პოლიტიკა

\აფხაზეთში, დაპირისპირებამ ხელისუფლებასა და ოპოზიციას შორის რუსული ინვესტიციების შესახებ შეთანხმების გამო, საბოლოოდ ის შედეგი მოიტანა, რომ ე.წ. პრეზიდენტმა ასლან ბჟანიამ თანამდებობა დატოვა. დღევანდელ პარლამენტის სხდომაზე მის გადადგომას მხარი 31 დეპუტატიდან 28-მ მხარი დაუჭირა. ახლა სოხუმი ემზადება ვადამდელი საპრეზიდენტო არჩევნებისთვის.

ამრიგად, აფხაზეთში, ზედიზედ მესამედ, ძალაუფლება შეიცვალა შედარებით მშვიდობიანი გადატრიალების გზით.

JAMnews-ის აფხაზეთის რედაქტორი ინალ ხაშიგი განიხილავს, რატომ მეორდება ასე ხშირად პრეზიდენტების “გადაგდება”.

ინალ ხაშიგი:

ასე: აფხაზური რევოლუცია კიდევ ერთხელ წარმატებით დასრულდა.

კლასიკური სცენარი თამაშდება საათის ისრის მიმართულებით: უკმაყოფილო მოქალაქეები ცივსისხლიანად იპყრობენ პრეზიდენტის სასახლეს, რის შემდეგაც პრეზიდენტი, რომელსაც რეალობის განცდა დაკარგული აქვს, იძულებით გადადგება.

ეს არის ზედიზედ მესამე პრეზიდენტი, რომელსაც მოქალაქეებმა უნდობლობა გამოუცხადეს:

• 2014 წლის მაისში რევოლუციონერებმა რაულ ხაჯიმბას მეთაურობით ალექსანდრ ანქვაბი პრეზიდენტის პოსტიდან გადააყენეს.
• 2020 წლის იანვარში რევოლუციური მასების მომავალმა ლიდერმა ასლან ბჟანიამ თავად გადააყენა ხაჯიმბა და დაიკავა ვაკანტური სკამი.
• ახლა კი, 2024 წლის ნოემბერში, იგივე ამბავი განმეორდა ბჟანიასთან.

ახლანდელ რევოლუციას რამდენიმე ლიდერი ჰყავს, ამიტომ ჯერჯერობით უცნობია, ვინ იქნება აფხაზეთის შემდეგი ხელმძღვანელი, მაგრამ დარწმუნებული ვარ, თუ თავად პრეზიდენტის ინსტიტუტი არ გაძლიერდა, ამ პრეზიდენტსაც იგივე ბედი ელის.

იმიტომ რომ პრობლემა ყველა ახალ პრეზიდენტში კი არა, მის შეუზღუდავ ძალაუფლებაშია.

ეს ფორმატი 20 წლის წინ მოიგონეს ერთი კონკრეტული ადამიანისთვის – ვლადისლავ არძინბასთვის.

1994 წელს, ქართულ-აფხაზური ომის დასრულების შემდეგ, სრულიად განადგურებული ეკონომიკის სოხუმი სრულ ბლოკადაში აღმოჩნდა და საკუთარ თავს მხოლოდ ერთი მიზანი – გადარჩენა დაუსახა.

გარდა ამისა, რჩებოდა საქართველოდან სამხედრო შურისძიების საფრთხე.

ასეთ ვითარებაში სხვა ალტერნატივა არ არსებობდა, გარდა ძლიერი საპრეზიდენტო ძალაუფლებისა, რაც პრეზიდენტს აძლევდა უფლებას ყოფილიყო დე ფაქტო განმცხადებელი.

გარდა ამისა, მაშინდელი პრეზიდენტი ვლადისლავ არძინბა თავისი ხალხისთვის უპირობო ავტორიტეტი იყო.

მაშინ პრეზიდენტობა არ გულისხმობდა ფინანსური ნაკადების მოწესრიგებას, არც რუს ოლიგარქებთან მეგობრობას და არც ყოველდღიურ ბანკეტებს რესტორნებში. ეს გულისხმობდა გადარჩენას. 

რესპუბლიკა გადარჩა. ვლადისლავ არძინბამ თანამდებობა დატოვა. და მისი უფლებამოსილების “გაფართოება” დაიწყო შემდგომმა პრეზიდენტებმა, რომლებსაც ნამდვილად არ ესმოდათ მათი როლი ჩვენი ქვეყნის აშენებისთვის.

და უკვე ოცი წელია აფხაზური საზოგადოება რეფორმებზე საუბრობს. ყოველი ახალი პრეზიდენტის დროს მისი ხუთწლიანი ვადის დასაწყისში იქმნებოდა საკონსტიტუციო კომისიები, რომელთა მიზანი იყო უფლებამოსილების გადანაწილება აღმასრულებელ და საკანონმდებლო შტოებს შორის. მაგრამ შემდეგ ამ პრეზიდენტებმა, რომლებიც ხელისუფლებაში მოვიდნენ რეფორმატორების ნიღბით, ყველაფერი ისე დატოვეს, როგორც იყო.

ძალაუფლება ინტოქსიკაციას ახდენს, ამდიდრებს, ხრწნის და საბოლოოდ იწვევს ტირანიას.

ამ მოჯადოებული წრიდან საბოლოოდ რომ გამოვიდეთ, საჭიროა თავად მართვის სისტემის შეცვლა – პრეზიდენტის უფლებამოსილების გადანაწილება, რათა მან თავი ყოვლისშემძლე და უპასუხისმგებლო მეფედ არ იგრძნოს თავი.

რომ გამოვიდეს იმ პოლიტიკური ჩიხიდან, რომელშიც თავიდან შევიდა. ბევრი ექსპერტი და მათ შორის საზოგადოებრივი პალატის წევრი თენგიზ ჯოპუა, დარწმუნებულია, რომ ერთადერთი გზა, რომ ეს ციკლი დასრულდეს, არის კონსტიტუციის რეფორმა.

პრეზიდენტი ასლან ბჟანია იძულებული გახდა გადამდგარიყო 19 ნოემბერს აფხაზეთში რუსული ინვესტიციების შესახებ შეთანხმების რატიფიცირების წინააღმდეგ მასობრივი საპროტესტო აქციების ფონზე.

ახალი პრეზიდენტის ვადამდელი არჩევნები 2025 წლის თებერვლის დასაწყისში გაიმართება.

თენგიზ ჯოპუა:

“1994 წლის კონსტიტუცია პარლამენტმა რთულ პირობებში, ქართულ-აფხაზური ომის დასრულებიდან მალევე მიიღო.

ზოგიერთი დეპუტატი ეწინააღმდეგებოდა ასეთ კონსტიტუციას, რომელიც პრეზიდენტს ანიჭებს შეუზღუდავ უფლებამოსილებებს, მაგრამ მაშინ საზოგადოება დაარწმუნეს, რომ ეს იყო დროებითი დოკუმენტი. აღმოჩნდა რომ – არა. 30 წელი გავიდა და ჩვენი კონსტიტუცია ისევ ისეთია – უკვე დიდი ხანია მორალურად მოძველებული.

ამ დოკუმენტს იყენებენ, რადგან ის საშუალებას აძლევს პრეზიდენტს, მართოს ქვეყანა როგორც უნდა. 

დღეს კონსტიტუცია არათუ არ იცავს მოქალაქეთა უფლებებსა და ინტერესებს, არამედ საფრთხესაც კი უქმნის ჩვენს მომავალს.

ის საშუალებას აძლევს ხელისუფლებაში მყოფებს ბოროტად გამოიყენონ ეს უფლებამოსილება, დაარღვიონ ჩვენი უფლებები და თავისუფლებები სინდისის ქენჯნის გარეშე, უღალატონ ხალხის ინტერესებსა და ღირებულებებს, ათავისუფლებს მათ ყოველგვარი პასუხისმგებლობისგან.

სამი საკითხია აქტუალური ამ კონტექსტში:

• პრეზიდენტის, მოადგილეების, მოსამართლეების, თანამდებობის პირების ხალხის წინაშე პასუხისმგებლობის ნაკლებობა;
• ქვეყნის საზოგადოებრივ-პოლიტიკური ცხოვრების ქაოსი – გამოიხატება ორი პოლიტიკური ბანაკის უწყვეტ, დესტრუქციულ დაპირისპირებაში, რომელიც პერიოდულად სცილდება სამართლებრივ ჩარჩოებს;
• საზოგადოების ინსტიტუტების თანმიმდევრული ნგრევა, ხალხის ღირებულებების დევალვაცია და დეფორმაცია – ზოგჯერ ფუნდამენტური იდეებისა და მიზნების დამახინჯება.

არავითარი ვადამდელი საპრეზიდენტო არჩევნები! ჯერ რეფორმები – და მერე ყველაფერი დანარჩენი!”

წყარო: jam.news

საქართველოს პრეზიდენტმა სალომე ზურაბიშვილმა საკონსტიტუციო სასამართლოს მიმართა სარჩელით, რომლის თანახმად, 26 ოქტომბრის არჩევნების შედეგები უნდა გაბათილდეს. საკონსტიტუციო სასამართლოში სარჩელი 19 ნოემბერს შეიტანა პრეზიდენტის წარმომადგენელმა, იურისტმა ეკა ბესელიამ. სასამართლოს სარჩელის განსახილველად 30-დღიანი ვადა აქვს.

როგორც ბესელიამ უთხრა მედიას, მიუხედავად იმისა, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოსადმი ნდობა არ არსებობს, პრეზიდენტი მიმართავს ყველა არსებულ სამართლებრივ გზას მოქალაქეთა კონსტიტუციური უფლებების დასაცავად.

ეკა ბესელიას განმარტებით, სარჩელი ეხება ორი ძირითადი კონსტიტუციური უფლების დარღვევას.

"პირველი, ეს არის საყოველთაობის დარღვევა, რაც პირველ რიგში გამოიხატა იმაში, რომ ქვეყნის გარეთ მყოფი ჩვენი მოქალაქეებისთვის კონსტიტუციური უფლებით სარგებლობის შესაძლებლობა არა მხოლოდ შეიზღუდა,არამედ აეკრძალათ კიდეც და იცით, რომ ათასობით ჩვენი მოქალაქე ვერ იღებდა მონაწილეობას არჩევნებში და ეს არღვევს უფლებას არჩევნების საყოველთაობის თაობაზე და მეორე უმნიშვნელოვანესი პრინციპი რაც არის კონსტიტუციაში - ეს არის არჩევნების დროს ხმის ფარულობის დაცვა, რაც დაირღვა",- განაცხადა ეკა ბესელიამ.

იურისტ ეკა ბესელიას ინფორმაციით, სარჩელით ასევე დავობენ კონსტიტუციურობაზე იმ ნორმების, რომლებიც არჩეულ დეპუტატებს აიძულებს უფლებამოსილების ცნობის პროცედურა გაიარონ და უფლებამოსილების შეწყვეტა არ ხდება იმ ეტაპზევე, როცა განაცხადებენ, რომ არ იქნებიან პარლამენტში, რომლის არჩევნების შედეგები გაყალბდა. ბესელიას თანახმად, „სამართლებრივი ლოგიკაა“, რომ სანამ საკონსტიტუციო სარჩელის განხილვა არ დასრულდება, პარლამენტმა ახალი წევრების უფლებამოსილება არ უნდა ცნოს.

19 ნოემბერს მმართველი პარტიის ოფისში გამართულ პრესკონფერენციაზე "ქართული ოცნების" აღმასრულებელმა მდივანმა მამუკა მდინარაძემ პრეზიდენტის საკონსტიტუციო სარჩელის თაობაზე დასმული შეკითხვის კომენტირებისას განაცხადა, რომ ჯერ გაირკვეს, რომელ სარჩელში რომელ ნორმას გულისხმობენ და გასცემენ პასუხს.

"მაგრამ თუ მიზანია, რომ შეაფერხოს ახლად არჩეული პარლამენტის შეკრება, უფლებამოსილების ცნობა, ასეთი ნორმა ქართულ კანონმდებლობაში არ არსებობს. არსებობს მხოლოდ გარკვეული ჩანაწერები, რომელიც გარკვეულ ინდივიდუალურ საკითხებს შეეხება. ნორმა, რომელიც ზოგადად, პარლამენტის საქმიანობას შეაფერხებს და უფლებამოსილების ცნობის საკითხს, არ არსებობს. საკონსტიტუციო სასამართლოში დამოუკიდებლად ასე არჩევნები არ საჩივრდება. საჩივრდება კონსტიტუციის და კანონების მიხედვით ნორმა ან ნორმის ნორმატიული შინაარსი და არჩევნები ამ ნორმიდან გამომდინარე“,- განაცხადა მამუკა მდინარაძემ.

მისი თქმით, ხელისუფლება დაელოდება, პრეზიდენტის არგუმენტებს და სარჩელის საფუძვლებს.

„წინასწარ გარანტიას გაძლევთ, რეალურს, ვერაფერს იმიტომ, რომ ისეთი ნორმა, რაც მათ მიზნებს დაემთხვევა, საქართველოს კანონმდებლობაში და ქართულ კონსტიტუციაში არ არსებობს. თვითმიზანი არის ხალხის მოტყუება. თვითმიზანიც ეს არის, მიზანიც და რაღაც მანიპულაციები, რომელიც ქუჩაშია გადატანილი", - თქვა მამუკა მდინარაძემ.

პრეზიდენტმა სალომე ზურაბიშვილმა 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნების შედეგების საკონსტიტუციო სასამართლოში გასაჩივრების შესახებ გადაწყვეტილება 18 ნოემბერს პრესკონფერენციაზე გააცნო საზოგადოებას. მისი სიტყვებით მიუხედავად იმისა, რომ არ სჯერა ქვეყანაში ინსტიტუციების დამოუკიდებლობის "ეს უნდა იყოს როგორც ნიშანი, რომ ქვეყანაში არცერთი სამართლებრივი დავა არ უნდა დარჩეს ისე, რომ ბოლომდე არ ვცადოთ. და ბოლომდე არ გამოვცადოთ და ესეცაა ჩემი სარჩელის მიზანი, ბოლომდე გამოვცადოთ იმ მოსამართლეების სინდისი, რომელიც დადგებიან თავიანთ თავთან იმ არჩევანის წინაშე - როგორი ქვეყანა მინდა, ვისთან ერთად მინდა და საით უნდა წავიდეს ქვეყანა".

საქართველოს პარლამენტის რეგლამენტის 86-ე მუხლის მიხედვით, იმ პოლიტიკოსს არ გადაეცემა დეპუტატის მანდატი, ვისი არჩევის საკითხიც გასაჩივრებულია საკონსტიტუციო სასამართლოში.

ცენტრალურმა საარჩევნო კომისიამ 26 ოქტომბრის არჩევნების შედეგები 16 ნოემბერს შეაჯამა.

შემაჯამებელ ოქმში ასახულ მაჩვენებლებს მხოლოდ “ქართული ოცნება” ეთანხმება. ოპოზიცია, არასამთავრობო სექტორი და პრეზიდენტი 26 ოქტომბრის არჩევნებს გაყალბებულად მიიჩნევენ.

ცესკოს მონაცემების თანახმად, მე-11 მოწვევის პარლამენტში “ქართულ ოცნებას” 150-დან 89 მანდატი ექნება, ხოლო ოთხ ოპოზიციურ პლატფორმას - ჯამში 61 მანდატი:

• „კოალიციას ცვლილებისთვის“ – 19 მანდატი;
• „ერთიანობა - ნაციონალური მოძრაობას“ – 16 მანდატი;
• „ძლიერ საქართველოს“ – 14 მანდატი;
• „გახარია საქართველოსთვის“ – 12 მანდატი.

საერთაშორისო თანამეგობრობა თბილისს არჩევნების სადავო შედეგების ობიექტური გამოძიებისკენ მოუწოდებს, რათა გადამოწმდეს გაყალბებასთან დაკავშირებული “სერიოზული ეჭვები”.

საქართველოს სახალხო დამცველი 19 ნოემბერს, დილის აქციასთან დაკავშირებით განცხადებას ავრცელებს, ომბუდსმენი დაკავებული მოქალაქეების მოსანახულებლად მიდის, რომლებიც აპარატის ინფორმაციით, ფიზიკურად დაზიანდნენ და გადაყვანილები არიან კლინიკებში.

ომბუდსმენი შსს-ს მოუწოდებს უზრუნველყონ აქციის მონაწილეთა მშვიდობიანი შეკრების თავისუფლება, ხელი არ შეუშალონ ჟურნალისტებს საქმიანობის განხორციელებაში, ხოლო, დაკავების ღონისძიებებისა და სპეციალური საშუალებების გამოყენებისას იხელმძღვანელონ აუცილებლობისა და პროპორციულობის კრიტერიუმების მკაცრი დაცვით.

ასევე, ომბუდსმენი სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურს მოუწოდებს ჟურნალისტთა/აქციის მონაწილეთა წინააღმდეგ თითოეული შესაძლო დანაშაულის ნიშნების მქონე შემთხვევა გამოიძიოს და მოახდინოს საზოგადოების ინფორმირება.

"სახალხო დამცველის რწმუნებულები ამ წუთებში მიემართებიან, 2024 წლის 19 ნოემბერს, დილის საათებში, დაკავებული მოქალაქეების მონახულების მიზნით. მათ შორის, იმ მოქალაქეების, რომლებიც აპარატის ინფორმაციით, ფიზიკურად დაზიანდნენ და გადაყვანილები არიან კლინიკებში.

სახალხო დამცველი აღნიშნავს, რომ იმ დროისთვის (08:18, 19.11.2024), როდესაც შინაგან საქმეთა სამინისტრომ დაიწყო მელიქიშვილის გამზირზე მყოფი აქციის მონაწილეების დაკავება, აქცია ატარებდა მშვიდობიან ხასიათს და ჯდებოდა შეკრების თავისუფლების სტანდარტებში. ამ დროს მოქალაქეებზე პოლიციის მხრიდან შესაძლოა ადგილი ჰქონდა არასათანადო მოპყრობას თუ ძალის გადამეტების ფაქტებს. ასევე გავრცელებული ინფორმაციით დაკავებულთა შორის არის ჟურნალისტი სერგი ბარამიძე, რომელიც როგორც ცნობილია დაკავების დროს პროფესიულ საქმიანობას ახორციელებდა. (https://shorturl.at/3BLvg) სახალხო დამცველი ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ დაუშვებელია ჟურნალისტისთვის პროფესიულ საქმიანობაში ხელშეშლა.

სახალხო დამცველი მოუწოდებს შინაგან საქმეთა სამინისტროს უზრუნველყოს აქციის მონაწილეთა მშვიდობიანი შეკრების თავისუფლება, ხელი არ შეუშალონ ჟურნალისტებს საქმიანობის განხორციელებაში, ხოლო, დაკავების ღონისძიებებისა და სპეციალური საშუალებების გამოყენებისას იხელმძღვანელონ აუცილებლობისა და პროპორციულობის კრიტერიუმების მკაცრი დაცვით. ამასთან, სახალხო დამცველი მოუწოდებს სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურს გამოიძიოს ჟურნალისტთა/აქციის მონაწილეთა წინააღმდეგ თითოეული შესაძლო დანაშაულის ნიშნების მქონე შემთხვევა და მოახდინოს საზოგადოების ინფორმირება.

ამასთან, დამატებით საზოგადოებას ვაცნობებთ, რომ სახალხო დამცველის აპარატმა 2024 წლის 16 ნოემბერს ასევე მოინახულა ცესკოს შენობის წინ დაკავებული სამი მოქალაქე. დაკავებული მოქალაქეებიდან ერთ-ერთმა მიუთითა რომ იყო არასათანადო მოპყრობის მსხვერპლი პოლიციის მხრიდან, ასევე, სამივე მათგანმა მიუთითა არაეთიკურ მოპყრობასა და სიტყვიერ შეურაცხყოფაზე.

სახალხო დამცველის აპარატმა სამივე შემთხვევაზე განახორციელა შესაბამისი სამართლებრივი რეაგირება და მიმართა სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურსა და შინაგან საქმეთა სამინისტროს გენერალურ ინსპექციას.

სახალხო დამცველის აპარატი შეახსენებს საზოგადოებას, რომ აპარატის ცხელი ხაზია - 1481, რომელიც მუშაობს 24 საათიან რეჟიმში და უფლებების დარღვევის თითოეულ ფაქტთან დაკავშირებით მოქალაქეებს შეუძლიათ დაგვიკავშირდნენ ნებისმიერ დროს," - წერია განცხადებაში. 

დღეს, 19 ნოემბერს 1000 დღე გავიდა რუსეთის მიერ უკრაინის წინააღმდეგ ფართომასშტაბიანი ომის დაწყებიდან. ომმა უკრაინაში უკვე იმსხვერპლა ათეულ ათასობით სამოქალაქო და სამხედრო პირის სიცოცხლე და მილიონობით უკრაინელი დევნილად აქცია.

უკრაინა და რუსეთი თავისი შეიარაღებული ძალების დანაკარგებს ოფიციალურად არ ასაჯაროებენ.

უკრაინის გენერალური შტაბის მიერ დილით გამოქვეყნებული ინფორმაციით, ომის დაწყების შემდეგ რუსეთის არმიამ დაკარგა(მოკლული და დაჭრილი) 724 ათასზე მეტი სამხედრო.

რუსული წყაროების თანახმად, საომარი მოქმედებების შედეგად დაღუპული და დაჭრილის 906 ათასაზე მერი უკრაინელი სამხედრო. დამოუკიდებელი როგორც ერთი, ისე მეორე მხარის მონაცემები დადასტურებული არ არის.

• რუსეთის არმია უკრაინის ტერიტორიაზე 2022 წლის 24 თებერვალს შეიჭრა.
• პრეზიდენტმა პუტინმა „სპეციალური სამხედრო ოპერაციის" მიზნად გამოაცხადა უკრაინის „დემილიტარიზაცია და დენაციფიკაცია".
• უკრაინაში რუსული არმიის ფართომასშტაბიან შეჭრას წინ უძღოდა პუტინის მიერ უკრაინის ორი სეპარატისტული რეგიონის, დონეცკის და ლუგანსკის ე.წ. სახალხო რესპუბლიკების „დამოუკიდებლობის" აღიარება. მანამდე, რუსეთმა მოითხოვა, რომ უკრაინა არ გახდეს ნატოს წევრი.
• 2022 წლის 30 სექტემბერს, რუსეთმა თავის ტერიტორიებად გამოაცხადა უკრაინის ხერსონის, ზაპოროჟიეს, დონეცკისა და ლუგანსკის ოლქები, თუმცა სრულად ვერცერთ მათგანს ვერ აკონტროლებს.
• 2014 წლიდან რუსეთის მიერ ანექსირებულია უკრაინის ყირიმის ნახევარკუნძული და ქალაქი სევასტოპოლი.
• უკრაინას მიზნად გამოცხადებული აქვს ტერიტორიული მთლიანობის სრულად აღდგენა.
• პუტინის ხელისუფლება ომის დასრულების პირობებად ასახელებს უკრაინაში უკვე ოკუპირებული ტერიტორიების რუსეთის ნაწილად აღიარებას და უარს ნატოში უკრაინის მიღებაზე.