადასახადების სუბსიდირების მიზნით, გაწეულია 151 538 402 ლარის ოდენობით ხარჯი; სსიპ „აწარმოე საქართველოში“, 2021 წლის ბოლომდე გაგრძელდაგარდამავალი პირობები ბიზნესის მხარდაჭერის არსებულ პროგრამაში - საკრედიტო-საგარანტიო სქემა; გაგრძელდა სამშენებლო სექტორის ხელშეწყობის პროგრამა და შემუშავდა ბიზნესის ხელშეწყობი დამატებითი მექანიზმები სარესტორნო ინდუსტრიის მიმართულებით“, - ვკითხულობთ აუდიტის დასკვნაში.

2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით, სამინისტროს მმართველობაშიშედის 16 სსიპ და ორი ააიპ.

ხარვეზები მოკლევადიან დავალიანებებში

სახელმწიფო აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში, ირიცხება მოკლევადიანი - მიმდინარე დებიტორული დავალიანებები 43 021 351 ლარის ოდენობით. კერძოდ, სსიპ-ის „აწარმოე საქართველოში“, ფინანსურ ანგარიშგებაში „მოკლევადიანი - მიმდინარე დებიტორული დავალიანებების“ ანგარიშზე, 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით დარიცხული 13 574 630 ლარიდან, 9 993 574 ლარი წარმოადგენს საფინანსო ინსტიტუტების მიმართ არსებულ მოთხოვნებს. აღნიშნული თანხა მოიცავს სსიპ-ის„აწარმოე საქართველოში“ მიერ, 2021 წლის სახელმწიფო პროგრამების ფარგლებში განხორციელებულ საავანსო გადახდებს.

აუდიტის საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად, დებიტორული დავალიანების დადასტურებისათვის აუდიტის ჯგუფმა წერილობით მიმართა საფინანსო ინსტიტუტებს. მიღებული პასუხების მიხედვით, დებიტორები აღიარებენ 6 603 909 ლარით ნაკლებ დავალიანებას.

„შესაბამისად, ჩვენ ვერ მივიღეთ რწმუნება სსიპ-ის„აწარმოე საქართველოში“ ფინანსურ ანგარიშგებაში, 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით „მოკლევადიანი -მიმდინარე დებიტორული დავალიანებების“ ანგარიშზეაღრიცხული 6 603 909 ლარის არსებობასა და სისწორეზე“, -დაასკვნეს სახელმწიფო აუდიტორებმა.

სსიპ-ის„აწარმოე საქართველოში“ განმარტებით, 2021 წლის ბოლოს, პანდემიის პერიოდში გართულებული ეპიდემიოლოგიური სიტუაციიდან გამომდინარე, საფინანსო ინსტიტუტებმა დროულად ვერ წარადგინეს ინფორმაცია ჩამოჭრილი თანხების შესახებ, რის გამოც 2021 წლის მეორე ნახევარში ჩამოჭრილი თანხები, სააგენტოს მიერ აისახა 2022 წლის დასაწყისში.

სახელმწიფო აუდიტორებამ გაარკვიეს, რომ სსიპ „ქონების ეროვნულ სააგენტოს“ 2021 წლის 26 იანვარს, შპს „საქართველოს ფოსტის“ კაპიტალში შეტანილი აქვს შპს „საქართველოს ფოსტის“ ვალდებულება „ქონების ეროვნული სააგენტოს მიმართ“- 8 645 690 ლარის ოდენობით.„ქონების ეროვნულ სააგენტოს“ აღნიშნული მოთხოვნა შპს „საქართველოს ფოსტის“ მიმართ ფინანსურ ანგარიშგებაში 2021 წლის 1 იანვრის მდგომარეობით აღრიცხული არ ჰქონდა. შესაბამისად, „ქონების ეროვნული სააგენტოს“ ფინანსური ანგარიშგების „მოკლევადიანი - მიმდინარე დებიტორული დავალიანებების“ მუხლი, 2021 წლის 1 იანვრის მდგომარეობით, შემცირებულია 8 645 690 ლარის ოდენობით.

სსიპ „მინერალური რესურსების სააგენტოს“ ფინანსურ ანგარიშგებაში „მოკლევადიანი - მიმდინარე დებიტორული დავალიანებების“ ანგარიშზე, 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით რიცხული 3 467 001 ლარიდან, 200 970 ლარის დაფარვის ალბათობა დაბალია. აღნიშნული თანხა წარმოადგენს 2017-2020 წლებში, რეგულირების საფასურის დარიცხვიდან წარმოშობილ დებიტორულ დავალიანებას, რომლის ამოსაღებად სააგენტოს მიერ ქმედებები არ განხორციელებულა.

„აქედან გამომდინარე, კონსოლიდირებული ფინანსური ანგარიშგების „მოკლევადიანი - მიმდინარე დებიტორული დავალიანებების“ მუხლი, 2021 წლის 1 იანვრის მდგომარეობით, შემცირებულია 8 645 690 ლარის ოდენობით. გარდა ამისა, ვერ მოვიპოვეთ რწმუნება 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში „მოკლევადიანი - მიმდინარე დებიტორული დავალიანებების“ ანგარიშზე აღრიცხული 6 804 879 ლარის არსებობასა და სისწორეზე“.

დარღვევები შემოსავლებსა და გრანტებში

სახელმწიფო აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით,ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში, საერთაშორისო ორგანიზაციებიდან მიღებული გრანტები აღიარებულია უარყოფითი ნაშთით - 290 329 ლარის ოდენობით. სამინისტროს სისტემაში შემავალი სსიპ-ები სხვადასხვა დონორი ორგანიზაციიდან იღებენ მიზნობრივ გრანტებს. გაფორმებული მიზნობრივი გრანტის ხელშეკრულებების პირობები ითვალისწინებს თანხის ხარჯვას კონკრეტული დანიშნულებით, წლის ბოლოსთვის დარჩენილი აუთვისებელი თანხა ისევ სახაზინო ანგარიშზე რჩება ნაშთის სახით, ხოლო პირობების შეუსრულებლობისა და გრანტის გამცემი ორგანიზაციის მოთხოვნის შემთხვევაში, ჩარიცხული თანხები ექვემდებარება უკან დაბრუნებას.

„2021 წელს, სამინისტროს სისტემაში შემავალმა სსიპ-ებმა: ინოვაციებისა და ტექნოლოგიების სააგენტომ, ტურიზმის ადმინისტრაციამ და საზღვაო აკადემიამ სხვადასხვა დონორი ორგანიზაციიდან ჩარიცხული მიზნობრივი გრანტის თანხების აღრიცხვისთვის გამოიყენა საკასო აღრიცხვის მეთოდი. საჯარო სექტორის ბუღალტრული აღრიცხვის საერთაშორისო სტანდარტების - სსბასს 23-ის მოთხოვნების შესაბამისად, ტრანსფერით მიღებული/გადაცემული აქტივების პირობები ერთეულისგან აქტივის მომავალი ეკონომიკური სარგებლის ან მომსახურების პოტენციალის დანიშნულებისამებრ მოხმარებას, ხოლო პირობების დარღვევის შემთხვევაში, ტრანსფერის განმახორციელებელი ერთეულისთვის უკან დაბრუნებას მოითხოვს“.

აქედან გამომდინარე, სახელმწიფო აუდიტორებმა დაასკვნეს, რომ მიზნობრივი გრანტების აღრიცხვისთვის საკასო მეთოდის გამოყენება არ შეესაბამება სსბასს 23-ის მოთხოვნებს და სამინისტროს კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში ნაცვლად უარყოფითი ნაშთით აღიარებული შემოსავლისა - 290 329 ლარის ოდენობით, აღიარებული უნდა იყოს საერთაშორისო ორგანიზაციებიდან მიღებული გრანტები - 682 621 ლარის ოდენობით. მეტიც, სამინისტროს კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახული უნდა იყოს მიზნობრივი გრანტის გაუხარჯავი ფულის ნაშთის შესაბამისი ვალდებულება, რაც 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით, შეადგენს 174 202 ლარს.

„შესაბამისად, 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილი კონსოლიდირებული ფინანსური ანგარიშგების მუხლი - „შემოსავლები გრანტებით“ შემცირებულია 972 950 ლარით, ხოლო „სხვა მოკლევადიანი - მიმდინარე ვალდებულებების“ მუხლი - 174 202 ლარის ოდენობით“.

დარღვევები ტრანსფერებსა და სუბსიდიებში

აუდიტის შედეგად ისიც გაირკვა, რომ ეკონომიკისა და მდგრაფი განვითარების სამინისტროს კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში, 2021 წელს, აღრიცხულია 337 812 362 ლარის გრანტების, ტრანსფერებისა და სუბსიდიების ხარჯი, საიდანაც სამინისტროს აპარატის მიერ, 2021 წელს, ანაზღაურებულია ყაზბეგისა და დუშეთის მუნიციპალიტეტების მაღალმთიანი სოფლების მოსახლეობისათვის მიწოდებული ბუნებრივი აირის ღირებულება, სულ - 10 091 661 ლარი. 2021 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ კანონის მიხედვით, მიწოდებული ბუნებრივი აირის ღირებულება უნაზღაურდებათ ყაზბეგისა და დუშეთის მუნიციპალიტეტების მაღალმთიან სოფლებში მუდმივად მცხოვრებ მოსახლეობას (აბონენტებს) 2020 წლის 1 დეკემბრიდან, 2021 წლის 15 მაისის ჩათვლით და 2021 წლის 15 ოქტომბრიდან, 2021 წლის 30 ნოემბრის ჩათვლით პერიოდებში.

„2021 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ კანონის მიხედვით, სამინისტრო თანხებს ანაზღაურებს ბუნებრივი აირის გამანაწილებელი კომპანიის მიერ წარმოდგენილი და მუნიციპალიტეტების გამგეობების მიერ სათანადოდ დამოწმებული შესაბამისი ანგარიშების საფუძველზე. აქედან გამომდინარე, მუნიციპალიტეტების მიერ დამოწმებული ანგარიშების გადამოწმების ვალდებულება სამინისტროს არ აქვს. მაღალმთიან დასახლებებში მუდმივად მცხოვრები პირების რეესტრს აწარმოებს საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი სსიპ სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტო. ფიზიკური პირისთვის მაღალმთიან დასახლებაში მუდმივად მცხოვრები პირის სტატუსის მინიჭების, შეწყვეტის, შეჩერების, აღდგენის საკითხზე მუნიციპალიტეტის მიერ მიღებული გადაწყვეტილება ეგზავნება სააგენტოს 5 დღის ვადაში“.

აუდიტის მიმდინარეობისას, ანაზღაურებული თანხების სისწორის, სისრულისა და წარმოშობის დასადასტურებლად, სსიპ „სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოდან“აუდიტორებმა გამოითხოვეს ინფორმაცია 2021 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ კანონის მიხედვით, ყაზბეგისა და დუშეთის მუნიციპალიტეტების მაღალმთიან დასახლებებში მუდმივად მცხოვრები პირების შესახებ. მიღებული ინფორმაციის ანალიზის შედეგად,სახელმწიფო აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ 10 091 661 ლარის ხარჯიდან - 2 422 567 ლარი ანაზღაურებულია ისეთ აბონენტებზე, რომლებსაც „სერვისების განვითარების სააგენტოს“ მიერ მოწოდებულ ბაზაში არ აქვთ მუდმივად მცხოვრების სტატუსი.

„აღსანიშნავია, რომ მუდმივად მცხოვრების სტატუსის არმქონე პირებზე თანხები გადაირიცხა 2020 წელსაც, რაც განხილულია ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს 2020 წლის კონსოლიდირებული ფინანსური ანგარიშგების აუდიტის ანგარიშში. ამასთან, აღნიშნული საკითხის შესახებ ინფორმაცია, შემდგომი რეაგირების მიზნით, 2021  წლის 15 ნოემბერს გაგზავნილია საქართველოს გენერალურ პროკურატურაში.შესაბამისად, ვერ მივიღეთ რწმუნება 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილი ფინანსური ანგარიშგების „გრანტების, ტრანსფერებისა და სუბსიდიების“ მუხლში აღრიცხული 2 422 567 ლარის წარმოშობისა და სიზუსტის შესახებ. გარდა ამისა, ყაზბეგისა და დუშეთის მუნიციპალიტეტებში შესაბამისი კონტროლის მექანიზმების არარსებობა წარმოშობს თანხების არაეფექტიანი და არაეკონომიური განკარგვის რისკებს“.

სახელმწიფო აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ ინოვაციების სააგენტოს ინდივიდუალურ ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახული 13 318 567 ლარის გრანტებისა და სუბსიდიის ხარჯი მოიცავს 7 851 631 ლარის ისეთ დანახარჯებს, რომელთა აღრიცხვა აღნიშნულ ანგარიშზე შეუსაბამოა ფინანსთა მინისტრის 2020 წლის 15 იანვრის N17 ბრძანების მოთხოვნებთან. შედეგად, ინოვაციების სააგენტოს 2021 წლის „გრანტების, ტრანსფერებისა და სუბსიდიის“ ხარჯი 7 851 631 ლარით გაზრდილად არის წარმოდგენილი. ამასთან, 2021 წლის ხარჯებში აღრიცხული 7 851 631 ლარი საჭიროებს მუხლში - „საქონელი და მომსახურება“ რეკლასიფიკაციას.

სსიპ-ის„აწარმოე საქართველოში“ ფინანსურ ანგარიშგებაში „გრანტების, ტრანსფერებისა და სუბსიდიების“ ხარჯის მუხლში აღრიცხული 134 767 029 ლარის ხარჯი შემცირებულია 169 710 ლარით, რაც წარმოადგენს მონიტორინგის შედეგად, წინა საანგარიშგებო პერიოდებში, სხვადასხვა კომპანიაზე აღიარებული გრანტის ხარჯების უკუგატარებას - შეცდომის გასწორებას.

„ეს ქმედებაარ შეესაბამება სსბასს 3-ის მოთხოვნებთან, რომელთა მიხედვით შეცდომები უნდა გასწორდეს რეტროსპექტულად; გარდა ამისა, სსიპ-ის„აწარმოე საქართველოში“ დებიტორული დავალიანებების აღრიცხვასთან დაკავშირებული ხარვეზის გამო, ჩვენ ვერ მოვიპოვეთ რწმუნება აღნიშნული სსიპ-ის ფინანსურ ანგარიშგებაში 2021 წელს „გრანტების, ტრანსფერებისა და სუბსიდიების“ ხარჯის მუხლში აღრიცხული 134 767 029 ლარის სისრულისა და სისწორის შესახებ. აქედან გამომდინარე, ჩვენ ვერ მოვიპოვეთ რწმუნება 2021 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში „გრანტების, ტრანსფერებისა და სუბსიდიების“ ხარჯის მუხლის სისრულისა და სისწორის შესახებ“, - დაასკვნეს სახელმწიფო აუდიტორებმა.

ავტორი-მაკა რუხაძე

 სახელმწიფო აუდიტის სამსახურის დასკვნა

სახელმწიფო აუდიტის სამსახური განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს ფინანსური მდგომარეობით დაინტერესდა. ფინანსური ანგარიშგების აუდიტი, რომელიც უწყების ვებ-გვერდზე გამოქვეყნდა, ეხება საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს, ასევე მის კონტროლს დაქვემდებარებულ ერთეულებს, 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით. როგორც მოსალოდნელი იყო, სახელმწიფო მაკონტროლებლებმა მთელი რიგი ნაკლოვანებები გამოავლინეს, თუმცა მათ გამოსასწორებლად შესაბამისი რეკომენდაციებიც გასცეს.

სააღრიცხო სისტემის ნაკლოვანებები

სსიპ ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი და გორის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, სააღრიცხვო ჩანაწერებისთვის იყენებენ პროგრამა MS Excel-ს, რაც ზრდის ადამიანური ფაქტორებით გამოწვეული შეცდომების, ასევე ინფორმაციის დაცვასა და შენახვასთან დაკავშირებულ რისკებს, წარდგენილი ფაილების დამუშავება კი მოითხოვს დროისა და ადამიანურ რესურსს.

სახელმწიფო აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ ზოგიერთი ორგანიზაციის მიერ წარდგენილი ფინანსური ანგარიშგება არ შეესაბამება სააღრიცხვო რეგისტრებს. კერძოდ, წინამძღვრიშვილის სახელობის კოლეჯის ფინანსური შედეგების ანგარიშგების მიხედვით, ხარჯები 809 654 ლარით, ხოლო შემოსავლები - 11 347 ლარით მეტია სააღრიცხვო მონაცემებზე; სოხუმის უნივერსიტეტის ფინანსური შედეგების ანგარიშგების მიხედვით, შემოსავლების ჯამური თანხა აჭარბებს 914 799 ლარით, ხოლო ხარჯების - 504 183 ლარით სააღრიცხვო მონაცემებს; გორის უნივერსიტეტის ფინანსური შედეგების ანგარიშგებაში ასახული შემოსავლების და ხარჯების ჯამური თანხები არ შეესაბამება სააღრიცხვო მონაცემების შესაბამის მაჩვენებლებს.

„კოლეჯი „აისის“ მიერ წარდგენილი ბალანსი უტყუარად და სამართლიანად არ ასახავს მის ფინანსურ მდგომარეობას, რადგან ყველა განხორციელებული ოპერაცია ბუღალტრულ აღრიცხვაში არ აისახება. კოლეჯი საქმიანობას ახორციელებს/ოპერირებს გურჯაანის, დედოფლისწყაროს, ახმეტისა და ლაგოდეხის რაიონებში. ბალანსში არ არის ასახული ძირითადი აქტივებიდან 2015 წელს გადმოცემული 22 ჰა მიწის ნაკვეთი და კაჭრეთში მდებარე ხელოვნების სახლი; სააღრიცხვო რეგისტრებში სრულყოფილად არ აისახება მეცხოველეობიდან, მეფუტკრეობიდან, სამკერვალო, საკონსერვო და სხვადასხვა მიმართულებიდან მიღებული პროდუქცია. შესაბამისად, არ არის უზრუნველყოფილი კოლეჯის მიერ განხორციელებული ყველა ეკონომიკური მოვლენის ბუღალტრულ ანგარიშებზე ასახვის სისრულე და შიდა კონტროლი. აუდიტის პროცესში შერჩეულ აქტივებზე ჩატარებული დათვალიერებისას/ინვენტარიზაციისას გამოვლინდა სხვაობები ფაქტობრივად არსებულსა და სააღრიცხვო მონაცემებში ასახულს შორის“, - ვკითხულობთ აუდიტის დასკვნაში.  

აქედან გამომდინარე, 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით, სახელმწიფო აუდიტორებმა ვერ მოიპოვეს რწმუნება კოლეჯ „აისის“, წინამძღვრიშვილის სახელობის კოლეჯის, სსიპ ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის, გორისა და სოხუმის უნივერსიტეტების წარდგენილ ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახული თანხების არსებობაზე, წარმოშობაზე, სისრულესა და სისწორეზე.

ხარვეზები სწავლის გადასახადში

სახელმწიფო აუდიტორებმა ისიც გაარკვიეს, რომ უნივერსიტეტები სწავლის გადასახადის ოპერაციების აღრიცხვისთვის იყენებენ განსხვავებულ სააღრიცხვო პოლიტიკას. არ არსებობს ერთიანი მიდგომა უცხოურ ვალუტაში დარიცხულ თანხებთან მიმართებით, თუ რომელი დღის კურსით უნდა მოხდეს მოთხოვნის, ვალდებულების და შემოსავლის დარიცხვა. მიღებული შემოსავლების აღრიცხვისათვის იყენებენ როგორც დარიცხვის, ასევე საკასო მეთოდს.

„უნივერსიტეტების მიერ, სწავლის გადასახადების აღრიცხვისას გამოვლინდა მნიშვნელოვანი ნაკლოვანებები. კერძოდ, სოხუმის უნივერსიტეტს, ბალანსის მიხედვით მოთხოვნები, სწავლის გადასახადიდან აღრიცხული აქვს 751 094 ლარი და შემოსავლები სწავლის გადასახადიდან - 6 594 191 ლარი, ხოლო ვალდებულებები არ ირიცხება. უნივერსიტეტის განმარტებით, სწავლის გადასახადების აღრიცხვისათვის იყენებს შიდა საუნივერსიტეტო ელექტრონულ პროგრამას. წლის განმავლობაში აღრიცხვაში ასახვის მიზნით, სასწავლო დეპარტამენტი დარიცხული გადასახადების/შემოსავლისა და სასწავლო პროცესიდან წარმოქმნილი დავალიანებების შესახებ ინფორმაციას პერიოდულად აწვდის ბუღალტერიას. ამავე დეპარტამენტის მიერ, აუდიტის პერიოდში დარიცხული შემოსავლების შესახებ წარდგენილი ინფორმაციის მიხედვით, შემოსავალი შეადგენს 6 250 209 ლარს. შესაბამისად, წარდგენილია 343 982 ლარით მეტი შემოსავალი. იმის გამო, რომ ვერ ხერხდება სტუდენტთა ბაზიდან ძველი თარიღით ზუსტი და სრული ინფორმაციის ამოღება, ვერ განხორციელდა სტუდენტების შესაბამისად დარიცხული შემოსავალის, დებიტორული და კრედიტორული დავალიანებების დაანგარიშება გადათვლა“.

გარდა ამისა, სახელმწიფო აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ ტექნიკური უნივერსიტეტის ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახულია შემოსავლები გაცვლითი ოპერაციებიდან, სწავლის გადასახადი - 39 260 627 ლარი. უნივერსიტეტის განმარტებით, თანხები დაანგარიშდა ელექტრონული სტუდენტური პროგრამა VICI-ის ბაზის საფუძველზე, სადაც ასახულია სტუდენტების მონაცემები უნივერსიტეტის სასწავლო პროცესების მართვის დეპარტამენტის მიერ. სწავლის გადასახადის სახით მიღებული შემოსავლის დაანგარიშებისას გამოყენებულია არაერთგვაროვანი მიდგომა, შემოსავალი აღიარებულია, როგორც დარიცხვის, ასევე - საკასო მეთოდით, გამყოფი ხაზის მიმდებარე სოფლებში მცხოვრები სტუდენტების სწავლის გადასახადისას.

„გარდა ამისა, ზოგიერთ შემთხვევაში, არასწორად ხდებოდა ბაზაში სტუდენტთა სტატუსების (აქტიური, შეჩერებული თუ შეწყვეტილი) და სასწავლო კრედიტების შესახებ ინფორმაციების აღრიცხვა. სტუდენტების მიხედვით, სემესტრულად დაანგარიშებული სწავლის გადასახადის ანალიზისას დადგინდა, რომ რიგ შემთხვევებში, ბაზაში კრედიტების რაოდენობის არასწორად ასახვის გამო, სწავლის გადასახადი არასწორად იყო დაანგარიშებული. შედეგად, ფინანსურ ანგარიშგებაში გაზრდილია სწავლის გადასახადის სახით მიღებული შემოსავალი 373 817 ლარით.

ტექნიკური უნივერსიტეტის ბალანსში აღრიცხულია სწავლის პროცესში სტუდენტების მიმართ წარმოქმნილი მოთხოვნების - 3 662 078 ლარის და ვალდებულებების - 2 581 695 ლარის 2022 წლის საბოლოო ნაშთები. აუდიტის ობიექტის უფლებამოსილი პირის განმარტებით, დავალიანებები წარმოქმნილია და მომდინარეობს გასული წლებიდან; ზუსტი სახელობითი სიები დავალიანებებზე არ არსებობს; 2022 წელს დაწყებულია სიების მოძიება, პროცესში ჩართულია უნივერსიტეტის სხვადასხვა განყოფილება, თუმცა სამუშაოს სირთულისა და დიდი მოცულობის გამო, 2022 წელს ვერ მოხერხდა სიების დაზუსტება და დავალიანებების გადაანგარიშება“.

აღნიშნული გარემოებებისა და იმის გამო, რომ სტუდენტები ინფორმაციას ფლობენ სემესტრულად გადასახდელ თანხებზე, სასწავლო წელი კი არ ემთხვევა საანგარიშგებო წელს, აუდიტის ჯგუფმა ვერ გაგზავნა დასტურის წერილები და ვერც ალტერნატიული პროცედურებით დაადასტურა აღრიცხული დავალიანებები/შემოსავლები. შედეგად, სახელმწიფო მაკონტროლებლებმა ვერ მოიპოვეს რწმუნება 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახული სწავლის გადასახადიდან წარმოქმნილი შემოსავლების, ვალდებულებებისა და მოთხოვნების საბოლოო ნაშთის არსებობაზე, წარმოშობაზე, სისრულესა და სისწორეზე.

ხარვეზები მატერიალურ მარაგებში

სახელმწიფო აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ ტექნიკური უნივერსიტეტის მიერ ფინანსურ ანგარიშგებაში აღრიცხული მატერიალური მარაგების 2022 წლის საწყისი ნაშთი დაკორექტირდა 2021 წლის ინვენტარიზაციის შედეგის შესაბამისად, ხოლო ფაქტობრივად არსებული ნაშთის მიხედვით ჩამოწერილი 1 433 497 ლარის მარაგების შესაბამისი დოკუმენტაცია აუდიტის ჯგუფს ვერ წარედგინა. ჩამოწერილი აქტივების მხოლოდ ნაწილისათვის მოძიებული და წარმოდგენილ იქნა უნივერსიტეტის მიერ მარაგების საწყობიდან გატანის/ხარჯვის დოკუმენტაცია. აუდიტორებისვე განმარტებით, უფლებამოსილი პირის მტკიცებით, მარაგის საწყობიდან გატანის დამადასტურებელი დოკუმენტების სრულად მოძიება და წარმოდგენა მოითხოვს დროის დიდ რესურსს, რაც მიმდინარე სამუშაოების დიდი მოცულობის გამო ვერ ხერხდება. 2022 წელს, მატერიალური მარაგების ინვენტარიზაცია არ ჩატარებულა.

„უფლებამოსილი პირის განმარტებით, 2022 წელს, წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტში ჩატარდა მატერიალური მარაგის შერჩევითი ინვენტარიზაცია. წარმოდგენილია მხოლოდ ინვენტარიზაციის ოქმები; ვერ წარმოადგინეს საინვენტარიზაციო აღწერა/შედარებითი უწყისები. მიღებული განმარტების მიხედვით, პროგრამული ხარვეზის გამო ვერ ხერხდება ინვენტარიზაციის აქტების წარმოდგენა. ბუღალტრული რეგისტრების შესაბამისად, ინვენტარიზაციის აქტის საფუძველზე ბალანსიდან ჩამოწერილია 133 504 ლარის ღირებულების მატერიალური მარაგი; წარმოდგენილ დოკუმენტაციაში, მათ შორის, ინვენტარიზაციის შემაჯამებელ ოქმში აღნიშნულია, რომ ინვენტარიზაცია ჩატარდა შერჩევითობის პრინციპით; მასში არ არის ასახული მარაგის ჩამოწერის შესახებ ინფორმაცია“.

შედეგად, დოკუმენტაციის წარმოუდგენლობის გამო, სახელმწიფო აუდიტორებმა ვერ მოიპოვეთს რწმუნება 1 433 497 ლარის ხარჯის წარმოშობასა და სისწორეზე, ასევე 2 814 727 ლარის წლის ბოლოს ბალანსში აღრიცხული მარაგის არსებობასა და სისწორეზე.

ხარვეზები ძირითად აქტივებში

სახელმწიფო აუდიტორებმა ისიც გაარკვიეს, რომ ტექნიკურმა უნივერსიტეტმა, 2022 წელს, არასწორად, რეტროსპექტულად გაასწორა 2021 წლის ცვეთაში დაშვებული შეცდომები. შედეგად, 481 901 ლარის ოდენობით შემცირებულია აქტივების საწყისი საბალანსო ღირებულება და გაზრდილია ცვეთის ხარჯი, ხოლო წლის ბოლოს, აქტივების ღირებულება შემცირებულია 963 801 ლარით.

„აქტივის ნარჩენი ღირებულება და სასარგებლო მომსახურების ვადა ყოველი ფინანსური წლის ბოლოს მაინც უნდა გადაისინჯოს და თუ მოსალოდნელი შედეგები წინა შეფასებებისაგან განსხვავდება, ცვლილებები უნდა აისახოს, როგორც სააღრიცხვო შეფასების ცვლილება, რაც რიგ შემთხვევაში არ განხორციელდა. ტექნიკური უნივერსიტეტის მიერ, საქმიანობაში გამოიყენება ისეთი აქტივები, რომლებიც სრულად არის ამორტიზებული 2021-2022 წლებში და მათი ისტორიული ღრებულება შეადგენს 6 215 188 ლარს; ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტს წლის ბოლოს ერიცხებიდა 1 637 628 ლარის ისტორიული ღირებულების მქონე აქტივები, რომლებიც გამოიყენება და საბალანსო ღირებულება განულებულია; „ძირითადი აქტივების“ მუხლზე, წლის ბოლოს აღრიცხულია 38 062 ლარის ნარჩენი საბალანსო ღირებულების აქტივები, რომლებიც არ გამოიყენება. უნივერსიტეტს არ განუხილავს გაუფასურების ინდიკატორების არსებობის საკითხი“.

გარდა ამისა, სახელმწიფო აუდიტორების მტკიცებით, ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტს ერიცხება 3 079 883 ლარის საბიბლიოთეკო ფონდის აქტივები, რასთან დაკავშირებითაც, დასახელებისა და რაოდენობების მიხედვითმ ფლობენ გარკვეულ კატალოგებს, თუმცა ინდივიდუალურად ან ჯგუფურად ღირებულებების მითითებით რეესტრი არ არსებობს. წიგნების ფონდი მოიცავს, როგორც თანამედროვე, ასევე ძველ გამოცემებს. ახალი გამოცემები გამოიყენება სასწავლო და კვლევითი დანიშნულებით, ხოლო ძველი გამოცემები დაცულია საცავებში და შესაძლებელია სარგებლობის უფლება სხვადასხვა პირობით. თანხობრივად  დაცული და თანამედროვე გამოცემის წიგნების გამიჯვნა შეუძლებელია.

„წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მიერ ვერ იქნა წარმოდგენილი საბიბლიოთეკო ფონდებში აღრიცხული 3 254 853 ლარის ღირებულების აქტივების რეესტრი. უფლებამოსილი პირის განმარტებით, აღნიშნული ფონდები აღრიცხულია მხოლოდ ჟურნალებში ფიზიკური სახით. აღნიშნულიდან გამომდინარე, ვერ მოხდა რარიტეტული გამოცემების იდენტიფიცირება და შესაბამისად, ვერ დადგინდა აქტივების - ფასეულობების მუხლით კლასიფიცირებული ოდენობა“.

ხარვეზები არამატერიალურ აქტივებში

არამატერიალური აქტივი არის იდენტიფიცირებადი არამონეტარული აქტივი ფიზიკური ფორმის გარეშე. ერთეულმა უნდა შეაფასოს, განსაზღვრულია თუ განუსაზღვრელი არამატერიალური აქტივის სასარგებლო მომსახურების ვადა. განუსაზღვრელი სასარგებლო მომსახურების ვადის მქონე აქტივები არ უნდა იქნეს ამორტიზებული, თუმცა ინსტრუქციის მოთხოვნების შესაბამისად, ერთეულმა განმარტებით შენიშვნებში უნდა ასახოს განუსაზღვრელი სასარგებლო მომსახურების ვადის მქონედ შეფასებული არამატერიალური აქტივის საბალანსო ღირებულება და მიზეზები, რომლებიც ადასტურებს ამ აქტივის განუსაზღვრელი სასარგებლო მომსახურების ვადის შეფასებას.

გარდა ამისა, სავალდებულოა, ყოველწლიურად გაუფასურების ტესტირების ჩატარება და განუსაზღვრელი ვადის მქონე არამატერიალური აქტივების სასარგებლო მომსახურების ვადა ყველა პერიოდში უნდა გადაისინჯოს, რათა განისაზღვროს, კვლავაც ადასტურებს თუ არა მოვლენები და პირობები, რომ არამატერიალურ აქტივს განუსაზღვრელი სასარგებლო მომსახურების ვადა აქვს.

„სააგენტოს, 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით, აღრიცხული აქვს 2010-2017 წლებში შესყიდული 881 628 ლარის არამატერიალური აქტივები, რომლებიც არის საპროექტო, სახარჯთაღრიცხვო, გეოლოგიური და გეოდეზიური კვლევების დოკუმენტაცია. ორგანიზაციას მოცემული აქტივებისთვის არ დაურიცხავს ამორტიზაცია. სააგენტოს არ შეუფასებია, მოცემული აქტივები აკმაყოფილებენ თუ არა არამატერიალურ აქტივებად კლასიფიკაციის კრიტერიუმებს. ორგანიზაციის განმარტებით, აღრიცხული პროექტების ფარგლებში დასრულებულია სამშენებლო სამუშაოები და 2023 წელს მიმდინარეობს ნაშთების გადაცემა.

ტექნიკური უნივერსიტეტის უფლებამოსილი პირის განმარტებით, 2022 წელს არ გამოიყენებოდა და გაუფასურებული იყო არამატერიალური აქტივების ნაწილი. შედეგად, ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახულია 175 979 ლარის ისტორიული ღირებულების გაუფასურებული აქტივები, წლის ბოლოს - 17 081 ლარის საბალანსო ღირებულებით“.

შედეგად, სახელმწიფო აუდიტორებმა ვერ მოიპოვეს რწმუნება 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში 898 709 ლარის არამატერიალური აქტივების საბოლოო ნაშთის არსებობაზე, უფლებებსა და ვალდებულებებზე, სისწორესა და კლასიფიკაციაზე.

ხარვეზები შემოსავლებსა და ხარჯებში

აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტმა, 2019 წელს, გააფორმა 602 097 ევროს გრანტის ხელშეკრულება, რომლის თანახმად, თანხის ხარჯვა უნდა განხორციელებულიყო მიზნობრივად - პირველი ტრანშის მიღების შემდეგ, რომელიც შეადგენს 974 073 ლარს, მეორე ტრანში ჩაირიცხებოდა პირველად მიღებული თანხის მინიმუმ 70%-ის ხარჯვის დამადასტურებელი დოკუმენტაციის წარდგენისა და მათი მხრიდან აღნიშნულის დადასტურების შემდეგ.

„მეორე ტრანში ჩაირიცხა 2021 წლის 10 დეკემბერს 751 032 ლარის ოდენობით. შესაბამისად, უნივერსიტეტს უნდა ეღიარებინა 2021 წლის შემოსავალში პირველი ტრანშის მინიმუმ 70% - 681 851 ლარი. 2022 წელს ახალი ტრანშის ჩარიცხვა არ მომხდარა. უნივერსიტეტმა 2022 წელს არასწორად აღიარა 760 133 ლარი შემოსავალში. შედეგად, 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში გაზრდილია შემოსავლები გრანტებით - 760 133 ლარით, ხოლო კრედიტორული დავალიანების ნაშთები შემცირებულია: საწყისი ნაშთი - 292 222 ლარით, ხოლო საბოლოო ნაშთი - 1 026 691 ლარის ოდენობით“.

გარდა ამისა, აუდიტორებმა ისიც გაარკვიეს, რომ გამომცემლობებთან გაფორმებული ხელშეკრულებების ფარგლებში, სააგენტოს არ აქვს ხარჯი აღიარებული, რის შედეგადაც გაზრდილია მოთხოვნების საბოლოო ნაშთი, სულ - 3 471 203 ლარით; არ აქვს აღრიცხული მომწოდებელი კომპანიის მიერ შესრულებული სამუშაო, რის გამოც გაზრდილია მოთხოვნების საბოლოო ნაშთი - 48 164 ლარით.

„აქედან გამომდინარე, 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში, შემცირებულია „საქონელი და მომსახურების“ მუხლის ხარჯი, სულ - 3 519 367 ლარით“.

ავტორი-მაკა რუხაძე

 სახელმწიფო აუდიტის სამსახურმა იუსტიციის სამინისტრო შეამოწმა. კონსოლიდირებული ფინანსური ანგარიშგების აუდიტი, რომელიც უწყების ვებ-გვერდზე გამოქვეყნდა, 2022 წლის მთლიან პერიოდს ეხება. როგორც მოსალოდნელი იყო, სახელმწიფო აუდიტორებმა მთელი რიგი ფინანსური დარღვევები გამოავლინეს, მათ შორის, ინვენტარიზაციაში, მატერიალურ მარაგებში, ძირითად აქტივებში, ვალდებულებებსა და შემოსავლებში.

დარღვევები ინვენტარიზაციაში

აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ იუსტიციის სამინისტროს 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში - „მოკლევადიანი მიმდინარე დებიტორული დავალიანებები“ და „სხვა მოკლევადიანი მიმდინარე აქტივები“, ჯამურად, 101 335 808 ლარს შეადგენს. სახელმწიფო აუდიტორებმა გამოავლინეს, რომ საჯარო რეესტრის სააგენტოს 2022 წელს მოთხოვნა-ვალდებულებების ინვენტარიზაცია არ ჩაუტარებია. ამასთან, მოთხოვნებში ასახულია 2011-2018 წლებში წარმოშობილი 949 296 ლარის ოდენობისდავალიანება, რომლის მიღების ალბათობა მცირეა.

„საჯარო რეესტრის სააგენტოს საგადასახადო აღრიცხვის ბარათზე არსებული მოთხოვნის ნაშთი, ჯამურად, 1 908 630 ლარით ნაკლებია 2022 წლის ბოლოს ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახულ საგადასახადომოთხოვნების ნაშთზე. 

პენიტენციური სამსახურის ანგარიშზე - „მოკლევადიანი (მიმდინარე) არაფულადი მოთხოვნები არაფინანსური აქტივების დანაკლისით“, აღრიცხულია 148 653 ლარი, რომელიც წარმოადგენს სპეციფიკური მარაგების დანაკლისს და მისი მიღების ალბათობა მცირეა“, - ვკითხულობთ აუდიტის დასკვნაში.

შესაბამისად, 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში „მოთხოვნების“ მუხლი გაზრდილია3 006 579 ლარით.

დარღვევები მატერიალურ მარაგებში

იუსტიციის სამინისტროს 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში - „მატერიალური მარაგების“ ნაშთი 30 627 892 ლარს შეადგენს. აუდიტის შედეგად, გამოვლინდა, რომ საჯარო რეესტრის სააგენტოსა და სერვისების სააგენტოს ერიცხება სულ 215 792 ლარის საბალანსო ღირებულების სხვადასხვა ტიპის მარაგი, რომლებსაც სააგენტოები არ იყენებენ და არც მომავალში აქვთ გამოყენებისპოტენციალი. შესაბამისად, არ აკმაყოფილებენ აქტივადაღიარების კრიტერიუმებს.

„საჯარო რეესტრის სააგენტოს ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახული აქვს 420 000 ლარამდე ოდენობის მცირეფასიანი აქტივი და მარაგი, რომელიც საჭიროებს კლასიფიკაციას ძირითადი აქტივების ანგარიშზე. ამასთანავე, ზოგიერთი შემთხვევაში, ერთი და იმავე ტიპის აქტივებთან მიმართებით გამოყენებულია არაერთგვაროვანი მიდგომა.

პენიტენციური სამსახურის ფინანსურ ანგარიშგებაში აღრიცხულია 545 435 ლარის მარაგები, რომელთა გამოყენება არ იგეგმება და არ აკმაყოფილებს აქტივად აღიარების კრიტერიუმებს“.

გარდა ამისა, საჯარო რეესტრის სააგენტოს მიერ 19 658 ერთეული მარაგი ღირებულების გარეშეა აღრიცხული.ამასთან, სააგენტო ფლობს გამოუყენებელ მარაგებს, რომელთა მიმართებითაც არ ჩაუტარებია მარაგების გაუფასურების ანალიზი.

შესაბამისად, სახელმწიფო აუდიტორებმა დაასკვნეს, რომ „მატერიალური მარაგების“ მუხლი, 2022 წლის 31 დეკემბრით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში გაზრდილია 1 181 227 ლარით.

დარღვევები ძირითად აქტივებში

სახელმწიფო აუდიტორებმა ისიც გაარკვიეს, რომ იუსტიციის სამინისტროს 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში, რიგ შემთხვევებში, გრძელვადიანი აქტივები კლასიფიცირებულია არასწორად. კერძოდ, სერვისების სააგენტოს ფინანსურ ანგარიშგებაში 627 000 ლარის ღირებულებაზე მეტი პროგრამული უზრუნველყოფა ნაცვლად არამატერიალური აქტივებისა“, ასახულია „სხვა მანქანა-დანადგარების“ ანგარიშზე.

„იუსტიციის სახლში, ფინანსურ ანგარიშგებაში „სხვა მანქანა-დანადგარების“ ანგარიშებზე, ნაცვლად „არამატერიალური აქტივების“ ანგარიშისა, ასახულია 229 692 ლარი.

პენიტენციური სამსახურის ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახულია 466 033 ლარის „არასაცხოვრებელი შენობები,“ რომლებიც საჭიროებს კლასიფიკაციას „სხვა ნაგებობების“ მუხლში. 

პენიტენციური სამსახურის ფინანსურ ანგარიშგებაში „დაუმთავრებელი მშენებლობის“ მუხლში ასახულია 3 179 597 ლარის საპროექტო სამუშაოები, რომლებიც საჭიროებს კაპიტალიზებას „შენობა- ნაგებობების“ ანგარიშზე. გარდა ამისა, „სხვა ნაგებობის“ ანგარიშზე ასახულია 180 043 ლარის აქტივები, ნაცვლად ანგარიშისა - „დაუმთავრებელი მშენებლობა“. 

საჯარო რეესტრის საბუღალტრო ჩანაწერებში ასახულია 427 755 ლარის „მანქანა-დანადგარები,“ რომელიც საჭიროებს რეკლასიფიკაციას მცირეფასიან აქტივებად“.

შედეგად, სახელმწიფო აუდიტორებმა დაასკვნეს, რომ 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით მომზადებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში, „ძირითადი აქტივების“ მუხლი გაზრდილია 4 950 747 ლარით.

დარღვევები გრძელვადიან ფინანსურ აქტივებსა და ვალდებულებებში

აღრიცხვის ინსტრუქციის თანახმად, სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული კომპანიების წილები უნდა აღირიცხოს კაპიტალ-მეთოდის გამოყენებით, რაც გულისხმობს თვითღირებულებით აღრიცხული ინვესტიციების კორექტირებას, შეძენის შემდგომ მომხდარი ცვლილების შესაბამისად.

„სსიპ „დანაშაულის პრევენციისა და პრობაციის სააგენტოს“ 2022 წლის ფინანსურ ანგარიშგებაში წარმოდგენილია 825 000 ლარის გრძელვადიანი ფინანსური აქტივები, რომელიც კაპიტალ-მეთოდით არაა დაკორექტებული.შედეგად, კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში „გრძელვადიანი არაფინანსური აქტივების“ მუხლი გაზრდილია 706 143 ლარით“.

იუსტიციის სამინისტროს 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით მომზადებულ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში ვალდებულებების ჯამური ნაშთი 35 628 922 ლარს შეადგენს. აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ კრედიტორული დავალიანების ნაშთი მოიცავს 2005 წელს გაუქმებული მიწის მართვის დეპარტამენტის 1 160 374 ლარის ვალდებულებებს, რაც წარმოადგენს 2004 წლამდე წარმოშობილ დავალიანებებს, რომელზეც ბრუნვა არ განხორციელებულა წლების განმავლობაში, შესაბამისად, მათი დაფარვის ალბათობა დაბალია.

„სსიპ „მსჯავრდებულთა პროფესიული მომზადებისა და გადამზადების ცენტრის“ მოკლევადიანი ვალდებულებების ანგარიშზე ასახულია მის მიერ დაფუძნებულ კომპანიაში არსებული კაპიტალი 127 478 ლარის ოდენობით, ნაცვლად „გრძელვადიანი ვალდებულებებისა.

აღსრულების ეროვნული ბიუროს 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობითწარდგენილ ფინანსური ანგარიშგების მუხლში - „ვალდებულებები დეპოზიტით“ ასახულია 192 464 481 ლარის ნაშთი. აღნიშნული მუხლი შედგება სააღსრულებლო პროცედურების შედეგად ამოღებული და კრედიტორებისთვის გასანაწილებელი თანხებისა და გირაოს თანხებისგან“.

აქედან გამომდინარე, 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით წარდგენილ ფინანსურ ანგარიშგებაში „ვალდებულებების“ მუხლი გაზრდილია 1 125 778 ლარით. გარდა ამისა, სახელმწიფო აუდიტორებივერც 2 157 247 ლარის „სადეპოზიტო ვალდებულების“ არსებობასა და სიზუსტეში დარწმუნდნენ.

დარღვევები შემოსავლებში

იუსტიციის სამინისტროს 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით მომზადებულ კონსოლიდირებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში - „შემოსავლები გაცვლითი ოპერაციებიდან“ შეადგენს 235 648 612 ლარს. აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ აღსრულების ბიუროს ფინანსურ ანგარიშგებაში წარდგენილი შემოსავლებიდან 765 777 ლარის წარმოშობის თარიღია 2021 წელი, ან წინა წელი. შესაბამისად, არ წარმოადგენს მიმდინარე წლის შემოსავალს; ასევე 2022 წელს გამომუშავებული შემოსავლების ნაწილი - 396 807 ლარი, არ არის აღიარებული 2022 წლის ანგარიშგებაში. გარდა ამისა, ბიუროს მიერ საფასურიდან მიღებული შემოსავლების აღრიცხვა ხდება საკასო მეთოდით.

„სერვისების სააგენტოსა და საჯარო რეესტრის სააგენტოს ინდივიდუალური ფინანსური ანგარიშგებების მიხედვით, მათ მიერ 2022 წელს მომსახურების რეალიზაციიდან მიღებულმა შემოსავლებმა, დღგ-ის გარეშე, შესაბამისად, 106 388 551 ლარი და 86 735 049 ლარი შეადგინა.

სააგენტოებში არ არსებობს შესაბამისი სისტემა, რომლის მეშვეობითაც ინტეგრირებული იქნება ინფორმაცია მომხმარებლის მიერ წინასწარ გადახდილი საფასურების და ფაქტობრივად გაწეული მომსახურებების შესახებ, რაც, თავის მხრივ, უზრუნველყოფდა შემოსავლების დარიცხვის მეთოდითაღრიცხვას და შექმნიდა კონტროლის მექანიზმს იმ მიზნით, რომ სააგენტოები დარწმუნდნენ მიღებული შემოსავლებისა და მიღებული ავანსების სისრულეში.

აუდიტის შედეგად ბილინგის სისტემაში 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით იდენტიფიცირებულია, დაახლოებით, 1 008 284 ლარის განაცხადი, რომელსაც აქვს სტატუსი - „მიმდინარე“. შესაბამისად, თანხა 2022 წლის ფინანსურ ანგარიშგებაში ნაცვლად შემოსავლისა, უნდა აღიარდეს, როგორც კრედიტორული დავალიანება (მიღებული ავანსი)“.

აქედან გამომდინარე, სახელმწიფო აუდიტორებმა დაასკვნეს, რომ 2022 წლის 31 დეკემბრით მომზადებულ ფინანსურ ანგარიშგებაში „შემოსავლების“ მუხლი გაზრდილია 368 970 ლარით, ხოლო კრედიტორული დავალიანების (მიღებული ავანსი) საბოლოო ნაშთი პირიქით - შემცირებულია 1 008 284 ლარით.

კონტროლისნაკლოვანებები

სახელმწიფო აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ 2022 წელს,იუსტიციისსახლისერთ-ერთმათანამშრომელმაგამოიყენაორგანიზაციისბარათისაწვავისპირადიმოხმარებისთვის. საკითხიგადაეცასაგამოძიებოორგანოსდამატებითიმოკვლევისმიზნით, რისშემდგომაცაღნიშნულმათანამშრომელმააანაზღაურაიუსტიციისსახლისთვისმიყენებულიფინანსურიზარალიდადატოვათანამდებობა. აღსანიშნავია, რომფაქტისგამოვლენისშემდგომორგანიზაციაშიდაინერგაშესაბამისიკონტროლისმექანიზმები.

„სერვისებისსააგენტოში, 2022 წელს,გამოვლინდა 200 ცალიმკაცრიაღრიცხვისბლანკისდანაკლისი. ობიექტისგანმარტებით, საკითხიდამატებითიმოკვლევისმიზნითგადაეცასამინისტროსგენერალურინსპექციას. სამინისტროსგანმარტებით, 2022 წლისოქტომბრიდანკონტროლისგარემოსგაუმჯობესებისმიზნითდანერგილიადამატებითიკონტროლისმექანიზმები.

საჯარორეესტრისსააგენტოსმიერაღრიცხულიაქტივებისიდენტიფიცირებაფაქტობრივიმდგომარეობისმიხედვითგართულებულია. კერძოდ, არარსებობსერთიანირეესტრიბუღალტრულადასახულიფასეულობებისმიხედვით, ვერდგინდებაზუსტისაიდენტიფიკაციოკოდები, რაცასევეაფერხებსინვენტარიზაციისპროცესს. ამასთან, ჩვენმიერჩატარებულიშერჩევითიინვენტარიზაციისშედეგადგამოვლინდაგამოუსადეგარი 67 000 ლარისმარაგები. სააგენტოსარაქვსლოგისტიკურიაღრიცხვისშესაბამისიპროგრამა, რომელიცშესაძლებელსგახდიდასასაქონლომატერიალურიფასეულობებისსრულყოფილაღრიცხვას, იდენტიფიცირებასდაკონტროლს“.

სახელმწიფო აუდიტორებმა ისიც გაარკვიეს, რომ პენიტენციურსამსახურშიდანერგილიკონტროლისმექანიზმებისრულყოფილადვერუზრუნველყოფსმედიკამენტებისმიღებისადაგახარჯვისოპერაციებისთანმიმდევრულაღრიცხვას. კერძოდ, მედიკამენტებისნაშთებისკონტროლისთვისარარისდანერგილიშესაბამისიპროგრამულიუზრუნველყოფა. მარაგებისკონტროლისსპეციფიკიდანგამომდინარე, არსებობსადამიანურიფაქტორიგამოწვეულიშეცდომისდაშვებისრისკი.

„აღსრულებისეროვნულბიუროში, 2022 წელს,შრომისანაზღაურებისგაანგარიშებადიკომპონენტისგაცემახასიათდებოდაკონტროლისნაკლოვანებებით. კერძოდ, აღმასრულებლისმიერჩარიცხულისაფასურისშესახებინფორმაციაბუღალტერიასრიგშემთხვევაშიმიეწოდებოდადაგვიანებით, რაცწარმოშობსდროშიგამიჯვნისპრობლემას. გარდაამისა, გამოვლინდაშემთხვევები, როდესაცსაფასურისგანაწილებაარმიმდინარეობდაგანკარგულებისშესაბამისად.

სამინისტროსმასშტაბითგამოვლინდაშემთხვევები, როდესაცსაწვავისმომწოდებელკომპანიებსჰქონდათპროგრამულიხარვეზისაწვავისჩასხმისკუთხით. შედეგად, აგაისამონაწერშიმომწოდებელიკომპანიისმიერმანუალურადმოხდამონაცემებისჩასწორება. აღსანიშნავია, რომგახარჯულსაწვავთანმიმართებით, ორგანიზაციებსსხვაკონტროლისმექანიზმებიარაქვთდანერგილი, რაცზრდისთანხებისზედმეტადგადახდისრისკს“.

სახელმწიფო აუდიტორებმა დაასკვნეს, რომ საჯარორეესტრისსააგენტოსმიერ, 2022 წელს,მიწისრეგისტრაციისხელშეწყობისპროგრამიდანშეძენილი 706 050 ლარისაქტივებიგადაცემულიასხვასაბიუჯეტოორგანიზაციაზე. გარდა ამისა, აუდიტორებმა ობიექტისგანვერმიიღესსათანადოგანმარტება, როგორშესრულდაპროგრამისფარგლებშიგანსახორციელებელიღონისძიებები.

 ავტორი-მაკა რუხაძე