ბოლო მონაცემებით, საქართველოში კოვიდსაწინააღმდეგო ვაქცინით 20 622 ადამიანია აცრილი. ვაქცინირებულთა არასახარბიელო რაოდენობის ფონზე, მსოფლიო მედიით ვრცელდება სტატიები, რომ ჩინური ვაქცინები მაღალეფექტური არ გამოდგა. საქართველო კი ერთ-ერთი ქვეყანაა, სადაც ჩინური ვაქცინა შემოვიდა. დაავადებათა კონტროლის ცენტრის ხელმძღვანელის, ამირან გამყრელიძის განცხადებით, საერთაშორისო ბაზარზე ორი ჩინური ვაქცინაა - „სინოფარმი“ და „სინოვაკი“. ორივე, ჩინეთის მარეგულირებლისა და 40-მდე ქვეყნის მიერაა ავტორიზებული: „განცხადება, რაც გუშინ გაკეთდა არა „სინოფარმს“, არამედ, „სინოვაკს“ ეხებოდა, რომელიც ფართოდ გამოიყენება ჩინეთში, თურქეთსა და აზერბაიჯანში. „სინოვაკი“ შეისყიდა ბრაზილიამ, ჩილემ. ამ განცხადებაში აღნიშნულია, რომ ყველა ვაქცინა გამოიყენება გადაუდებელი მდგომარეობის დროს, პანდემია გადაუდებელი მდგომარეობაა. მათი დაცვის ეფექტურობა სხვადასხვაა, ჯანმო როცა აძლევს გადაუდებელი მოხმარების ნებართვას, აქვს 50%-იანი ზღვარი. თუ ვაქცინას აქვს 50%-ზე მეტი ეფექტურობა, მისი დაშვება ბაზარზე შესაძლებელია... ყველა ვაქცინას, რომელიც გამოიყენება მსოფლიო ბაზარზე, აქვს ძალიან მაღალი დაცვის ეფექტი კოვიდის მიერ გართულებებზე და სიკვდილიანობაზე ანუ თითქმის 100%-მდე ამცირებენ სიკვდილიანობას და ალბათობას, რომ დაავადებული ადამიანები მოხვდნენ ჰოსპიტლებში. ამ ჩინური ვაქცინების ეფექტიანობა მერყეობს 60%-დან 89%-ის ფარგლებში. „სინოფარმის“ ეფექტიანობის ალბათობა 79%-დან 86%-ის ფარგლებშია“.
ვაქცინაციასთან დაკავშირებით, კომპეტენტური ინფორმაციისთვის „ვერსია“ ჯანდაცვის ექსპერტს, გაერო-ს გენერალური მდივნის მრჩეველს ჯანდაცვის საკითხებში, გიორგი ფხაკაძეს ესაუბრა.
ფხაკაძის თქმით, ჩინურ ვაქცინასათან დაკავშირებით ინფორმაცია საქართველოში თავად გაავრცელა:
„ყოველთვის ზუსტ ინფორმაციას ვავრცელებ ყველა ვაქცინასთან დაკავშირებით, რადგან ყველაფერი, რაზეც ვსაუბრობ, დაფუძნებულია კონკრეტულ წყაროებზე. მეტი ინფორმაცია მაქვს, მაგრამ საჯაროდ მხოლოდ იმას ვავრცელებ, რომელიც შეიძლება, გავრცელებული იყოს ფართო საზოგადოებისთვის. ზოგჯერ ვცდილობ, წინასწარ შევატყობინო ჩემს მეგობრებს, რომ ფრთხილად ვიყოთ, მაგრამ არავინ მისმენს. როცა საქართველოში „ასტრაზენეკას“ ვაქცინაცია დაიწყო, ლამის გადმოვხტი ეკრანიდან, შეაჩერეთ-მეთქი, რადგან გარკვეული საკითხები გასარკვევი იყო, მაგრამ ვინ დაგიჯერა?! ყველა ვაქცინა, რომელიც რეგისტრირებულია, დროებითი მოხმარებისაა და არ არის საბოლოოდ დამტკიცებული. ამასთან, არსებობს ძლიერი მარეგულირებლები: ჯანმო, ევროპის სააგენტო, საფრანგეთი და გერმანია. პირველი იყო მსოფლიოში საფრანგეთი, რომელმაც შეაჩერა „ასტრაზენეკას“ გამოყენება 55 წლის ქვემოთ, გერმანია კი 60 წლის ქვემოთ აღარ იყენებს ამ ვაქცინას. ეს ნიშნავს, რომ ძლიერი მარეგულირებელია, ფიქრობს ადამიანებზე და პატარა პრობლემასაც კი ყურადღებით ეპყრობა. ჯანმო-ს მიერ დარეგისტრირებულია „ფაიზერი“, „ასტრაზენეკა“, „ჯონსონ & ჯონსონი“. ევროკავშირის მიერ რეგისტრირებულია ეს სამივე და, პლუს, „მოდერნა“. აშშ-ში, „ასტრაზენეკა“ არ არის რეგისტრირებული, მხოლოდ „ფაიზერი“, „ჯონსონ & ჯონსონი“ და „მოდერნაა“. ჩვენი კორიფეები რომ გამოდიან და საუბრობენ, მათ მაგივრად მრცხვენია. მიმტკიცებენ, წამალი „რემდისევირი“ რომ ჩამოიტანეს საქართველოში, FDA-ის მიერ არის რეგისტრირებულიო. თუ ასეა, ბოდიში, მაგრამ „ასტრაზენეკა“ არ არის FDA-ის მიერ და რატომ ვიყენებთ? საკუთარ თავს ეწინააღმდეგებიან“.
გიორგი ფხაკაძე ხაზს უსვამს, რომ საქართველო პატარა ქვეყანაა და მატერიალურ-ტექნიკური რესურსები არ გააჩნია, ამიტომ საჭიროა, ზემოხსენებულ ოთხ ძლიერ მარეგულირებელს ვუყუროთ. ჩინურ ვაქცინას კი, ფხაკაძის განმარტებით, არც ერთი ძლიერი მარეგულირებლისგან თანხმობა არ მიუღია:
„იმიტომაა საშიში რუსული, ჩინური, კუბური, ირანული და სხვა ასეთი ვაქცინები, რომ არავითარ შემთხვევაში არ უნდა გავაკეთოთ, რაც გავაკეთეთ. ჩამოვიტანეთ ვაქცინა, რომლის ეფექტურობა არც ერთი საერთაშორისო ექსპერტის მიერ არ არის აღიარებული. ასეთი ვაქცინის ყიდვა, ერთი მხრივ, მისაღებია, რადგან ჯანმო-ში 15 ვაქცინაა, რომელთა შემქმნელებმაც გააკეთეს განაცხადი აკრედიტაციის გასავლელად. ყველა მათგანთან უნდა გვქონდეს მოლაპარაკება, რადგან პოტენციურად კარგი ვაქცინებია. ეს ჩინური ვაქცინაც ამ სიაშია, შეიძლება იყიდო და შეინახო მაცივარში, მაგრამ გამოვიყენოთ მაშინ, როცა მიიღებს თანხმობას ძლიერი მარეგულირებლისგან. ვაქცინა ისეთი რამაა, რომ ეფექტურ ვაქცინაზე, შეიძლება, ხვალ გამოცხადდეს, რაღაც მოხდა და სასწრაფოდ შესაჩერებელიაო. საერთოდ, ვაქცინის შეჩერება კარგია, რადგან ეს ნიშნავს, რომ ყურადღებით ეკიდებიან პატარა პობლემასაც კი. ძლიერი მარეგულირებელი იმითაა კარგი, რომ შეგვიძლია, მშვიდად დავიძინოთ, რადგან ვიღაც მუშაობს ჩვენს სასარგებლოდ“.
ჯანდაცვის ექსპერტს ვკითხეთ, რა მიზეზებით იქმნება მსოფლიო ბაზარზე დეფიციტი ისეთ მოთხოვნად ვაქცინაზე, როგორიც, მაგალითად, „ფაიზერია“ და რატომ ვერ აწარმოებს მოთხოვნის ადეკვატურ რაოდენობას აღნიშნული მწარმოებელი? გიორგი ფხაკაძე განმარტავს, რომ „ფაიზერის“ ყველა ვაქცინა უკვე გაყიდულია:
„რთული პროცესია, „ფაიზერს“ ახალი ტექნოლოგია აქვს და ყველა ქარხანა ვერ გამოუშვებს ამ ვაქცინას. ზოგადად, ვაქცინები ათი სხვადასხვა ტექნოლოგიით მზადდება. „ასტრაზენეკას“ ქარხანაში, „ფაიზერის“ ვაქცინა ვერ გაკეთდება და პირიქით. „ფაიზერმა“ ბელგიაში დიდი რესურსები ჩადო, რომ გაეძლიერებინა ქარხანა, მაგრამ ყველაფერს აქვს ლიმიტი. ღუმელთან რომ დაგაყენოთ და გითხრათ, ერთ საათში, 200 ხაჭაპური გააკეთეო, ხომ ვერ შეძლებთ? გარდა იმისა, რომ დრო სჭირდება, ყველა ვაქცინა გაყიდულია ორი წლით ადრე. ყველა ქვეყანამ წინასწარ იყიდა, როცა „ფაიზერი“ ჯერ კიდევ არ იყო პერსპექტიული, ხუთჯერ უფრო მეტი დოზა, ვიდრე სჭირდებოდათ. ასე რომ, მსოფლიოში ყველაზე დიდი მოთხოვნა „ფაიზერზეა“, მაგრამ ფიზიკურად ვერ აწარმოებს მეტს და რასაც აწარმოებს, დაკონტრაქტებულია 2022 წლის ბოლომდე. შესაბამისად, საქართველომ რომ იყიდოს „ფაიზერი“, ამისთვის ურთულესი მოლაპარაკებებია საჭირო.
ერთ-ერთი, რაც ბოლო თვეებში, ნორმალური გავიგე ჩვენი ჯანდაცვის მინისტრისგან, „ნოვოვაქსთან“ გვაქვს მოლაპარაკებაო. ეს სწორი გზით სიარულია, როცა ელაპარაკები პოტენციურად კარგი ვაქცინის მწარმოებელს“.
გიორგი ფხაკაძის თქმით, საქართველოს ვაქცინაციის გეგმა არაპროფესიონალების მიერ იყო დაწერილი და განხორციელებეული:
„დაავადებათა კონტროლის ცენტრი არის მთავრი ანტივაქსერული ორგანიზაცია ქვეყანაში, როგორ აბსურდულადაც უნდა ჟღერდეს. ყველაფერი გააკეთეს არასწორად, ადამიანები შეაშინეს და მივიღეთ შედეგი, რაც გაქვს. ვაქცინაცია არ არის პანაცეა. ვირუსის დასამარცხებლად საჭიროა სამედიცინო პირბადე, ორმეტრიანი დისტანცია, ხელების დაბანა და მეოთხეა ვაქცინაცია, რომელიც უნდა იყოს აუცილებლად ნებაყოფლობითი, უსაფრთხო. პაციენტები უნდა იყვნენ ინფორმირებულნი და მომზადებულნი არა ერთი დღით, არამედ ორი კვირით ადრე, თუ რამხელა რისკია ვაქცინაში და იმაში, რომ დაავადება დაემართოთ. მაგალითად, ასთმიანი ადამიანისთვის, ზოგ შემთხვევაში, COVID-19 სასიკვდილო განაჩენია, ამიტომ ჩნდება კითხვა - რა უფრო მაღალი რისკის შემცველია: რომ გაიკეთოს ვაქცინა, თუ იყოს რისკის ქვეშ და დაემართოს კორონავირუსი? ექიმმა უნდა აუხსნას ამ რისკის მნიშვნელობა და თვითონ ადამიანმა უნდა მიიღოს გადაწყვეტილება. არასწორი მიდგომაა, მექანიკურად, ადამიანების ვაქსერებად და არავაქსერებად დაყოფა. ეს კომუნიტური მიდგომაა, 21-ე საუკუნეში თითოეულ ადამიანს ინდივიდუალური მიდგომა სჭირდება. ვაქცინასთან მიმართებაში უნდა ვიყოთ ძალიან ფრთხილი, გამჭვირვალე და თუ ყველა კითხვაზე იქნება გაცემული პასუხი, ვაქცინაციის პროცესი უფრო ეფექტური იქნება.
აჟიოტაჟი რომაა ატეხილი, საქართველოში ვაქცინაციის მსურველთა რაოდენობა დაბალიაო, იცით, რომ ვაქცინა ქვეყანაში აღარ გვაქვს? ჩინური გავიკეთოთ? - ბოდიში, მაგრამ ეს არასწორი მიდგომაა. სწორი მიდგომაა, რომ ქვეყანაში უნდა იყოს ვაქცინის საჭირო რაოდენობა და სწორი ინფორმაცია, არც ერთი გვაქვს. ვინმე ლაპარაკობს იმაზე, რომ ვაქცინის პირველად გაკეთებიდან, ხუთი თვის შემდეგ, კიდევ უნდა გაიკეთოთ დამატებითი „ბუსტერი“? „ასტრაზენეკას“ ვაქცინას ორჯერ რომ გაიკეთებთ, მესამე დოზა უნდა გაიკეთოთ ხუთი თვის შემდეგ. ამაზე რატომ არავინ ლაპარაკობს? მეუბნებით, მოდი, გაიკეთე ვაქცინაო, მაგრამ მარაგი არ გაქვს. ახლა არ გვინდა იმაზე ლაპარაკი, რომ ვიღაც ვაქსერია და ვიღაც - ანტივაქსერი. დაავადებათა კონტროლის ცენტრში მავნებლები არიან იმიტომ, რომ უნდა ჰქონდეთ გადადებული ვაქცინა ორ დოზაზე, რადგან დღეს „ასტრაზენეკას“ ვაქცინის ნაკლებობაა ბაზარზე. იმ ქვეყნებს, რომლებმაც გადაიხადეს ფული, დროულად არ მიეწოდებათ და რა გარანტიაა, რომ საქართველო მიიღებს კუთვნილ ვაქცინას? როცა უკეთებ ვაქცინას ადამიანს და ხედავ, რომ ბაზარზე ვაქცინის ნაკლებობაა, ეს არასწორი მიდგომაა. რომ გავიკეთოთ ვაქცინა, გარანტია გვაქვს, რომ ეს ვაქცინა გვექნება ხუთი თვის შემდეგ? ევროკავშირის ქვეყნები ვერ იღებენ მარაგს, რადგან შეფერხებაა მწარმოებლისგან. ისრაელში, ერთ მილიონს რომ გაუკეთეს ვაქცინა, 3 მილიონი აქვთ დასაწყობებული.
ვიცით, რომ „ასტრაზენეკა“ 55 წლის ქვემოთ არაა რეკომენდირებული, გარკვეული მიზეზების გამო და ხომ უნდა დაფიქრდე, გადაანაწილო - „ფაიზერის“ ვაქცინა მისცე სამედიცინო პერსონალს, ვინცაა 55 წლის ქვემოთ და „ასტრაზენეკა“ - 55 წლის ზემოთ. ეს ხომ დაგეგმარების საკითხია? ამას ვერ აკეთებენ, ვერაფერს აბამენ თავს და ტელევიზორში დაბოღმილი სახეებით გამოდიან, ხალხზე ვფიქრობთო. კორუმპირებული არაპროფესიონალები ვერასდროს იფიქრებენ ადამიანებზე“.
დაავადებათა კონტროლის ეროვნული ცენტრის ხელმძღვანელის, ამირან გამყრელიძის განცხადებას, ე.წ. ფილერთან დაკავშირებით, საზოგადოებაში აჟიოტაჟი მოჰყვა. როგორც გამყრელიძემ განაცხადა, კორონავირუსზე „ფაიზერით“ ვაქცინაციისას, პაციენტს შეეკითხებიან, გამოყენებული აქვს თუ არა ფილერი: „ვისაც ხშირად აქვს გამოყენებული ფილერი, „ფაიზერის" იმუნიზაციის შემდეგ შესაძლოა, ჰქონდეთ ადგილობრივი გართულებები, რომელიც საჭიროებს მკურნალობას, ამიტომ ამას კიდევ დამატებით შეეკითხებიან“. „ვერსია“ დაინტერესდა, რა ტიპის პრეპარატია ფილერი და რა სახის გართულებას იწვევს ვაქცინაციისას. აღნიშნულ საკითხზე კომპეტენტური ინფორმაციისთვის პლასტიკურ ქირურგ კოტე მათითაშვილს ვესაუბრეთ:
„ფილერი არის მსოფლიოში აპრობირებული, წლების განმავლობაში გამოყენებადი საშუალება, ანუ შემავსებელი. ეს არის ჰიალურონის მჟავაზე დაფუძნებული ნივთიერება, რომელიც საქართველოში შემოდის ლეგალურად და გამოიყენება დიდი ხანია, სახის ქსოვილების (სხვა ზონებშიც, მაგრამ ძირითადად სახეზე) ღრმა ღარების, ნაოჭების შევსებისა და სახის ქსოვილების აუგმენტაციის, ანუ მოცულობის გაზრდის მიზნით ისევე, როგორც ტუჩების. მარტივად რომ ავხსნა, ეს არის ნივთიერება, რომელიც სითხეს აკავებს ქსოვილებში და იძლევა შემავსებლის ეფექტს“.
ვაქცინისა და ფილერს შორის ურთიერთქმედებას კოტე მათითაშვილი ასე განმარტავს:
„გუშინ კიდევ ერთხელ გადავამწომე აშშ-ის დერმატოლოგთა და ქირურგთა ასოციაციის მიერ მოწოდებული ინფორმაცია. 15 500-მდე პაციენტისგან 3 შემთხვევაში (საუბარია „მოდერნას“ ვაქცინაზე) 2 ჯერ მოხდა სახის ქსოვილის შეშუპება და შეწითლება და ერთხელ - ტუჩის, რომელთაც ჰქონდათ მანამდე გამოყენებული ეს პროცედურა. ეს მოვლენა ალაგდა მარტივი მკურნალობით, ანტიჰისტამინისა და სტეროიდის გამოყენებით სათანადო სპეციალისტის მიერ, ანუ არაფერი სხვა რაიმე დამაზიანებელი იქ არ განვითარებულა. არ მაქვს ინფორმაცია კონკრეტულად „ფაიზერთან“ დაკავშირებით, შეიძლება, აქაც იყო ანალოგიური რამ აღწერილი სადმე, მაგრამ არ ვიცი და შესაბამისად, ვერც უარვყოფ და ვერც დავადასტურებ. ასევე აშშ-დან არის მოწოდებული ინფორმაცია, რომ ნებისმიერმა, მათ შორის, სეზონური გრიპის ვაქცინამ, იმუნური სისტემის გააქტიურების ფონზე შესაძლებელია, მოგვცეს ასეთი რეაქცია. იმუნიტეტი გრძნობს, რომ სხეულში არის რაღაც ნივთიერება, რომელზედაც შეიძლება მოახდინოს რეაგირება და ასეც ხდება. ეს არის და ეს, ჯერ არც ერთ პროტოკოლში, სამედიცინო გზამკვლევში არანაირი შესწორება ან რეკომენდაცია შეტანილი არ არის ვაქცინის გაკეთება-არგაკეთებასთან მიმართებაში ფილერგამოყენებულ პაციენტებში“.
პლასტიკური ქირურგი ასევე განმარტავს, რო მნიშვნელობა არ აქვს, ნივთიერების რაოდენობას:
„ეს გაწოვადი პრეპარატია, 4-დან 6 თვემდე პერიოდში გაიწოვება, ზოგ შემთხვევაში რაღაც მოცულობა რჩება, მაგრამ ძირითადად იწოვება და ხდება შემდეგ დამატება, შევსება. არის კიდევ სხვა ჯგუფის პრეპარატები, რომლებიც სხვადასხვა დროით რჩება ორგანიზმში, ძველი თაობის პრეპარატები მუდმივი შენარჩუნების თვისებით ხასიათდებოდა. ნებისმიერ შემთხვევაში, სტატისტიკუად, შესაძლებელია, უმცირეს რაოდენობაში მოხდეს ის, რაზეც ვისაუბრე. საერთოდ, გართულება ნებისმიერ რამეს ჰქვია, კუნთში ნემსის ჩხვლეტაც შეიძლება ისე გართულდეს, რომ მძიმე შედეგი მოჰყვეს. ეს არის იმუნური რეაქციის გამოხატულება ნივთიერებაზე, რომელიც ქსოვილშია, ანთებითი ხასიათის მოვლენებით - შეშუპება, შესიება, სიწითლე და შეიძლება იყოს მტკივნეულობა ქსოვილის შეშუპებიდან გამომდინარე“.
კოტე მათითაშვილის თქმით, ფილერის გაკეთება ვაქცინაციასთან მიმართებაში არ ითვლება უკუჩვენებად:
„ჩვეულებივ იკეთებს ვაქცინას ადამიანი, პირობითად, იცის, რომ შეიძლება ასეთი რამ მოხდეს, ოღონდ ეს ისეთი რისკია, რომ მაშინ ჩვენ ავტომობილითაც არ უნდა ვიმგზავროთ ან ქუჩაში არ უნდა გავიდეთ, ასეთი დაბალი ალბათობის რისკი რომ არსებობდეს. ამ ყველაფრის საფუძველი სტატისტიკა და კვლევებია. ამიტომაც საპანიკო, საგანგაშო, საქილიკო აქ არაფერია. სოციალურ ქსელში ჩემს პოსტს მოჰყვა ათასაირი სისულელე არაკომპეტენტური ადამიანებისგან...
გული დამწყდა იმაზე, რომ როდესაც ამ ტიპის განცხადება კეთდება და სამედიცინო სფეროზეა საუბარი, (ასეულობით და ათასეულობით ასეთი პროცედურა კეთდება, რომლის გაკეთებაც ადამიანის უფლებაა, მისი თავის მოვლის საშუალებაა) ვისურვებდი, ერთი სპეციალისტი მაინც ესწრებოდეს, კომპეტენტური, რომ განმარტოს, რას ნიშნავს ეს ე.წ. გართულება და არის თუ არა ეს საშიში იმიტომ, რომ შიში ისედაც მართავს ხალხს დღეს ვაქცინასთან მიმართებაში. დამერწმუნეთ, ქალთა ასკობრივი ჯგუფი რომ ავიღოთ 25-დან 50 წლამდე, შეიძლება, 10-დან 20%-მდე რაღაც პროცედურა ოდესღაც მაინც გაკეთებული ჰქონდეს“.
კოტე მათითაშვილი მოსახლეობას აღნიშნულ საკითხზე ჯანდაცვის რეკომენდაციასაც აცნობს:
„თუ გამოვლინდა აღნიშნული მოვლენა, არ არის საჭირო პანიკა, საჭიროა ლიცენზირებულ სპეციალისტთან მისვლა, ეს იქნება პლასტიკური ქირურგი თუ დერმატოლოგი, ვისაც აქვს გამოცდილება და მასთან სათანადო მკურნალობის ან რეკომენდაციის გავლა მშვიდად და წყნარად.
მე არც კატეგორიული და არც მკაცრი ვარ, უბრალოდ, ვიცი, რომ ადამიანებმა უნდა გაიკეთონ ვაქცინა. მომხრე ვარ ვაქცინაციის, უკვე ვეწერები ამ რიგში, რომ გავიკეთო და ჩავიტარო ვაქცინაცია და არ მინდა, ადამიანებს ჰქონდეთ დამატებითი შიშის ფაქტორი და ამაზე აგებული მითები. არ არის ეს საპანიკო თემა, საშიში არის ვირუსი“.
რამდენი ხნის შემდეგ უნდა აიცრას კოვიდგადატანილი ადამიანი და როდის დავუბრუნდებით ნორმალურ ცხოვრებას
საათზე შეწყდება. კონკრეტული თარიღი დაზუსტებისთანავე გამოქვეყნდება.
„აქვე, კიდევ ერთხელ გთავაზობთ საგანმანათლებლო პროგრამებზე ჩარიცხვისათვის აუცილებელი საგნების ჩამონათვალს.
შეგახსენებთ, რომ 2020 წლის მსგავსად საბაკალავრო პროგრამებზე ჩასარიცხად შემდეგი გამოცდები ბარდება:
1. ქართულ ენასა და ლიტერატურაში;
2. უცხოურ ენაში.
მესამე გამოცდა დამოკიდებულია პროგრამებზე: ტექნიკურ და საბუნებისმეტყველო მიმართულებებზე აბიტურიენტები მათემატიკას, ჰუმანიტარულზე - ისტორიას, ხოლო (პროგრამის სპეციფიკიდან გამომდინარე) სოციალური ან საზოგადოებრივი მეცნიერების არჩევისას, ისტორიას ან მათემატიკას აბარებენ.
ჯანდაცვის საგანმანათლებლო პროგრამებზე სავალდებულოა ოთხი გამოცდა:
1. ქართული ენა და ლიტერატურა;
2. უცხოური ენა;
3. ბიოლოგია;
4. მათემატიკა/ქიმია/ფიზიკა (აბიტურიენტი ირჩევს მინიმუმ ერთს).
სახელოვნებო-შემოქმედებით/სასპორტო საგანმანათლებლო პროგრამებზე ჩასარიცხად შემოქმედებით ტურთან ერთად აბიტურიენტმა უნდა ჩააბაროს:
1. ქართული ენა და ლიტერატურა;
2. უცხოური ენა.
სტუდენტებისათვის გრანტი სამი საგნის შედეგის მიხედვით გაიცემა. სახელოვნებო-შემოქმედებით/სასპორტო პროგრამებზე დაფინანსების მოპოვებისათვის აბიტურიენტს შეუძლია კიდევ ერთი საგანი (ისტორია/მათემატიკა) ჩააბაროს. უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულებების მცირე ნაწილმა რამდენიმე პროგრამაზე აირჩია მეოთხე საგანი. დეტალური ინფორმაცია მოცემულია 2021 წლის აბიტურიენტთა ცნობარში.
გაითვალისწინეთ, რომ თქვენ ვერ აირჩევთ პროგრამებს, თუ არ გექნებათ მითითებული რელევანტური საგნები და ვერ მიიღებთ მონაწილეობას ჩარიცხვების კონკურსში.
გაითვალისწინეთ, ნებისმიერი ცვლილების განხორციელების შემთხვევაში უნდა გამოიყენოთ შენახვის ღილაკი და დაიმახსოვროთ შესაბამისი ცვლილება.
შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრი გისურვებთ წარმატებას“, - ნათქვამია გამოცდების ეროვნული ცენტრის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციაში.
პირველი აპრილიდან თბილისის მოსწავლეებისთვის ლურჯი მიკროავტობუსებით მგზავრობა უფასო იქნება, - ამის შესახებ თბილისის მერიის ტრანსპორტისა და ურბანული განვითარების სააგენტოს უფროსმა, ვიქტორ წილოსანმა imedenews-ს განუცხადა.
ამასთან, პირველი აპრილიდან, ლურჯ მიკროავტობუსებში, რომელ მარშრუტებზეც მგზავრობის ტარიფი 80 თეთრი იყო, 50 თეთრი გახდება. მგზავრს შეეძლება ერთი გადახდით საათ-ნახევრის განმავლობაში უფასოდ იმგზავროს მეტროთი, ავტობუსით და ახლა უკვე ლურჯი მიკროავტობუსით.
15 თებერვლიდან მთელ საქართველოში სწავლა სკოლებში გაგრძელდება. პანდემიის ფონზე განათლების და მეცნიერების სამინისტრომ, ჯანდაცვის უწყებასთან ერთად, რეკომენდაციები და წესები შეიმუშავა, რომელთა დაცვითაც უნდა განახლდეს სწავლა სკოლებში. რეკომენდაციები, რასაკვირველია, პანდემიიდან გამომდინარეობს და გულისხმობს სოციალური დისტანციის დაცვას, მე-5 კლასიდან ზემოთ მოსწავლეთათვის პირბადის ტარების ვალდებულებას, ჰიგიენური წესების მკაცრად დაცვას და ა.შ. რადგანაც ჰიგიენის დაცვა კორონაპანდემიის დროს პრევენციის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ფაქტორია, „ვერსია“ დაინტერესდა, როგორ და ვინ აკონტროლებს სკოლებში ჰიგიენის ნორმების დაცვას, საპირფარეშოებში წესრიგსა და სისუფთავეს. ამ საკითხზე კითხვებით განათლების სამინისტროს მივმართეთ:
- არსებობს თუ არა რაიმე უწყება, რომელიც სკოლებში საპირფარეშოების სანიტარულ მდგომარეობას ამოწმებს?
- სკოლებში ადგილობრივი რესურსცენტრები სისტემატურად ატარებენ მონიტორინგს სანიტარულ-ჰიგიენური ნორმების დაცვის მიმართულებით.
- თუ ასეა, რა პერიოდულობით ხდება შემოწმება და როგორია სტატისტიკა - რამდენ სკოლაშია მოწესრიგებული სველი წერტილები და რამდენშია პრობლემა ამ თვალსაზრისით?
- მონიტორინგი სისტემატურად ხორციელდება თითოეულ სკოლაში, რაც შემთხვევითი შერჩევის პრინციპით ხდება. აღნიშნულის შესახებ სკოლა წინასწარ არ არის ინფორმირებული.
- რამდენად მომზადებულია სკოლები პანდემიის ფონზე სწავლის სკოლებში გაგრძელებისთვის, არის თუ არა აღჭურვილი სკოლები საჭირო ინვენტარითა და სადეზინფექციო საშუალებებით, რათა მოსწავლეთა და მასწავლებელთა ჯანმრთელობა იყოს დაცული?
- სამინისტრომ, ქვეყნის მასშტაბით, სკოლები სრულად უზრუნველყო ვირუსის პრევენციისთვის ყველა საჭირო რესურსითა და ინვენტარით: პირბადეებით, დეზობარიერებით, სადეზინფექციო ხსნარებით, თერმოსკრინინგის აპარატებით,სპეციალური დისპენსერებით და ა.შ.ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებებში მოწესრიგებულია ინფრასტრუქტურა, ასევე, მოწყობილია საიზოლაციო ოთახები, ექიმის კაბინეტები და დაცულია მერხებს შორის 1-მეტრიანი დისტანცია.
ამასთან, სკოლებს მიეცა შესაბამისი რეკომენდაციები და თავად შეუძლიათ განსაზღვრონ: გაკვეთილის ხანგრძლივობა; საგაკვეთილო პროცესის დაწყების დრო საფეხურების/კლასების მიხედვით; მოქნილად დაგეგმოს ცვლები; მოსწავლეების უსაფრთხოებისა და სკოლის ინფრასტრუქტურის გათვალისწინებით დაგეგმოს შერეული სწავლების საკუთარი მოდელი; შერეული მოდელის დაგეგმვისას I-IV კლასის მოსწავლეებისთვის სავალდებულოდ განსაზღვროს ფიზიკურად სასკოლო სივრცეში გაკვეთილების ჩატარება; სასწავლო პროცესის დაგეგმვისას, სკოლის ინფრასტრუქტურიდან გამომდინარე და სკოლების განტვირთვის მიზნით, სასწავლო დღედ გამოიყენოს შაბათი დღე.
გარდა ამისა, ყველა სკოლაში, სადაც სასწავლო პროცესი საკლასო ოთახში წარიმართება, მოხდება მასწავლებელთა და სკოლის ადმინისტრაციული პერსონალის მინიმუმ 20%-ის სავალდებულო სისტემატური ტესტირება 2 კვირაში ერთხელ ჯანდაცვის სამინისტროსთან ერთად შემუშავებული პროტოკოლის საფუძველზე.
სავალდებულო ტესტირების უზრუნველყოფის მიზნით, უნდა მოხდეს სკოლაში დასაქმებული ყველა პირის რეგისტრაცია ბმულზე:
https://labour.moh.gov.ge/, რასაც სკოლები თავად უწევენ ორგანიზებას. აღნიშნული პროცესი სკოლებში უკვე დაწყებულია.
მსოფლიოს წამყვან სამეცნიერო ჟურნალ Science-ში გამოქვეყნდა სტატია The Primitive Brain of Early Homo (ადრეული Homo-ს პრიმიტიული ტვინი). სტატიაში, რომლის ავტორებიც შვეიცარიის, საფრანგეთის, ისრაელის, აშშ-ის, ისრაელის, ინდონეზიისა და საქართველოს სამეცნიერო ცენტრებს წარმოადგენენ, გაანალიზებულია აფრიკაში, აზიასა (იავა, ჩინეთი) და დმანისში ნაპოვნი ადრეული Homo-ს ტვინის აგებულება.
სტატიაში წარმოდგენილი შედეგები მიღებულია გამოსახულებების აღდგენის თანამედროვე საშუალებებით. ძირითადი კვლევები ციურიხის უნივერსიტეტში, უახლესი მეთოდით, კომპიუტერული ტომოგრაფიის საშუალებებით ჩატარდა, ევროპის სინქროტონული რადიაციის დაწესებულებაში (გრენობლი, საფრანგეთი) შეიქმნა სინქონტრონული რადიაციის მაღალი რეზოლუციის გამოსახულებები, ტვინის სამგანზომილებიანი მოდელირება კი სხვადასხვა ტექნიკის გამოყენებით შეძლეს.
როგორც ცნობილია, თანამედროვე ადამიანების ტვინი განსხვავდება ადამიანის მსგავსი მაიმუნების ტვინებისგან ზომით, ფორმითა თუ ქერქის აგებულებით. ის, თუ ადამიანის ევოლუციის რომელ საფეხურზე გაჩნდა ეს განსხვავებები, მეცნიერებისთვის ათწლეულების კამათის საგანია. აქამდე ითვლებოდა, რომ თანამედროვე ადამიანის ტვინის ჩამოყალიბება დაკავშირებული იყო Homo-ს გაჩენასთან.
იმდენად, რამდენადაც ადრეული Homo-ს ტვინი ნაშთების სახით არ არის შემორჩენილი, მისი სტრუქტურის აღდგენა მხოლოდ იმ ანაბეჭდების საშუალებით არის შესაძლებელი, რომლებიც თავის ქალის შიდა ზედაპირზეა შემორჩენილი ხვეულების და ღარების სახით. სპეციალისტები შემორჩენილ თავის ქალაში სპეციალურ მასალას ათავსებენ, რომელიც ზუსტად იმეორებს ზემოხსენებულ ხვეულებს და ღარებს და გამყარების შემდეგ ტვინის მოდელად იქცევა. ამ მოდელს ენდოკასტი ეწოდება და სწორედ ის იძლევა შესასწავლი სახეობის ტვინის სტრუქტურის შესახებ ინფორმაციას.
კვლევამ აჩვენა, რომ ადრეული Homo-ს ტვინები აფრიკიდან და დმანისიდან ინარჩუნებენ პრიმიტიულ, ადამიანის მსგავსი მაიმუნების შუბლის წილს, ხოლო აფრიკელ Homo-ს, რომელიც 1.5 მილიონ წელზე ახალგაზრდაა, ისევე როგორც სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიელ Homo erectus-ს ბევრად უფრო განვითრებული, თანამედროვე ადამიანის მსგავსი ტვინის აგებულება აქვს.
განსხვავებები თვალსაჩინოა შუბლის წილში. ზოგადად, ტვინის ეს უბანი პასუხისმგებელია ისეთ კოგნიტურ ფუნქციებზე, როგორიცაა სოციალური ცნობიერება, მეტყველების უნარი, დაგეგმვა, თვითკონტროლი, ყურადღება, აბსტრაქტული აზროვნება, ზნეობრივი გადაწყვეტილებების მიღება და სხვა ფსიქიკური პროცესები, რომლებიც ფუნდამენტურად განასხვავებენ ადამიანს სხვა ცხოველებისგან.
უახლეს კვლევამდე, შუბლის წილის რეორგანიზაცია ყველაზე ადრეული აფრიკელი Homo-ს ნიშნად იყო მიჩნეული, თუმცა ირკვევა, რომ ეს ცვლილება შედარებით გვიან, მაგრამ აფრიკიდან პირველი Homo-ს გავრცელებიდან ძალიან დიდი ხნის შემდეგ მოხდა. უფრო მოკლედ, რომ ვთქვათ: ადრეულ Homo-ს თანამედროვე ადამიანის მსგავსი ტვინის აგებულება აფრიკიდან პირველი გავრცელების შემდეგ განუვითარდა – დმანისელი ჰომინიდების ქალიდან აღებული ტვინის ანაბეჭდები სწორედ ამას ადასტურებს.
დმანისის ნამარხებს განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს, როგორც ამ, ისე მრავალ სხვა საერთაშორისო მულტიდისციპლინარულ კვლევაში მათი განსაკუთრებული მდებარეობისა (ევროპა) და ქრონოლოგიის (1,85-დან 1,77 მილიონი წლები) გამო. დმანისი წარმოადგენს ადგილს, სადაც აფრიკიდან Homo-ს პირველი გავრცელება მოხდა. სწორედ დმანისში აღმოჩენილი თავის ქალას ენდოკასტის შესწავლამ აჩვენა, რომ 1,8 მილიონი წლის წინ Homo erectus-ს ჯერ კიდევ პრიმიტიულად მოწყობილი ტვინი ჰქონდა, მაშინ, როდესაც სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიისა და აფრიკის შედარებით გვიანდელ Homo erectus-ებს ტვინი ბევრად უფრო განვითარებული იყო. შესაბამისად, ადამიანის მსგავსი შუბლის წილი Homo-ს გვარში აფრიკიდან პირველი გამოსვლის შემდეგ განვითარდა.
საინტერესოა, რომ მიუხედავად იმისა რომ „დმანისელებს“ ჰქონდათ მცირე ზომისა და პრიმიტიული ტვინი, მათ შეეძლოთ ქვის იარაღის დამზადება, ევრაზიის ახალ გარემო პირობებთან შეგუება, თავის ცხოველური საკვებით უზრუნველყოფა და ჯგუფის იმ წევრებზე ზრუნვა, ვისაც დახმარება სჭირდებოდა.
ჟურნალ Science-ში გამოქვეყნებულმა სტატიამ დიდი ინტერესი გამოიწვია სამეცნიერო სამყაროში, სამეცნიერო საზოგადოება ერთხმად აღნიშნავს, რომ „ახალი მონაცემების თანახმად ადამიანის ტვინის ევოლუციური ისტორია ბევრად უფრო რთული პროცესი აღმოჩნდა, ვიდრე აქამდე წარმოედგინათ“.
„იმის დადგენა, თუ ევოლუციურად როგორ ჩამოყალიბდა და განვითარდა ტვინი, ნეირომეცნიერებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. ეს გვეხმარება, უკეთ გავიგოთ როგორ ვითარდება და ფუნქციონირებს ადამიანის ეს უმნიშვნელოვანესი ორგანო, რომელიც განგვასხვავებს ჩვენ ცხოველთა სამყაროს ყველა სხვა წარმომადგენლისაგან. მოცემული ნაშრომი წარმოადგენს არა მარტო უაღრესად მნიშვნელოვან სამეცნიერო და ტექნოლოგიურ გარღვევას, ეს კვლევა ასევე ადასტურებს, რომ სწორი მიდგომების და სწორი მეცნიერული ხედვის პირობებში, ქართველ მეცნიერებს აქვთ ინტელექტუალური და სამეცნიერო რესურსი, გახდნენ მსოფლიო დონის თანამედროვე კვლევების მნიშვნელოვანი მონაწილენი, რაც მეცნიერთა ამ ჯგუფს ადრეც ბევრჯერ დაუმტკიცებია. მიხარია და მეამაყება მათი მორიგი წარმატება”, - ამბობს ნეირომეცნიერი, ლუნდის უნივერსიტეტის პროფესორი ზაალ კოკაია.
სტატიის თანაავტორის, დმანისის საერთაშორისო პროექტის ხელმძღვანელის, აკადემიკოს დავით ლორთქიფანიძის აზრით: „ეს კვლევა, ისევე როგორც 2019-2020 წელს ჟურნალ Nature-ში გამოქვეყნებული სტატია, რომელიც დმანისის ნამარხებიდან უძველესი ცილების გამოყოფის შედეგებს ეხებოდა, ადასტურებს, რომ თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებით, დმანისის ნამარხები ახალი, დიდი სამეცნიერო აღმოჩენების შესაძლებლობებს იძლევა და რომ ის კვლავ წარმოადგენს მსოფლიოს წამყვანი სამეცნიერო ცენტრების გაუნელებელი ინტერესის საგანს“.
31 მარტს, 81 წლის ასაკში, ანსამბლ „რუსთავის“ დამფუძნებელი, ანზორ ერქომაიშვილი გარდაიცვალა. ანზორ ერქომაიშვილი, პირველ საუნივერსიტეტო კლინიკაში 19 მარტს, კორონავირუსის დიაგნოზით შეიყვანეს და მართვით სუნთქვაზე იმყოფებოდა.
ანზორ ერქომაიშვილი, 1968 წლიდან იყო ქართული ხალხური სიმღერისა და ცეკვის სახელმწიფო აკადემიური ანსამბლ „რუსთავის“ ხელმძღვანელი. 2008 წელს, საქართველოს პარლამენტის წევრი გახდა ოზურგეთის საარჩევნო ოლქიდან, ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის წარდგინებით.
2009 წლიდან, შეწყვიტა საკანონმდებლო საქმიანობა და გახდა ფოლკლორის ეროვნული ცენტრის ხელმძღვანელი.
2014 წელს, მიენიჭა თბილისის საპატიო მოქალაქის წოდება, დაჯილდოებულია ბრწყინვალების საპრეზიდენტო ორდენით.
3 აპრილს, ქართველი მწერალი და კლასიკოსი, გურამ დოჩანაშვილი გარდაიცვალა. მას დაბადების დღე ერთი კვირის წინ ჰქონდა - 26 მარტს, 82 წლის გახდა. ბოლო დღეებში, მწერალი „ნიუ ჰოსპიტალის“ რეანიმაციულ განყოფილებაში მკურნალობდა.
გურამ დოჩანაშვილი, 1939 წელს, ქალაქ თბილისში დაიბადა. 1957 წელს, ანტისაბჭოთა საქმიანობისათვის, სამწლიანი პატიმრობა მიუსაჯეს, რაც მალე პირობითი სასჯელით შეუცვალეს. 1962 წელს, დაამთავრა თსუ-ის ისტორიის ფაკულტეტი.
გურამ დოჩანაშვილის პირველი მოთხრობები 1961 წელს, ჟურნალ „ცისკარში“ დაიბეჭდა. მწერალი გახდა ლიტერატურული პრემია „საბას“ ლაურეატი ნომინაციაში - „ლიტერატურის განვითარებაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისთვის“.
ასევე, მიღებული ჰქონდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის უმაღლესი ჯილდო - წმინდა გიორგის ოქროს ორდენი; ვაჟა ფშაველას სახელობის პრემია რომანისთვის - „ბრმადყოფილზე“.
იყო თბილისის საპატიო მოქალაქე.
გაზეთი „ვერსია“ სამძიმარს უცხადებს მწერლის ოჯახს, სრულიად საქართველოს და გურამ დოჩანაშვილის ერთ-ერთ მოთხრობას - „მუსიკოსი“ გთავზობთ.