ონში ახალი, თანამედროვე სტანდარტების, მხარეთმცოდნეობის მუზეუმის მშენებლობა დასრულდა. მუზეუმის შენობაში განთავსებულია მუდმივი ექსპოზიციის და დროებითი გამოფენების ორსინათლიანი დარბაზები და ფონდსაცავები, საკონფერენციო დარბაზი სცენით და სინქრონული თარგმანის ოთახით, სივრცეები ბიბლიოთეკისა და მედიათეკისათვის, ბავშვთა საგანმანათლებლო ზონა. ონის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმის ახალი შენობის პროექტირება-მშენებლობა საქართველოს მთავრობამ 5.5 მილიონი ლარით დააფინანსა.

პატიმრის დღიური

ბათო ჯაფარიძე

საქართველოს მუზეუმებში არაერთი ისეთ ნივთი ინახება, მსოფლიო ღირებულება რომ აქვს და შეუფასებელია. მართალია, საბჭოთა კავშირის დროს, რუსეთი ცდილობდა, ბევრი რამ, სწორედ მოსკოვისა და სანკტ-პეტერბურგის მუზეუმებში გაეტანა, მაგრამ ქართული მხარე ახერხებდა და უმნიშვნელოვანეს ექსპონატებს აქ ტოვებდა...

1972 წელს, საბჭოთა კავშირის ჩემპიონი მძიმე წონაში სომეხი მოკრივე გახდა. სამიოდე წლის შემდეგ, მან კარიერა დაასრულა და საცხოვრებლად აფხაზეთში გადავიდა, რადგან ჯანმრთელობის პრობლემები ჰქონდა. ექიმებმა პირდაპირ უთხრეს, თუ სიცოცხლე გინდა, ზღვის სანაპიროზე უნდა იცხოვრო და ზღვის ჰაერი ისუნთქოო. საქართველოსა და სომხეთის ხელისუფლებამ, ერთობლივი ძალისხმევით, ჩემპიონისთვის ოროთახიანი ბინა სოხუმში „იჩალიჩა“ და იმის მიუხედავად, რომ სამოთახიანს სთავაზობდნენ, მან უარი თქვა, ცოლ-შვილი არ მყავს და ორი ოთახიც მეყოფაო. ჰოდა, სწორედ ეს კაცი ნახეს საკუთარ სახლში გარდაცვლილი სამართალდამცავებმა,  მაგრამ ხმაური რომ არ ამტყდარიყო, საქმეს გრიფით „საიდუმლო“ დაადეს. მკვლელობის გამოსაძიებლად, სომხურმა მხარემ ორი კაცის ჩართვა ითხოვა ჯგუფში, საქართველომ ერთი დაუკმაყოფილა.

„ყველაზე საინტერესო ექსპერტიზის დასკვნა იყო. ექსპერტი ამბობდა, ეს კაცი თავისი სიკვდილით მოკვდა, ადრენალინის დოზა მოემატა სისხლში ბუნებრივად და გულმა ვერ გაუძლოო. ამის მიუხედავად, აშკარად ჩანდა, რომ გარდაცვალებამდე, მოკრივემ საკუთარ სახლში ვიღაცასთან იჩხუბა და თან, როგორ? ხელზე კანი გადატყავებული ჰქონდა ანუ იმ ვიღაცას მაგრად მოსცხო და ბინაშიც არეულობა იყო, ყველგან სისხლი იყო მიშხეფებული, თუმცა იმავე ექსპერტიზის პასუხით, სისხლი ორ უცნობ მამაკაცს ეკუთვნოდა, ხელებზე გადამძვრალ ტყავს თუ არ ჩავთვლით, სომეხ ჩემპიონს არაფერი სჭირდა“, - გვიყვება მორიგ ისტორიას პოლიციის გადამდგარი პოლკოვნიკი, ბატონი თენგიზი.

როგორც მეზობლებმა თქვეს, გარდაცვლილს სახლს ერთი ადგილობრივი რუსი ქალი ულაგებდა, რომელიც მასთან ყოველ მეორე დღეს მიდიოდა და ქალის ასაკის გათვალისწინებით, გამორიცხული იყო, მასთან რაიმე ურთიერთობა ჰქონოდა. როცა სამართალდამცავებმა დამლაგებელი ნახეს, ამაში თავადაც დარწმუნდნენ - 80 წელს მიტანებული ქალბატონი, სანდომიანი სახითა და მზრუნველი საუბრით, ცრემლებს ვერ იკავებდა, თქვენ კიდევ არ იცით, რა კაცი მოკლესო. ჰო, მეზობლებმა ისიც თქვეს, რომ მოკრივე იქვე, მის ახლოს მცხოვრებ სომეხ მამაკაცთან მეგობრობდა, თითქმის მთელ დღეებს ერთად ატარებდნენ და პრაქტიკულად, დილიდან საღამომდე, სულ ერთად იყვნენო. მოიკითხეს და ის მეგობარი საავადმყოფოში აღმოჩნდა, გულის შეტევა დამართნია მომხდარიდან სამი დღით ადრე. მეგობრის სიკვდილი უკვე იცოდა და როცა გამომძიებლები მივიდნენ, ბოლო ხმაზე, მოთქმით ტიროდა.

„შეუძლებელია, ასე ვინმემ ითამაშოს. ამიტომ, დავრწმუნდი, რომ ის გარდაცვლილ მეგობარზე წუხდა, მაგრამ ისიც ვიცოდი, რომ წარსულში რამდენჯერმე იყო ნასამართლევი და ყოველთვის საქმეში ოქროული ფიგურირებდა ანუ ის მოპარულ ძვირფასეულობას ყიდულობდა, ოქროს ადნობდა და ახალ სამკაულებს აკეთებდა. ყველამ იცოდა, რომ სასწაული ხელი ჰქონდა, მაგრამ აგერ, უკვე 10 წელი იყო, პატიოსნად ცხოვრობდა და მის სახელს, ეჭვითაც კი, ერთი საქმეც არ დაკავშირებია. ამის მიუხედავად, ვიცოდი, რომ ჩემს წინ გამოცდილი კრიმინალი იდგა და ამიტომ, ფრთხილად დავკითხე“, - გვიყვება ბატონი თენგიზი.

კრიმინალს ბევრი არაფერი უთქვამს, საავადმყოფოში ვიყავი, წარმოდგენა არ მაქვს, ვის შეიძლება  მოეკლა ან რისი გულისთვის, რადგან მას ძვირფასი ნივთები არ ჰქონია და საბჭოთა კავშირის ჩემპიონის მედალიც სომხეთში, სახლში ჰქონდა დატოვებულიო. ექიმებმა დაადასტურეს, რომ მკვლელობის დროს, მამაკაცი ნამდვილად პალატაში იყო და ეს იმ მოხუცმაც დაადასტურა, რომელიც ჩემპიონის მეგობართან პალატას იყოფდა, თუმცა მოხუცს ეტყობოდა, კიდევ რაღაცის თქმა უნდოდა და ამიტომ, ის ექიმს პალატიდან გააყვანინეს.

„წინა დღეს, ორი ბიჭი იყო მოსული ამ კაცთან, ჯერ ხმადაბლა საუბრობდნენ, შემდეგ უკვე ხმას აუწიეს და რაღაც ხანჯალი ახსენეს. ძალიან გაბრაზებულები წავიდნენ, ეს კი საერთოდ არ აღელვებულა“, - თქვა მოხუცმა.

ხანჯლის ხსენებაზე გამომძიებლებმა ერთმანეთს გადახედეს. სამ დღეში, სოხუმში, გამოფენა ეწყობოდა, სადაც მთავარი ექსპონატი, სწორედ ხანჯალი იყო, აფხაზეთში ნაპოვნი მეექვსე საუკუნის ხელნაკეთი საოცრება, რომელსაც თვალის ჩინივით უფრთხილდებოდნენ. ძალოვნები გამოფენის ორგანიზატორებთან მივიდნენ და ხანჯალი მოიკითხეს. ორგანიზატორებმა მთავარი საუნჯე დიდი რუდუნებით გამოაბრძანეს და ანახეს ანუ ყველაფერი ადგილზე იყო.

„მივხვდით, რომ თუ ვინმე რამეს გვეტყოდა, ეს ისევ და ისევ, გარდაცვლილის მეგობარი გახლდათ და ამიტომ, მისი დაკავება გადავწყვიტეთ, მაგრამ როცა საავადმყოფოში მივედით, გვითხრეს, რომ ჩვენი წასვლის შემდეგ, ექიმთა წინააღმდეგობის მიუხედავად, ისიც წავიდა და თან ისე ჩქარობდა, ტანსაცმლის ნაწილი საავადმყოფოში დატოვა“, - გვიყვება ბატონი თენგიზი.

გამომძიებლებმა გაქცეულის ბინის ჩხრეკის ორდერი მოიპოვეს და მოწმეებთან ერთად, ბინაში შევიდნენ. იქ პატარა სახელოსნო იყო მოწყობილი, ისეთი ინსტრუმენტები ჰქონდა, ნებისმიერ ოქრომჭედელს შეშურდებოდა და იქვე იყო ნაკეთობებიც, ბიჟუტერია და ვერცხლეული, რომელიც ზღვის სანაპიროზე იყიდებოდა. ნახეს კიდეც რამდენიმე ქალბატონი, რომლებმაც აღიარეს, რომ მისგან ბიჟუტერიას იძენდნენ და ტურისტებზე ჰყიდდნენ, თუმცა იაფფასიანი პროდუქციის გარდა, არასდროს არაფერი შეუძენიათ, რადგან მას ასეთი ნივთები არ ჰქონდა.

გაქცეულზე ძებნა გამოცხადდა, თუმცა ამაოდ, მესამე დღეს, ის განყოფილებაში თავისი ფეხით გამოცხადდა და გამომძიებელს მაგიდაზე ნაჭერში შეხვეული ხანჯალი დაუდო.

„ქუთაისელი კრიმინალი რომ არის (მოსულმა სახელი და გვარი დაასახელა), სანაპიროსთან, ბუჩქნარში გდია მკვდარი. მე მოვკალი და მოვკალი იმიტომ, რომ ჩემი ძმაკაცის სიკვდილი მაგის კისერზეა. ის ორიც ვიცი, ვინც ჩემს მეგობართან იყო, მაგრამ იმათ არ მოუკლავთ, ამის ბრალია ყველაფერი. ეს ხანჯალი ორიგინალია, მუზეუმში ჩემს მიერ გაკეთებული აქვთ შენახული, წადით, გაცვალეთ, ექსპერტებს შეამოწმებინეთ“, - თქვა მოსულმა, თავი ხელებში ჩარგო და ატირდა.

გამომძიებლებმა ცოტა ხანს აცადეს, შემდეგ კი სთხოვეს, ყველაფერი დეტალურად ეამბნა.

„დაახლოებით, ორი თვის წინ, ჩემპიონ მოკრივეს სიმსივნის დიაგნოზი დაუსვეს, უთხრეს, სერიოზული მკურნალობა გჭირდება და ერთი და ორი ათასი არ გეყოფაო. არ ვიცი, გადარჩებოდა თუ არა, მაგრამ ხელი ჩაიქნია, ამდენი ფული მე არ მაქვს და სახელმწიფოსაც ვერ შევაწუხებ, ისედაც, აქ რომ წამოვედი, ყველაფერი გამიკეთეს, ბინა მომცეს და ახლა კიდევ ფულზე რომ მივადგე, თავმოყვარეობა საბოლოოდ შემელახებაო. გადავწყვიტე, ფული როგორმე მეშოვნა, მაგრამ როგორ? ჰოდა, გამოჩნდა ეს ქუთაისელი და მითხრა, ერთ დიდ კაცს იმ ისტორიული ხანჯლის მაგვარი უნდა ვაჩუქოთ და ზუსტად იგივეს გაკეთება შენ შეგიძლიაო. 10 ათას მანეთს დამპირდნენ და მივხვდი, ეს ჩემი მეგობრის ხსნა იყო. იმის მიუხედავად, რომ საქმისთვის წლებია, ხელი არ მომიკიდია და თავს რაღაც სისულელეების კეთებით ვირჩენ, დავთანხმდი. როგორც ვიცი, მუზეუმის ხელმძღვანელი შეაშინეს და ხანჯალი დროებით გამოართვეს. როცა ვაკეთებდი, მაშინ შემეპარა ეჭვი, რომ მუზეუმში ორიგინალს არ დააბრუნებდნენ და ჩემს ნახელავს დადებდნენ. ამიტომ, ერთის ნაცვლად, ორი ცალი დავამზადე, ორიგინალი მე დავიტოვე, ყალბები მივეცი და ერთზე ვუთხარი, ორიგინალი ეს არის, მუზეუმში ეს უნდა დააბრუნოთ-მეთქი. მერე გავარკვიე, რომ დირექტორს ფული მისცეს და ორიგინალი წაიღეს. როცა ის მყიდველს გადასცეს და არა ვიღაც დიდ კაცს, იმან შეამოწმა და უთხრა, რომ ეს ხანჯალი ყალბი იყო. უკვე საავადმყოფოში ვიწექი, ჩემი სახლი გადაქექეს, ვერ იპოვეს და იფიქრეს, რომ ძმაკაცთან ვინახავდი. იმას მიაკითხეს და მოხდა ის, რაც მოხდა, ორივე მაგრად ცემა, მაგრამ თავადაც მოკვდა. ვინც ყველაფერ ამის უკან იდგა, ის მოვიშორე და დანარჩენი თქვენ იცით, მუზეუმის დირექტორი იქნება თუ სხვა, თქვენ მოძებნეთ და თქვენ გაარკვიეთ მტყუან-მართალი. მე სინდისთან ვარ მართალი და დანარჩენი არ მაინტერესებს“, - დაასრულა მოყოლა მოსულმა.

სამართალდამცავებმა ქუთაისელი კრიმინალის გვამი მალე იპოვეს, იმ ორსაც მიაგნეს, რომლებიც მოკრივემ სცემა, მუზეუმის დირექტორიც დააკავეს და ხანჯლის მყიდველიც, უზბეკი მაღალჩინოსანი.

პარლამენტის თავმჯდომარე შალვა პაპუაშვილი კოლეგებთან ერთად საოკუპაციო ხაზის მიმდებარე სოფლებში მცხოვრებ მოსახლეობას შეხვდა. ამის შესახებ ინფორმაციას პარლამენტის თავმჯდომარე „ფეისბუქში“ ავრცელებს.

„კოლეგებთან ერთად საოკუპაციო ხაზის მიმდებარე სოფლებში მცხოვრებ მოსახლეობას შევხვდით. ადგილზე გავეცანით არსებულ მდგომარეობას და მათ საჭიროებებს, მადლიერებაც მოვისმინეთ და პრობლემებზეც ვისაუბრეთ.

გავეცანით განხორციელებულ და დაგეგმილ ინფრასტრუქტურულ პროექტებს. მოვინახულეთ უკვე დასრულებული სასმელი და სარწყავი წყლის სისტემები, სახელმწიფო პროგრამის ფარგლებში გაშენებული ხეხილის ბაღები.

სოფელ არბოში 10 წლის ნიკოლოზი გავიცანით. მამასთან ერთად ოკუპაციის ხაზთან თავისი პატარა ბაღი აქვს გაშენებული, სადაც გვიმასპინძლა კიდეც.

აძვის სკოლაში სტუმრობისას გულთბილი შეხვედრა გვქონდა სკოლის პედაგოგებთან. მოვისმინეთ თუ რა კეთდება და რა არის მომავალში გასათვალისწინებელი. ვინაიდან სკოლაში მოსწავლეების რაოდენობა სასიხარულოდ მზარდია, შევპირდით, რომ სკოლის შენობა გაფართოვდება და დამატებით საკლასო ოთახებს და სპორტულ დარბაზს მიიღებს.

დღის ბოლოს გორში ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის ხელმძღვანელს და რეგიონული ოფისის წარმომადგენელს შეხვდით, სადაც რეგიონში მისიის მნიშვნელოვან როლზე ვისაუბრეთ.

დღე სასიამოვნო ამბით დასრულდა – რუსეთის საოკუპაციო ძალების მიერ ოკუპირებულ სოფელ ლოპანის მიმდებარედ უკანონოდ დაკავებული ზაზა მეგრელიშვილი და თამაზ გოგიჩაშვილი გათავისუფლდნენ“, – აღნიშნავს შალვა პაპუაშვილი.

ავტორი: ანი სარდლიშვილი

უკვე 5 თვეზე მეტია, რუსეთ-უკრაინის ომი მიმდინარეობს, რომელსაც კატასტროფული შედეგები უკვე მოჰყვა. გარდა იმ უდიდესი დანაკარგისა, რაც ათასობით უდანაშაულო მსხვერპლი და უკრაინის ტერიტორიის განადგურებაა, ასევე ყურადღებამისაქცევია ამ ომისგან გამოწვეული დედამიწის ეკოლოგიური ზიანი. რუსეთის მხირიდან უკრაინაზე აგრესიული სამხედრო მოქმედებების პარალელურად, ჰუმანიტარულ კრიზისს თან დაერთო ეკოლოგიური საფრთხეებიც. ზარალი საკამოდ მაღალი და საშიშია, არავინ იცის, როდის და როგორ აისახება ეს ყველაფერი ბუნებასა და ატმოსფეროზე. მნიშვნელოვან საფრთხეს ასევე გარემოსთვის ქიმიური დაბინძურება წარმოადგენს. გარემო ერთ-ერთ მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ადამიანის ცხოვრებაში, ამიტომ ომს სხვადასხვა პრობლემებთან ერთად გარემოსდაცვითი პრობლემაც დაემატა. ამ თემასთან დაკავშირებით „ვერსია“ გარემოს დაცვის ექსპერტს, ნინო ჩხობაძეს ესაუბრა:

_ქალბატონო ნინო, რა ზემოქმედებას ახდენს უკრაინაში მიმდინარე ომი და ზოგადად, ომების დამღუპველი გავლენა ეკოლიგიასა და ბუნებაზე?

_ ომის დროს საგრძნობლად ირღვევა ეკოსისტემური წონასწორობა. იმ მომენტში, როდესაც ომი მიმდინარეობს, ვერ ვხედავთ ამ ზიანს. მოგვიანებით ვნახავთ, რომ მხოლოდ უკრაინას კი არა, მეზობელ ქვეყნებსაც მიადგა ზიანი. მათ შორის, არის ე.წ. გაფრქვევების ნაწილი, რომელიც აფეთქებების და ცეცხლის შედეგად ხდება, ნადგურდება მიკროკლიმატი და ტყეები. ზიანი არ განისაზღვრება მხოლოდ ეკოსისტემაზე ზემოქმედებით, ინფრასტრუქტურა გამოდის მთლიანად მწყობრიდან.დაბინძურება შეუქცევადი პროცესია და ვეღარ კონტროლდება ბოლომდე, ეს არის ყველაზე დიდი პრობლემა. შედეგებს დავითვლით იმის მერე, როდესაც ეს ომი დასრულდება და იმედი მაქვს, რომ ეს მალე მოხდება. ძალიან რთული სიტუაცია იქნება უკრაინაში აღდგენის თვალსაზრისით, ზიანი იქნება საკმაოდ მაღალი.

_უკრაინაში აფეთქებების დროს რომ მოხდეს რადიაციული გაჟონვა, შესაძლოა, ამან საქართველოსაც შეუქმნას საფრთხე? მაგალითად ისე, როგორც ჩერნობილის ტრაგედიის დროს მოხდა... 

_ საბედნიეროდ, კატასტროფა არ ხდება ატომურ ობიექტებზე, რომელიც არის უკრაინის ტერიტორიაზე. ეს იყო ძალიან დიდი საფრთხე, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც რუსულმა ჯარმა დაიკავა ჩერნობილის ტერიტორია, იქ მოხდა დაბინძურების გავრცელება. ამის გარდა, კიდევ იყო ხუთი მოქმედი ატომური ელექტრო სადგური, საფრთხეები იყო მაღალი და არაერთი მიმართვა გავრცელდა საზოგადოებისგან ამ ატომური სადგურების უსაფრთხოებასთან დაკავშირებით. საერთაშორისო ატომური სააგენტო ჩაერია, სპეციალური მონიტორინგის ჯგუფი მიავლიანა კონტროლისთვის, რათა არ მომხდარიყო ატომური ავარიები. ყოველ შემთხვევაში, ეს ახლა კონტროლდება, მუდმივი თვალყურის ქვეშაა. მეორე პრობლემა არის ქიმიური დაბინძურება, რომელიც ეხება, მაგალითად, აზოვსტალს. ეს მძიმე მრეწველობის ობიექტებია როგორც მძიმე, ასევე სხვა ტიპის მეტალურგიისათვის. ეს არის მრეწველობის ობიექტები, რომელსაც გააჩნია გარკვეული მარაგი ქიმიური ნივთიერებებისა, რომელიც სჭირდება მრეწველობასა და ტექნოლოგიებს. რამდენადაა ეს ყველაფერი დაცული, არ ვიცით, ინფორმაცია არ გვაქვს. არადა, ამან შეიძლება, გამოიწვიოს სერიოზული ეკოლოგიური კატასტროფა, თუ მოხდა გაჟონვა. საკმარისია, ერთი ყუმბარა ჩავარდეს ისეთ ობიექტზე, სადაც, მაგალითად, ინახება რომელიმე ქიმიური ნივთიერება და ეს გამოიწვევს სერიოზულ დაბინძურებას. ამიტომ საფრთხე ომთან მიმართებაში ყოველთვის არის, განსაკუთრებით იმ საწარმოებთან მიმართებაში, რომელიც იყო მოქმედი, რომელსაც გააჩნია მარაგი ქიმიური ნივთიერებებისა. 

_ ქალბატონო ნინო, მნიშვნელოვანია, როგორ ხდება ომის შემდეგ დაბინძურებული გარემოსა და ატმოსფეროს გაწმენდა ამ მავნე ნივთიერებებისგან?

_ ომის შემდეგ, უპირველეს ყოვლისა, ხდება სრული აღრიცხვა ზარალის. ამ ანალიზს სჭირდება საკამაოდ დიდი თანხა. ასევე, ომის შემდეგ დაიწყება კონკრეტული პროგრამებისა და პროექტების მომზადება აღდგენისთვის. უკრაინის არასამთავრებო ორგანიზაციების მოწოდებაა, არ დაველოდოთ ომის დასრულებას და უკვე დავიწყოთ ლაპარაკი იმაზე, თუ როგორი ახალი ტექნოლოგიებით უნდა აღდგეს ძველი საწარმოები და რა ტიპის ტექნოლოგიები უნდა იყოს მოზიდული უკრაინაში. ჩვენ ვსწავლობთ, რა უნდა გაკეთდეს, რადგანაც მსგავსი არაფერი მომხდარა მეორე მსოფლიო ომის დროს. ნელ-ნელა ქვეყნები იშუშებდნენ შედეგებს, მაგრამ ახლა უფრო მძიმეა ეს შედეგები. ამიტომ ვხვდები, რომ ეს მარტო უკრაინის პრობლემა კი არა, მთელი ევროპის კონტინენტის პრობლემაა.

_ რა რეგულაციები უნდა გატარდეს მსოფლიოში გარემოს ზიანის შესამცირებლად, რათა ხალხი საფრთხეში არ აღმოჩნდეს?

_ შემიძლია აღგიწეროთ სცენარი, რომელიც შეიძლება საქართველოში მოხდეს. რომელიმე ნაგავსაყრელი ავიღოთ - წარმოიდგინეთ, იქ რომ ცეცხლი გაჩნდეს, იქვე დაიწყება წვა, ცეცხლს ვერ გავაჩერებთ, ძალიან გაგვიჭირდება, რადგან ნაგავსაყრელზე წარმოიქმნება მეთანი, რომელსაც მოეკიდება ცეცხლი. ეს არის ძალიან ცუდი ფაქტორი, რადგან წვის დროს ხდება გარემოს დაბინძურება, ვიღაცას ალერგიული დაავადება ეწყება და ა.შ. რატომ არის გარემოს საკითხები გადაჯაჭვული ქვეყნის უსაფრთხოებასთან? - იმიტომ, რომ საკმარისია, მაგალითად, წყალმომარაგების სისტემაში ვიღაცამ ჩაუშვას რაიმე მავნე ნივთიერება, იმ ობიექტიდან გავრცელებული ეს გაჟონვა შეიძლება, გავრცელდეს ძალიან დიდ დასახლებულ პუნქტზე. ამიტომ ომის ან არაკონტროლირებადი სიტუაციების დროს, უპირველეს ყოვლისა, ხდება გამოყოფა ყველაზე სტრატეგიული ობიექტებისა, ეს არის: წყალსადენები, ნარჩენების ობიექტები, ისეთი საწარმოები, სადაც ინახება ქიმიური ნივთიერებები. ეს მთლიანობაში უნდა იყოს აღრიცხული და ეს არის ოპერატიული უსაფრთხოების თემა. 

 მეორე მსოფლიო ომის დროს ერთ-ერთი ყველაზე დიდი პრობლემა იყო ჰიდროელექტროსადგური, რომელიც ააფეთქეს ნაწილობრივ და  იქ დაიტბორა მთელი სოფელი. ამიტომ მხოლოდ ატომურს კი არ აქვს მნიშვნელობა, არამედ მნიშვნელობა აქვს ჰიდროელექტროსადგურებსაც, როგორი იქნება მათი დაცვა, რადგან შეიძლება იმ უნებლიე წყალდიდობამ ძალიან ბევრი ადამიანის სიცოცხლე შეიწიროს. ამიტომ წესით, სახელმწიფოს ეს აღრიცხული და ყველა ობიექტი დაცული უნდა ჰქონდეს. 

 ავტორი: თათია გოჩაძე

 რუსეთ-უკრაინის 5-თვიანი ომის შემდეგ მსოფლიოში რამდენიმე კონფლიქტური კერა გააქტიურდა. სერბეთ-კოსოვოსა და ჩინეთ-ტაივანის, გლობალურ ჭრილში კი ჩინეთ-აშშ-ს შორის დაძაბულობის შემდეგ კავკასიის რეგიონშიც გამწვავდა ვითარება - ყარაბაღის ომი განახლდა. ექსპერტთა გარკვეული ნაწილი ეჭვობს, მსოფლიოში კონფლიქტური კერების ერთმანეთის მიყოლებით გამწვავება ხომ არ უკავშირდება რუსეთის ინტერესს იმ ფონზე, რომ უკრაინასთან ომში მას, რბილად რომ ვთქვათ, სახარბიელო პოზიცია არ უკავია. აღნიშნულ საკითხებზე „ვერსია“ ჩინეთში ყოფილ ელჩს, მამუკა გამყრელიძეს ესაუბრა:

 _ ბატონო მამუკა, როგორ ფიქრობთ, მსოფლიოში კონფლიქტური კერების გაღვივება რუსეთის ინტერესებს ხომ არ უკავშირდება?

_ არაერთმნიშვნელოვანი პასუხის გაცემა შეიძლება. ყველა ცხელი წერტილი იმ ერთი მოვლენის სხვადასხვა ნაწილია, რასაც ჰქვია მსოფლიოს ახალი გადანაწილება. მოწყობის ძველი სისტემა მოძველდა და აღარც საერთაშორისო ხელშეკრულებები მოქმედებს, შესაბამისად, საჭიროა რაღაც ახალი სისტემის შექმნა უსაფრთხოებასთან დაკავშირებით და ა.შ. სხვადასხვა შინაარსისაა ყველა ეს ცხელი წერტილი და სრულიად განსხვავებული საფუძვლები აქვს.

ჩინეთ-აშშ-ს შორის ტაივანი გამოიყენება, როგორც ინსტრუმენტი. ეს აშშ-სა და ჩინეთის მომავალი დაპირისპირების მხოლოდ დასაწყისია და ალბათ, გარკვეული ომის შემდეგ „ცხელი ომით“ დასრულდება. ყარაბაღის კონფლიქტი ლოკალურია. აქ მნიშვნელოვან როლს თამაშობს თურქეთის ახალი პოლიტიკა და რა თქმა უნდა, რუსეთის ზეგავლენა ამ რეგიონზე, მისი ხელი. ეს ყველაფერი ერთად იწვევს ამ დუღილს.

კოსოვო-სერბეთის კონფლიქტი ევროპის ტკივილია. ბევრი არასწორი ნაბიჯი იქნა გადადგმული როგორც სერბების, მაშინდელი იუგოსლავების მხრიდან, ასევე რუსებისგან და რა თქმა უნდა, დასავლეთმაც მძიმე ომით დაშალა იუგოსლავია. შიძლება აუცილებლობა იყო, მაგრამ ფაქტი რჩება ფაქტად, რომ ბევრი სისხლია დაღვრილი და ასე მარტივად ამ ტკივილის მოშუშება არ შეიძლება. ასეთი დაპირისპირება შეიძლება, რუსეთს აძლევს ხელს, მაგრამ ასეთი კონფლიქტები კოსოვო-სერბეთის საზღვარზე ჩვეულებრივი ამბავია.

_ რუსეთს სახარბიელო მდგომარეობა არ აქვს უკრაინასთან ომში და ამის გამოა სავარაუდო, რომ მას მსოფლიოში კონფლიქტების გაღვივება აწყობდეს...

_ კი, მაგრამ ამ შემთხვევაში რუსეთს ძალიან „მოკლე ხელები“ აქვს. ერთადერთი, სადაც შეიძლება ჩაერიოს, ესაა კავკასიის რეგიონი, სადაც გარკვეული შესაძლებლობები აქვს, განსაკუთრებით სომხეთში, თორემ აზერბაიჯანში - არა. სერბეთსა და კოსოვოში ვერანაირად ჩაერევა, რადგან იქ ნატო აკონტროლებს ყველაფერს და ახლოს არ მიუშვებს. შეიძლება, რუსეთმა სერბებს მოსთხოვოს ან სთხოვოს, მაგრამ ეს ნაკლებად რეალურად მიმაჩნია. ასეა თუ ისე, სერბეთს მაინც ევროპისკენ აქვს აღებული გეზი და დღეს იქნება თუ ხვალ, ევროკავშირის კანდიდატი გახდება.
_ რაც შეეხება ჩინეთს...?

_ არა, ეს აბსოლუტურად გამორიცხეთ. იქ ძალიან დიდი „ბიჭები“ თამაშობენ, რუსეთი აღარაა ასეთი „ბიჭი“. აშშ-ჩინეთის დაპირისპირება სრულიად სხვა დონისა და მასშტაბისაა, ვიდრე ეს პატარა ლოკალური დაპირისპირებებია და ძალიან სერიოზული დაპირისპირების პატარა ნიშანი ჩანს.

_ როცა აშშ-ჩინეთის ომს პროგნოზირებთ, ეს თავშივე მოიცავს თუ არა მესამე მსოფლიო ომის საშიშროებას და როგორ ფიქრობთ, რა პერიოდში შეიძლება, ეს მოხდეს?

_ სერიოზული შეცდომაა იმის ფიქრი, რომ მესამე მსოფლიო ომს უნდა ველოდოთ გარკვეული დროის შემდეგ. გაგანია ომის პირობებში ვიმყიფებით. მხოლოდ გარკვეულ ადგილებშია კონვენციური ომი, მაგალითად, უკრაინა-რუსეთის ომს ვგულისხმობ. ეს არის „პროქსი ომი“, რომელიც მედიასივრცეში, კოსმოსმოსში, ვირტუალურ სივრცეში მიმდინარეობს. ჩვენ კი ამას მშვიდად ვუყურებთ და მხოლოდ „ცხელ ომზე“ ვაკეთებთ აქცენტს. რეალურად, არ მგონია, ამ ომმა უფრო გლობალური სახე მიიღოს ევროპაში იმიტომ, რომ მაინც შეძლებს ევროპა კონფლიქტების ჩახშობას. მთავარია, უკრაინამ მოახერხოს დეოკუპაცია და რუსეთში არ გადავა არავითარ შემთხვევაში. რაც შეეხება იმ დიდ ომს აშშ-სა და ჩინეთს შორის, ეს მოსალოდნელია, რადგან ეს პირველობისთვის ომია. რაღაც მომენტში, ალბათ, აშშ აღარ იქნება ისეთი ძლიერი ან ჩინეთი გახდება ბევრად ძლიერი, ვიდრე ახლაა. ჩინეთის ეკონომიკურ და ტექნოლოგიურ წინსვლას ვხედავთ. თუ მოახერხებენ შიდა ბაზრის განვითარებას და ამერიკული და ევროპული ბაზრებისგან დამოუკიდებლად არსებობას, არ გამოვრიცხავ სერიოზულ დაპირისპირებას წყნარ ოკეანეშიც, თუმცა უახლოეს პერიოდში ამას ვერ ვხედავ, რადგან აშშ-სა და ჩინეთს შორის სამხედრო-ტექნოლოგიური განსხვავება დაახლოებით 20 წელია. მუდმივი არასდროს არაფერია და ისიც საგულისხმოა, რომ ჩინელები არასდროს ოპერირებენ მოკლე ვადით, ისინი სტრატეგოსები არიან და გრძელვადიან პერსპექტივაში, თაობების იქით უყურებენ თავის სტრატეგიას. ამიტომ ჩვენ შეგვიძლია, მხოლოდ შორიდან დავაკვირდეთ და შეიძლება, რაღაცები ვერც დავინახოთ.      

საქართველოს პრემიერ-მინისტრი ირაკლი ღარიბაშვილი ჰოლდინგ Mivtach Shamir-ის თავმჯდომარე მეირ შამირს შეხვდა.

მხარეებმა ქვეყნის საინვესტიციო პოტენციალი განიხილეს და სამომავლო თანამშრომლობის პერსპექტივებზე იმსჯელეს, მათ შორის, ენერგეტიკისა და სოფლის მეურნეობის დარგების მიმართულებებით.

საუბარი აგრეთვე შეეხო საქართველოს სტრატეგიულად მნიშვნელოვან ადგილმდებარეობას, საერთაშორისო ვიზიტორების მზარდ რიცხვსა და ქვეყანაში არსებულ შეღავათიან საგადასახადო პირობებს.

Mivtach Shamir ერთ-ერთი ყველაზე დიდი ჰოლდინგია, რომელიც ისრაელის ბაზარზე უძრავი ქონების, ენერგეტიკის, ფინანსების და ტექნოლოგიების სექტორების მიმართულებით 30-წელზე მეტია ოპერირებს. კომპანია ასევე წარმოდგენილია ინდოეთსა და აშშ-ში.

მთავრობის ადმინისტრაციაში გამართულ შეხვედრას სტუმართა მხრიდან - კომპანია Mivtach Shamir-ის პარტნიორი ენერგეტიკის სექტორში დორონ გრუპერი და ელექტროსადგურების ექსპლუატაციის ექსპერტი შლომო გიგი, ხოლო საქართველოს მხრიდან - ვიცე-პრემიერი, ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების მინისტრი ლევან დავითაშვილი და მინისტრის მოადგილე რომეო მიქაუტაძე ესწრებოდნენ.

ავტორი: ბათო ჯაფარიძე

28 ივლისს, ცხვარიჭამიაში, 20 წლის მირიან კუკავა მოკლეს. ბოლო დროს, ახალგაზრდებს შორის, სისხლიანი გარჩევები ძალიან გახშირდა და უკვე მშობლებიც კი შიშით უყურებენ ისეთ დაბადების დღეებსა თუ დღეობებს, სადაც მათი სოლიდური რაოდენობა იქნება. როგორც გვიყვებიან, ყველაფერი შელაპარაკებით დაიწყო, მაგრამ ახალგაზრდები დააშოშმინეს, თუმცა როგორც ჩანს, ერთ-ერთმა მხარემ ჩათვალა, რომ ეგო ბოლომდე ვერ დაიკმაყოფილა და უბანში დარეკა, ე.წ. კაი ბიჭები შეაწუხა. ისინიც ავიდნენ და... 20 წლის ახალგაზრდას სიცოცხლე შეიწირეს.

დავიწყოთ იმით, რომ ეს „ქურდული მენტალიტეტი“ და „კაი ბიჭობა“ ჩვენთან ვერ დავასრულეთ. ეს დასრულდა ყოფილი საბჭოთა კავშირის თითქმის ყველა რესპუბლიკაში (დაახლოებით, საქართველოს დარი სიტუაციიაა აზერბაიჯანში) და  „კანონიერი ქურდების“ გავლენა არათუ შესუსტდა, არამედ, საერთოდ აღარ არსებობს. ზოგადადაც, თანამედროვე „კანონიერი ქურდები“ რადიკალურად განსხვავდებიან საკუთარი წინამორბედებისგან და ისინი უფრო სიცილიელ მაფიოზებს ჰგვანან, რომლებიც დაცვის თანხლებით გადაადგილდებიან და არაფრის კეთება ერიდებათ - სათამაშო ბიზნესით დაწყებული, ნარკოტიკების გაყიდვით გაგრძელებული და პროსტიტუციით დამთავრებული. აი, საქართველოში კი ყველაფერი ეს, ოფიციალურად „ტეხავს“, მაგრამ არაოფიციალურად, საზღვარგარეთ მყოფი „კანონიერი ქურდების“ უმრავლესობა ჩართულია, როგორც ნარკოტიკების სქემაში, ისე სათამაშო ბიზნესსა და იარაღით უკანონო ვაჭრობაშიც კი.

სამაგიეროდ, ისინი საქართველოში მყოფ „კაი ბიჭებს“ აგულიანებენ, რომ ყველაფერი ეს, აკრძალულია და თუ კრიმინალური სამყაროს უმაღლესი საფეხურისკენ სვლა სურთ, ძველ ქურდულ „წესებს“ უნდა დაემორჩლონ.

ჰოდა, სწორედ ამის გამო, განსაკუთრებით რეგიონებში, გროვდება „ობშჩიაკები“, „აკაჩავებენ“, როგორც ადგილობრივ ბიზნესმენებს, ისე ახალგაზრდებს, რომლებსაც ფულს აწერენ და სამწუხაროდ, მათი უმრავლესობა ვერ ბედავს სამართალდამცავებს მიმართოს და ოფიციალურად მოითხოვს დაცვა იმიტომ, რომ... ისევ მენტალური პრობლემა გვაქვს, პოლიციასთან თანამშრომლობა ხომ „ტეხავს“.

როცა დაზარალებული შევიწროვებული ადამიანი პოლიციაში მიდის, ამბობენ, რომ ის „გაბოზდა“ და როცა არ მიდის და იხდის, „დაგოიმდა“ ანუ ასარჩევი „ბოზობასა“ და „გოიმობას“ შორისაა, სხვა გზას არ ტოვებს კრიმინალური სამყარო. რეალურად, პოლიციაში წასვლა „ბოზობა“ კი არა, ლოგიკური და სამართლიანი გადაწყვეტილებაა, რადგან ამ გზით, ადამიანი თავს იცავს.

შს სამინისტროს სასახელოდ უნდა ითქვას, რომ ნებისმიერ მიმართვაზე სათანადო რეაგირება აქვს და ყველაფერს აკეთებს, რომ კრიმინალური აზროვნების ადამიანები ციხეში იყვნენ, კანონმორჩილმა მოქალაქეებმა კი მშვიდობიანი ცხოვრება გააგრძელონ.

ასევე, თვე არ გავა, რომ სამართალდამცავებმა „კანონიერი ქურდებთან კავშირში მყოფი რამდენიმე პირი არ დააკავონ. ისინი საქართველოდან ევროპაში მყოფ ქურდებს ურეკავენ, რჩევას ეკთხებიან, საქმეებს არჩევინებენ და თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებით, ყველაფერი ამას მარტივად ახორციელებენ. ადამიანების დიდ ნაწილს ჰგონია, რომ „კანონიერი ქურდები“ სასტიკები, საშიშები და დაუნდობლები არიან. სინამდვილეში კი, მათი უშიშრობის მითი დამსხვრეული - იმის მიუხედავად, რომ თურმე, ციხე ქურდებისაა, სწორედ ციხის შიშით, ისინი წლებია, საქართველოში ვერ ჩამოდიან.

სხვათა შორის, ორი კვირის წინ, პოლონეთში, „კანონიერი ქურდების“ მორიგი შეკრება, „სხადნიაკი“ შედგა. ვიღაცამ ყველაფერი ეს, ადგილობრივ სამართალდამცავებს შეატყობინა და სპეცოპერაციის შედეგად, მათი უმრავლესობა დააკავეს. ყველაზე სამწუხარო ის გახლავთ, რომ ასეთი სპეცოპერაციის შედეგად დაკავებულთა უმრავლესობას კვლავ ათავისუფლებენ, რადგან „კანონიერი ქურდობაზე“ სასჯელი მხოლოდ სამ ქვეყანაში - საქართველოში, რუსეთსა და უკრაინაშია. ჰოდა, მხოლოდ ამის გამო, მათ ექსტრადაცია ვერ ხერხდება, რადგან აღნიშნულ დანაშაულს, ევროპის არცერთი ქვეყანა არ სცნობს. იმის მიუხედავად, რომ ევროპულ ქვეყნებში შს სამინისტროს ატაშეები ცუდად ნამდვილად არ მუშაობენ, ამ კონკრეტულ შემთხვევაში, ისინიც უძლურნი არიან. ყველაფერი ეს „კანონიერი ქურდებმაც“ კარგად იციან და ამიტომ, შავ საქმეებს სწორედ იმ ადამიანების ხელით აკეთებენ, ვისაც მომავალში „ქურდობა“ უნდა. შედეგად, მათი აბსოლუტური უმრავლესობა ციხეში მიდის, ქურდები კი მშვიდად აგრძელებენ ევროპის ქვეყნებში ცხოვრებას და ახალ მსხვერპლს ეძებენ... საქართველოში.

როგორ არ გავიხსენოთ ნიკა კვარაცხელიას მკვლელობის საქმე, როცა ახალგაზრდა, უნიჭიერესი ბიჭი პირდაპირ ქუჩაში ჩაცხრილეს. ბევრი ელოდა, რომ განაჩენი მკაცრი იქნებოდა, მაგრამ რეალურად, მკვლელებს 16 და 17 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიესაჯათ. შედეგად, როცა ისინი ციხიდან გამოვლენ, 40 წლის იქნებიან და როცა ამ ასაკში ასეთი სისასტიკეს ჩადიან, ციხიდან გამოსვლის შემდეგ (თუ ბოლომდე მოიხადეს და „შემთხვევით“ „უდო“ არ შეახეს) უკეთესს რატომ იზამენ?

აქ მხოლოდ ერთ კონკრეტულ შემთხვევაზე არ ვსაუბრობთ, ზოგადად ვამბობთ, მკვლელობა საქართველოშ მსუბუქად ისჯება. რატომ? - იმიტომ, რომ მირიან კუკავას მკვლელობაზე საქმე 108-ე მუხლთ აღიძრა, რაც განზრახ მკვლელობას გულისხმობს და დანაშაული 15 წლამდე ვადით თავისუფლების აღკვეთას ითვალისწინებს. 15 წელი განზრახ მკვლელობისთვის ძალიან, ძალიან ცოტაა.

ვერ გეტყვით, პეტიცია უნდა შედგეს თუ ადამიანების ჯგუფმა შეიტანოს განაცხადი პარლამენტშ, მაგრამ კანონი აუცილებლად გასამკაცრებელია, გასამკაცრებელია უპრეცედენტოდ და მაგალთისთვის, განზრახ მკვლლებისთვის სასჯელი 25 წლიდან უნდა დაიწყოს და თან შეწყალების უფლების მოთხოვნის გარეშე ანუ სავარაუდო დამნაშავემ ზუსტად უნდა იცოდეს, რომ თუ მოკლავს, საუკეთესო შემთხვევაში, გისოსებს მიღმა 25 წელს გაატარებს. შესაძლოა, ვიღაცამ თქვას, შეწყალების უფლება კონსტიტუციით არის გაწერილიო, მაგრამ კონსტიტუციით, სიცოცხლის უფლებაც გაწერილია და ასეთი მძიმე დანაშაულის ჩამდენს შესაბამისი სასჯელი უნდა დაეკისროს.

რა უნდა უთხრას სასამართლომ კუკავას მშობლებს, მკვლელს 15 წელი მივუსაჯეთო? მერე? მერე რა ხდება? მკვლელობაში ეჭვმიტანილი, რომელიც ახლა 22 წლისაა, ციხიდან 37 წლის ასაკში გამოვა (იმანაც თუ ბოლომდე მოიხადა) და არც არაფერი. ჰოდა, პოტენციურმა მკვლელებმა დანის მოქნევამდე რომ იცოდნენ, 25-წლიან სასჯელზე მიდიან, ძალიან, ძალიან კარგად დაფიქრდებიან და „პონტის გულისთვის“ აღარ გაიმეტებენ თანატოლებს.

ჰო, „პონტის გულისთვის“ და სწორედ ამ მიზეზით გახშირდა ბოლო დროს, ახალგაზრდებს შორის დაუნდობლად დანის ქნევა. სამწუხაროდ, ჩვენც მივეჩვიეთ ახალგაზრდების სიკვდილს და ერთდღიანი გლოვა ვისწავლეთ, სწორედ რომ ერთდღიანი, რადგან შემდეგ ოჯახისა და ახლობლების გარდა, გარდაცვლილი აღარავის ახსოვს და მომხდარი ერთი ოჯახის ტრაგედიამდე დადის.

ბარემ, ვინც არ იცის, იმის გასაგონად ვიტყვი - მკვლელებს, რომლებიც სასჯელის მოსახდელად ზონაზე წავლენ, უკვე პატიმრებისთვის მოუწევთ ახსნა, რის გამო მოკლეს ახალგაზრდა კაცი და მერწმუნეთ, პატიმრების სამართალი ბევრად მკაცრია. ვიღაცას შეიძლება ყბაშიც მოხვდეს მწარედ და ვიღაცას ნეკნებიც დაუმტვრიონ სწორედ იმიტომ, რომ გაუმართლებლად და „პონტის გამო“ ჩაიდინა მკვლელობა, თუმცა ყველაფერი ეს, ვერაფრით ანუგეშებს მშობლებს და ვერ ანუგეშებს იმიტომ, რომ მათ დაკარგეს შვილი, იმედი, მომავალი...

ცნობისათვის, ნარკოდანაშაული ყველაზე მეტად ნაციონალური მოძრაობის დროს შემცირდა და ეს, ერთი შეხედვით, არაადეკვატურმა სასჯელებმა გამოიწვია. მას შემდეგ, რაც ნარკოპოლიტიკა შემსუბუქდა და ლოიალური გახდა, დანაშაულმა მოიმატა და თვე არ გადის, შსს-მ ნარკორეალიზატორების დაკავების შესახებ არ გვამცნოს. ჰოდა, საქმეში ვნახეთ, რომ არაადეკვატური სასჯელი ამართლებს და განზრახ მკვლელობისთვის, პირდაპირ 25 წელი არაადეკვატურად სულაც არ მეჩვენება, მეტიც შეიძლება, მაგრამ ეგებ, ჯერ აქედან დავიწყოთ.

აუდიტი

სახელმწიფო უწყებებში არაეკონომიურად გახარჯული საბიუჯეტო სახსრები!

მაკა რუხაძე

სახელმწიფო აუდიტის სამსახური სახელმწიფო გრანტებით დაინტერესდა. აუდიტის ანგარიში, რომელიც უწყების ვებ-გვერდზე გამოქვეყნდა, სახელმწიფოს მიერ გაცემული გრანტების ეფექტიანობას ეხება. აუდიტის მიზანი სისტემური ხასიათის ნაკლოვანებების გამოვლენა და შემდგომში მათი აღმოფხვრა გახლდათ. სამწუხაროა, მაგრამ ფაქტია და ეს სახელმწიფო აუდიტორებმაც გამოავლინეს, რომ ხარვეზები დაფიქსირდა, როგორც გრანტების დაგეგმვის, ასევე, მათი გაცემის პროცესში. მეტიც, აუდიტის შედეგად ისიც კი გაირკვა, რომ სახელმწიფო გრანტის ათვისებისა და ხარჯვის მიზნობრივ მონიტორინგშიც სერიოზული ნაკლოვანებებია!

სახელმწიფო გრანტების შესახებ

ვიდრე სახელმწიფო აუდიტორების მიერ გამოვლენილ ხარვეზებს გაგაცნობთ, ვნახოთ, რა ოდენობის სახელმწიფო გრანტი გაიცა 2017-2020 წლებში და კონკრეტულად რომელმა უწყებებმა მიიღეს ეს გრანტები. საქართველოს მთავრობის მიერ, 2017-2020 წლებისთვის დამტკიცებული ქვეყნის ძირითადი მონაცემებისა და მიმართულებების დოკუმენტის თანახმად, შედგა რეფორმების ოთხ-პუნქტიანი გეგმა, რომლის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მიმართულება კერძო სექტორის გაძლიერებაა. ამის შესასრულებლად, მთავრობამ გადაწყვეტილებების პაკეტი შეიმუშავა,  რომელმაც ქვეყანაში ბიზნესის წარმოება უფრო მიმზიდველი და მომგებიანი გახადა.

მთავრობა მნიშვნელოვან აქცენტს აკეთებს ბიზნესის დაწყების ხელშეწყობაზე, სტარტაპების დაფინანსების ინსტრუმენტის სახით, რაც მიჩნეულია სწრაფი განვითარების ოთხ-პუნქტიანი გეგმის ერთ-ერთ მთავარ მიმართულებად. გეგმის მიხედვით, სახელმწიფო პროგრამის - „აწარმოე საქართველოში“ ფარგლებში, განხორციელდება საქართველოში მეწარმეობის განვითარება, მეწარმე სუბიექტების მხარდაჭერა, ახალი საწარმოების შექმნის, არსებული საწარმოების გაფართოება/გადაიარაღების ხელშეწყობა, კერძო სექტორის კონკურენტუნარიანობისა და საექსპორტო პოტენციალის ზრდა ფინანსებზე, უძრავ ქონებასა და ტექნიკურ დახმარებაზე ხელმისაწვდომობის საშუალებით, მეწარმეობის ხელშეწყობა რეგიონებში და საქართველოში კინოწარმოების განვითარება.

გეგმის მიხედვით, განათლების სფეროში გასატარებელი ღონისძიებებით გათვალისწინებულია განათლების რეფორმის შედეგად, ადამიანური კაპიტალის განვითარება და მისი მაქსიმალური, ეფექტიანი ჩართვა ქვეყნის განვითარებაში, უმაღლესი განათლება დაეფუძნება ეკონომიკის საჭიროებებს და მოთხოვნებს, ხელი შეეწყობა მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების, საგანმანათლებლო პროგრამების აკრედიტაციისა და სამეცნიერო გრანტების დაფინანსებით ფუნდამენტური და გამოყენებით სამეცნიერო ტექნოლოგიური კვლევების ჩატარებას.

2017-2020 წლებში, სახელმწიფოს მიერ გრანტების სახით დაფინანსებულია: სოფლის მეურნეობა - 366 345 000 ლარით; განათლება - 122 378 000 ლარით; „აწარმოე საქართველოში“ - 90 352 000 ლარით; ინოვაციები და სტარტაპები - 6 552 000 ლარით.

ხარვეზები სახელმწიფო გრანტების დაგეგმვაში

სახელმწიფო აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ შემოწმებული რვა ორგანიზაციიდან ექვსში, განსაზღვრული გრანტის გაცემის მიზნები ზოგადი ხასიათისაა, არ არის ან არასათანადოდაა განსაზღვრული. შედეგების შეფასების ინდიკატორები. სახელმწიფო აუდიტორების მტკიცებით, სწორედ ეს ხარვეზი არ იძლევა შესაძლებლობას გაანალიზდეს, კონკრეტულად რა მოცულობით და როგორი ხარისხით შეუწყო ხელი 2017 2020 წლებში, გრანტის სახით დახარჯულმა საბიუჯეტო სახსრებმა საქართველოს მთავრობის მიერ, 2017-2020 წლებისთვის დამტკიცებული, ქვეყნის ძირითადი მონაცემებისა და მიმართულებების დოკუმენტით გათვალისწინებული მიზნების მიღწევას.

უფრო კონკრეტულად, სახელმწიფო აუდიტორებმა გაარკვიეს, რომ სსიპ „რუსთაველის ფონდის“ მიერ გამოცხადებული სამეცნიერო გრანტების კონკურსის პირობებით, რომლითაც ფუნდამენტური კვლევები უნდა დაფინანსებულიყო, დასაფინანსებელი კვლევა გრძელვადიან პერსპექტივაში უნდა ყოფილიყო სოციალურ პოლიტიკური, საზოგადოებრივი, კულტურული ან/და ტექნიკური პროგრესის საფუძველი. სსიპ „ახალგაზრდობის სააგენტოს“ მიერ გამოცხადებული საგრანტო კონკურსის − „ახალგაზრდები ცვლილებებისთვის: უკეთესი უნარები წარმატებული მომავლისათვის“ მიზანი იყო ახალგაზრდებისთვის ისეთი ცოდნისა და კომპეტენციების განვითარების უზრუნველყოფა, რომელიც ხელს შეუწყობდა მათ შრომით ეფექტიანობას, კონკურენტუნარიანობას და დასაქმებას.

სსიპ „სოფლის მეურნეობის პროექტების მართვის სააგენტოს“ მიერ განხორციელებული ჩაის პლანტაციების რეაბილიტაციის სახელმწიფო პროგრამის -„ქართული ჩაის“ ერთ-ერთი მიზანია საქართველოში არსებული ჩაის პლანტაციების პოტენციალის ეფექტიანად გამოყენება, ადგილობრივი ჩაის, მათ შორის, ბიო-ჩაის წარმოების ზრდის ხელშეწყობა, შედეგად, თვითუზრუნველყოფის დონის ამაღლება და საექსპორტო პოტენციალის ზრდა.

სახელმწიფო პროგრამის „დანერგე მომავალი“ ერთ-ერთი მიზანია საართველოში არსებული სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწების ეფექტიანი გამოყენება მრავალწლიანი კულტურების გაშენების გზით, იმპორტირებული პროდუქციის ჩანაცვლება და საექსპორტო პოტენციალის ზრდა, გადამამუშავებელი საწარმოების ნედლეულით უზრუნველყოფის შესაძლებლობის გამარტივება და სოფლად მცხოვრები მოსახლეობის სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობის გაუმჯობესება.

„სსიპ-ის „აწარმოე საქართველოში“ მიერ გაცემული გრანტების მიზანია საქართველოში მეწარმეობის განვითარება, კერძო სექტორის კონკურენტუნარიანობისა და საექსპორტო პოტენციალის ზრდა. მიზნის მიღწევის შეფასების ინდიკატორებად განსაზღვრულია დასაფინანსებელ ბენეფიციართა რაოდენობა და გრანტების თანხობრივი მაჩვენებლები

სსიპ „განათლების საერთაშორისო ცენტრის“ მიერ გაცემული გრანტების მიზანია ქვეყნის ეკონომიკური და სოციალური განვითარებისათვის შრომის ბაზრის მოთხოვნებიდან გამომდინარე საჭირო კვალიფიციური კადრების მომზადება და მათი შესაბამის სფეროში/დაწესებულებაში, საუნივერსიტეტო სივრცეში აკადემიური მოღვაწეობის მიზნით ინტეგრირების ხელშეწყობა. ასევე, საუნივერსიტეტო განვითარების პროგრამების პოპულარიზაცია კურსდამთავრებულთა შორის და მათთან თანამშრომლობის გზით პროფესიული ქსელის შექმნა“, - ვკითხულობთ აუდიტის დასკვნაში.

შემოწმებული რვა ორგანიზაციიდან ორში გამოვლინდა პროექტის დაგეგმვის ნაკლოვანებები, კერძოდ, სსიპ „საქართველოს ინოვაციებისა და ტექნოლოგიების სააგენტოში“, ბენეფიციართა მიერ წარდგენილ გრანტის ბიუჯეტში, სათანადოდ არ იყო გაანალიზებული შესასყიდი საქონლისა და მომსახურების რეალური მოცულობები, საბაზრო ფასები, თანამშრომელთა საჭირო რიცხოვნობა და საბაზრო პირობების შესაფერისი სახელფასო განაკვეთები. შედეგად, შერჩეული 19 ბენეფიციარიდან ხუთის მიერ, პროექტის ბიუჯეტში შეტანილი ცვლილებებით, იჯარის, მარკეტინგისა და სხვა ხარჯების შემცირების შედეგად 71 562 ლარით გაზრდილია სახელფასო ფონდი! ამასთან, პროექტის მიმდინარეობისას შერჩეული 19 ბენეფიციარიდან ოთხმა, ბიუჯეტის მუხლებს შორის თანხები დაუსაბუთებლად გადაანაწილა და პროექტის ვადა უსაფუძვლოდ გაახანგრძლივა, რის გამოც გაიზარდა საბიუჯეტო სახსრების არაეკონომიური ხარჯვის რისკები.

„სოფლის განვითარების სააგენტოს, პროექტის დაწყების ეტაპზე, არ გააჩნდა ინფორმაცია დარგში არსებული მდგომარეობის შესახებ (ჩაის წარმოების და გადამუშავების ფაქტობრივი მონაცემები). თავდაპირველად, პროგრამით გათვალისწინებული იყო გადამამუშავებელი საწარმოს მშენებლობის, აღჭურვისა და საწარმოში სურსათის ხარისხისა და უვნებლობის მართვის საერთაშორისო სისტემის - HACCP დანერგვის ვალდებულებები, რაც 35 ბენეფიციარიდან 19-მა ვერ შეასრულა. უფრო ზუსტად, ოთხ შემთხვევაში არ შესრულდა საწარმოს აშენების, აღჭურვისა და სტანდარტების დანერგვის ვალდებულება, 14 შემთხვევაში - საწარმოს აღჭურვისა და სტანდარტების დანერგვის ვალდებულება, ხოლო ერთ შემთხვევაში - სტანდარტის დანერგვის ვალდებულება“.

ხარვეზები გრანტების გაცემაში

სახელმწიფო აუდიტის შედეგად გაირკვა, რომ შემოწმებული რვა ორგანიზაციიდან სამის მიერ გამოცხადებული საგრანტო პირობები და დაფინანსების სქემა არ არის მკაფიოდ და ნათლად ჩამოყალიბებული შესაბამისად, კომისიის მიერ პრეტენდენტთა შერჩევის კრიტერიუმებსა და პროცესში არ არის სათანადოდ დაცული გამჭვირვალობისა და თანასწორობის პრინციპები, რამაც შესაძლოა, გრანტის ხელმისაწვდომობა შეზღუდოს.

სახელმწიფო აუდიტორების მტკიცებით, სსიპ „ახალგაზრდობის სააგენტოს“, სსიპ „სოფლისა და სოფლის მეურნეობის განვითარების სააგენტოსა“ და სსიპ „განათლების საერთაშორისო ცენტრის“ მიერ გამოცხადებული საგრანტო პირობები არ იყო მკაფიო, რაც იძლეოდა სხვადასხვა ინტერპრეტაციის საშუალებას და ვერ უზრუნველყოფდა ბენეფიციართა შერჩევისას თანასწორობის პრინციპის სრულყოფილ დაცვას.

„სოფლის განვითარების სააგენტოს მიერ შემუშავებული ჩაის პლანტაციების რეაბილიტაციის პროგრამის ფარგლებში მიღებული განაცხადების დამუშავებისა და თანადაფინანსების გაცემის დეტალური პროცედურის თანახმად, სარეაბილიტაციო სამუშაოები გაწერილია თანადაფინანსების ხელშეკრულების ძალაში შესვლის თარიღიდან - 36 თვეზე, რაც მოიცავს სამუშაოების დაწყებიდან პლანტაციის მსხმოიარობაში შესვლის პერიოდს. სოფლის განვითარების სააგენტოს მიერ სარეაბილიტაციო სამუშაოებისთვის თანადაფინანსება სრული ოდენობით გაიცემა პირველივე წელს, არადა, ამ სამუშაოების ჩატარების ვალდებულება გაწერილია 36 თვეზე. სამი წლის განმავლობაში ასათვისებელი თანხის პირველსავე წელს სრულად გაცემით, გრანტის პირობების შეუსრულებლობის შემთხვევაში, იზრდება საბიუჯეტო თანხების დანაკარგების რისკები“.

სსიპ „ახალგაზრდობის სააგენტოს“ მიერ გამოცხადებულ საგრანტო კონკურსში – „ახალგაზრდები ცვლილებებისთვის: უკეთესი უნარები წარმატებული მომავლისათვის“, ბენეფიციართა შერჩევის საკონკურსო მოთხოვნებმა სათანადოდ ვერ უზრუნველყო გამჭვირვალობისა და სამართლიანი შერჩევის პრინციპების დაცვა. საკონკურსო კომისიამ, შერჩევის პირველ ეტაპზე, სხვადასხვა საფუძვლებით, საგრანტო კონკურსიდან განუხილველად დატოვა 23 ორგანიზაცია, ხოლო შვიდ ორგანიზაციას განაცხადში არსებული ხარვეზების გამოსწორებისათვის მისცა დამატებითი ვადა, თუმცა დოკუმენტურად არ არის დასაბუთებული 23 ორგანიზაციის დისკვალიფიკაციისა და შვიდის შერჩევის საფუძველი. ამასთან, არ არსებობს ინფორმაცია ბენეფიციართა მიმართ დადგენილი ხარვეზების გამოსწორების შესახებ.

სსიპ „განათლების საერთაშორისო ცენტრის“ მიერ გამოცხადებული „საზღვარგარეთ კვალიფიკაციის ამაღლების პროგრამის“ ბენეფიციარის შერჩევის ერთ-ერთ პირობად განსაზღვრულია საზღვარგარეთ სწავლისთვის მენტალური და ფსიქოლოგიური, საზღვარგარეთ ქვეყნის პოზიტიურად პოპულარიზაციის ინტერესი და მზაობა, რომლის განსაზღვრა შეფასების კრიტერიუმების არარსებობის პირობებში, დამოკიდებულია სუბიექტურ მსჯელობაზე.

„შემოწმებული რვა ორგანიზაციიდან სამში, გრანტების გაცემის პროცესში გამოვლინდა სხვადასხვა სახის ნაკლოვანება, მაგალითად: სსიპ-მა „აწარმოე საქართველოში“, საგრანტო ხელშეკრულებები გააფორმა საგადასახადო ვალდებულების მქონე კომპანიებთან; სოფლის განვითარების სააგენტოში პოტენციურ ბენეფიციართა მიერ წარდგენილი საწარმოს შექმნის გეგმები არ შეიცავს მოთხოვნილ დეტალურ ინფორმაციას. ზემოაღნიშნული ნაკლოვანებები ვერ უზრუნველყოფს კონკურსანტების მიმართ სამართლიანი მიდგომისა და გამჭვირვალობის მაღალ სტანდარტს“.

ხარვეზები გრანტების ათვისება-ხარჯვაში

სახელმწიფო აუდიტორების მიერ შემოწმებული რვა ორგანიზაციიდან სამში, გრანტის ათვისებისა და მიზნობრივად ხარჯვის მონიტორინგის პროცესის მნიშვნელოვანი ნაკლოვანებები გამოვლინდა. კერძოდ, სოფლის განვითარების სააგენტო 36-თვიანი პროექტის მონიტორინგს ატარებდა მხოლოდ პირველ წელს. ინოვაციების სააგენტოს მიერ არ ხორციელდებოდა პროექტის მიმდინარეობის ანგარიშების განხილვა დამტკიცება და დაფინანსებულ პროექტებში დამტკიცებული სახელფასო ხარჯები 335 040 ლარით აღემატება ინოვაციების სააგენტოს მიერ დადგენილი წესის შესაბამისად რეკომენდებულ ოდენობას. სსიპ-ის „აწარმოე საქართველოში“-ს მხრიდან არასათანადო კონტროლის გამო, სალიზინგო კომპანიების მიერ ლიზინგის საგნის ღირებულებაში შეყვანილია კანონმდებლობით გაუთვალისწინებელი ხარჯები. ასევე, სესხის თანადაფინანსების კომპონენტში, სააგენტოს კონტროლის მექანიზმები სესხის მიზნობრივ ათვისებაზე, საპროცენტო თანხების სწორად განსაზღვრაზე და ბენეფიციართა მიერ საქმიანობის დაწყებასა და პროფილის შენარჩუნებაზე არადამაკმაყოფილებელია და დიდწილად დამოკიდებულია პროცესში ჩართულ მხარეთა კეთილსინდისიერებაზე, რასაც საბიუჯეტო სახსრების არაეკონომიური და არაეფექტიანი ხარჯვა მოჰყვება.

„შემოწმებული რვა ორგანიზაციიდან ორში, გრანტის ათვისების, მიზნობრივად ხარჯვის მონიტორინგის პროცესისა და მასზე რეაგირების ხარვეზები გამოვლინდა. ახალგაზრდობის სააგენტოს, მონიტორინგით გამოვლენილ დარღვევებზე არ გამოუყენებია ხელშეკრულებით განსაზღვრული უფლებამოსილება. კოოპერატივების სააგენტოში გამოვლინდა მონიტორინგის შედეგებზე რეაგირებისა და დოკუმენტირების ნაკლოვანებები. ყოველივე ეს, გაცემული გრანტების ათვისებასა და მიზნობრივად ხარჯვის კონტროლის მექანიზმების სისუსტეზე მიუთითებს და აფერხებს  დასახული მიზნების სრულყოფილად მიღწევის შესაძლებლობას“.

შემოწმებული რვა ორგანიზაციიდან ორში გამოვლინდა, რომ გრანტების გაცემის პროცესში მოქმედი ნორმები ვერ უზრუნველყოფს სათანადო პრევენციული კონტროლის მექანიზმების დადგენას. კერძოდ, ინოვაციების სააგენტოს მიერ დადგენილი ზღვარი, შესყიდვების საკონკურსო წესით განხორციელებასთან დაკავშირებით, არაეფექტიანია. რიგ შემთხვევებში, შესყიდვები განხორციელდა კომპანიებისგან, მაგრამ საკონკურსო ვაჭრობის გარეშე.

სახელმწიფო აუდიტორების მტკიცებით, ყოველივე ეს, ვერ უზრუნველყოფს საბიუჯეტო სახსრებით გაცემული გრანტების ეკონომიური, გამჭვირვალე და სამართლიანი განაწილების პრინციპების დაცვას.

„პატივს ვცემ სააკაშვილის გადაწყვეტილებას“

თუკი ჭურჭლის კარადაში გაქვთ "ემბიშენ ჯუნიორის" ფირმის საბავშვო ჭურჭელი, სასწრაფოდ მოიშორეთ. ევროკავშირის შესაბამისმა სამსახურებმა მასში მძიმე მეტალი, ტყვია აღმოაჩინეს. სწრაფი განგაშის სისტემით კი გზავნილი სურსათის ეროვნულმა სააგენტომ მიიღო.

საქართველოში ჭურჭელი სხვადასხვა ქვეყნიდან შემოდის, მაგრამ ხარისხი შემომტანის კეთილსინდისიერებაზეა დამოკიდებული. რას შეიცავს ჭურჭელი, ეს უმეტეს შემთხვევაში უცნობია როგორც გამყიდველისთვის, ისე მყიდველისთვის.

უკვე დანამდვილებით არის ცნობილი, რომ პოლონური კომპანიის მიერ ჩინეთში წარმოებული საბავშვო ჭურჭელი ჯანმრთელობისთვის სახიფათოა.

➡ მიმდინარე წლის 25 ივლისს ჯანმრთელობისა და სურსათის უვნებლობის გენერალური დირექტორატის (DG SANTE) ევროპის კომისიის RASFF-ის სწრაფი განგაშის სისტემით,  სურსათის ეროვნულმა  სააგენტომ მიიღო  შეტყობინება (2022.4294), რომლის მიხედვითაც პოლონეთის  კომპეტენტურმა სამსახურმა  ბაზარზე განხორციელებული კონტროლის დროს გამოავლინა   ჩინური წარმოების -He Tai Ceramic Manufacturing CO., LTD კერამიკული თეფშებიდან (საკვებთან შეხებაში მყოფი მასალიდან), ტყვიის მიგრაციის ფაქტი (1,5+/-0,4 მგ/დმ2). 

➡ საქართველოში აღნიშნული პროდუქციის - თეფშები -

Ambition Junior, დიამეტრი-19 სმ,  რაოდენობა-144, პარტიის ნომერი-281799BB, მიმღებ-იმპორტიორად დასახელებულია შპს „ტერმინალ ვესტ თრეიდინგი“ - სავაჭრო ჰიპერმარკეტი „დომინო“. სააგენტო მოუწოდებს იმ მომხმარებელს, ვისაც უკვე  შეძენილი აქვს შეტყობინებაში მითითებული  ჭურჭელი, მისი გამოყენებისგან თავი შეიკავოს.

სურსათის ეროვნულმა სააგენტომ აღნიშნული ფაქტის შესახებ  იმპორტიორს წერილობით აცნობა და მომხმარებლის ჯანმრთელობის დაცვის მიზნით, თეფშების დასახელებული პარტიის ამოღება დაავალა.

აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით „ვერსია“ სურსათის ეროვნულ სააგენტოს დაუკავშირდა:

„სწრაფი განგაშის სისტემით მივიღეთ შეტყობინება, რომ პოლონეთში კვლევისას გამოავლინეს ტყვიის შემცველობის კერამიკულ ჭურჭელი.

როდესაც ევროპის რომელიმე ქვეყანაში შესაბამისი უწყებები ლაბორატორიული კვლევით დაადგენენ რომ გარკვეული პროდუქციაა სტანდარტებს არღვევს, სწრაფი განგაშის სისტემით ავრცელებენ ინფორმაციას, ქვეყნებში სადაც, სიცოცხლისთვის საზიანო პროდუქციის იმპორტი განხორციელდა.

ამ ეტაპზე მსოფლიოში არ არსებობს სისტემა, რომელიც ქვეყანაში შესვლამდე პროდუქციის ხარისხს გააკონტროლებს, იგივე პრინციპით გავრცელდა ინფორმაცია ყველა იმ ქვეყანაში, რომელშიც აღნიშნული მავნე პროდუქცია შევიდა. RASFF- ის სისტემა ევროპის ყველა ქვეყანაში აპრობირებულია, ჩვენ ყველა სტანდარტის დაცვით  გავავრცელეთ ინფორმაცია, რომელიც მივიღეთ აღნიშნული სისტემის მეშვეობით.

შემდგომში იმპორტიორს დაევალა პროდუქციის ამოღება, თუმცა კანონის მიხედვით მისი დაჯარიმება არ ხდება, მავნე პროდუქციის ამოღება ბუნებრივია მის განადგურებას ითვალისწინებს.“ - აცხადებენ სურსათის ეროვნულ სააგენტოში

ავტორი: ემილი ფეიქრიშვილი

ვინ არის იგორი - მსუბუქი ნარკოტიკის გასაღების სქემა

რა მარკეტინგული ხრიკი აქვს „ფილიპ მორისს“

მაკა რუხაძე

იცით, რომ თამბაქოსგან მიყენებული ზიანის შემცირება გასახურებელ თამბაქოს შეუძლია? თამბაქოს პროდუქტების უმსხვილესი მწარმოებელი „ფილიპ მორისი“ გვარწმუნებს, რომ დიახ, ეს შესაძლებელია. მსოფლიოს მასშტაბით, სულ უფრო და უფრო მეტი რეპუტაციული ჯანდაცვის ინსტიტუტი იზიარებს თამბაქოს ზიანის შემცირების კონცეფციას და იმ მწეველებს, რომლებიც არ/ვერ ანებებენ თავს მოწევას, პოტენციურად ნაკლები ზიანის მქონე ალტერნატივებს სთავაზობენ. „ალტერნატივებს“ შორის, „ფილიპ მორისი“ ისეთ მოწყობილობებს ასახელებს, რომელთა მოხმარების პირობებშიც, თამბაქო ხურდება, მაგრამ არ იწვის. აუცილებლად უნდა აღვნიშნოთ, რომ დაავადებათა კონტროლის ცენტრი - NCDCკატეგორიულად ეწინააღმდეგება „ფილიპ მორისს“ და გასახურებელ თამბაქოს უკეთეს ალტერნატივად არ განიხილავს. მეტიც, დაავადებათა კონტროლის ცენტრის სპეციალისტებიხაზგასმით აცხადებენ, რომ ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის გაიდლაინების თანახმად, მოწევის ერთადერთი ალტერნატივა თამბაქოს ნებისმიერი ნაწარმის გამოყენებაზე სრული უარის თქმაა! ჯანდაცვის მსოფლიო ექსპერტების გაიდლაინების მიუხედავად, ბოლო დროს, „აიქოსი“ და განსაკუთრებით, ერთჯერადი ელექტროსიგარეტი განსაკუთრებით პოპულარული გახდა.

დაავადებათა კონტროლის ცენტრის კატეგორიული წინააღმდეგობის მიუხედავად, არცთუ დიდი ხნის წინ, სოციალური კვლევების ინსტიტუტმა სასტუმრო „რუმსში“ მედიისთვის მორიგი კონფერენცია გამართათემაზე- „თამბაქოს ზიანის შემცირება - როგორ დავაჩქაროთ პროგრესი“. ორგანიზატორებმა განმარტეს, რომ გასახურებელი თამბაქო და ელექტრონული სიგარეტი მოწევის უკეთესი ალტერნატივაა, რადგან მათ შეუძლიათ ხელი შეუწყონ სიგარეტის მოწევის შეწყვეტას. სხვათა შორის, „ფილიპ მორისი“ თავად აწარმოებს გასახურებელი თამბაქოს სისტემას, რომლის მარკეტინგული სახელია IQOS. ამ მოწყობილობის მომხმარებელი, სიგარეტის კვამლის ნაცვლად, ნიკოტინის შემცველ აეროზოლს ჩაისუნთქავს.

„არაერთ სანდო სამეცნიერო კვლევაშიმითითებულია, რომ თამბაქოს უკვამლო მოწყობილობა ტრადიციული სიგარეტის ალტერნატივაა იმ ზრდასულ მწეველთათვის, რომლებიც სხვაგვარად გააგრძელებდნენ თამბაქოს მოხმარებას. ეს მეცნიერულადაც დადასტურებულია. სამეცნიერო მტკიცებულებების მიუხედავად, საზოგადოებაში გასახურებელი თამბაქოს მოწყობილობის მიმართ უნდობლობა მაინც არსებობს. ამის მიზეზი კი არასწორი ინფორმაციის გავრცელებაა, რაც სოციუმში დაბნეულობასა და ეჭვებს იწვევს. შედეგი? მწეველებს არ აქვთ წვდომა მოწყობილობის შესახებ ზუსტ ინფორმაციაზე, რაც ზღუდავს მათ არჩევანს. ეს კი საზოგადოებრივი ჯანდაცვისთვის დაკარგულ შესაძლებლობას წარმოადგენს“, - განაცხადა სოციალური კვლევების ინსტიტუტის წარმომადგენელმა, შორენა ჭოხონელიძემ.

კონფერენციას ონლაინ ჩაერთო „საქართველოს ბიზნეს ასოციაციის“ იურისტი, ნიკა ნანუაშვილი. ეს იმიტომ, რომ „ფილიპ მორისი“, სწორედ ბიზნეს-ასოციაციის წევრია. ნანუაშვილის თქმით,თამბაქოს ნებისმიერი პროდუქტი ჯანმრთელობას აზიანებს, უბრალოდ, ზოგიერთი პროდუქტი - მეტად, ზოგიერთი - ნაკლებად:

„საუკეთესო არჩევანია მოწევის სრულად შეწყვეტა, თუმცა ბევრი ადამიანი ამას არ ან ვერ აკეთებს. რატომ არ შეიძლება, სიგარეტთან შედარებით, ნაკლებად მავნებელი ალტერნატივის შეთავაზება იმ ზრდასრული მწეველებისთვის, რომლებიც მოწევას არ/ვერ წყვეტენ, არ მესმის“, - უკვირს ნიკა ნანუაშვილს.

მისივე თქმით, თამბაქოს კონტროლის გამკაცრებასმოჰყვა ის, რომზუსტად იგივე პროპორციით გაიზარდა კონტრაბანდა და თუთუნის მოხმარება. ლამის ნახევარი ქვეყანა, აღნიშნა ნანუაშვილმა, შესახვევ თუთუნზე ზის. თამბაქოს კონტროლის გამკაცრების გამო, სახელმწიფო ბიუჯეტმა, დაახლოებით, 10 მილიონი ლარის შემოსავალი დაკარგა.

„ამჟამად კანონი, პრაქტიკულად, ერთნაირად არეგულირებს, როგორც ჩვეულებრივ, ისე ელექტრონულ სიგარეტსა და გასახურებელ თამბაქოს. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციაში აღნიშნული პოლიტიკა მოსწონთ. თუმცა, ჩვენ - საქართველოს ბიზნესასოციაცია - არ მივესალმებით ასეთ მიდგომას, რადგან ეს საფრთხეს უქმნის საქართველოს ისედაც მცირე ბაზარს“.

ნიკა ნანუაშვილი ამბობს, რომ გასახურებელი თამბაქო და ელექტრონული სიგარეტი ისე არ უნდა იბეგრებოდეს, როგორც თამბაქო. მეტიც, ელექტრონული სიგარეტი გასახურებელი თამბაქო „აიქოსი“, რომელიც ახლა ძალიან ძვირია, ხელმისაწვდომი უნდა იყოს იმ მწეველებისთვის, რომლებიც მოწევის შეწყვეტას ვერ ახერხებენ:

„თითქმის ყველა დეპუტატი IQOS-ს ეწევა და რა გამოდის, მათთვის შეიძლება, ხოლო რიგითი მწეველებისთვის - არა?!“, - დასვა რიტორიკული კითხვა ნიკა ნანუაშვილმა.

როგორც აღვნიშნეთ, დაავადებათა კონტროლის ეროვნული ცენტრი - NCDCკატეგორიულად ეწინააღმდეგება გასახურებელი თამბაქოს აღქმას თამბაქოს ალტერნატივად. ეს იმიტომ, რომ ცენტრის სპეციალისტების განმარტებით, მოწევის ერთადერთი ალტერნატივა მისი გამოყენების აკრძალვაა.

„თამბაქოს ინდუსტრიას ახალი პროდუქტები შემოაქვს არა საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის პრინციპების განსახორციელებლად, არამედ, საკუთარი მოგების მისაღებად“,- მიაჩნიათ NCDC-ის სპეციალისტებს.

იგივე მოსაზრებას აფიქსირებსარასამთავრობო ორგანიზაცია „თამბაქოს კონტროლის ალიანსის“ ხელმძღვანელი, გიორგი ბახტურიძეც. მისი თქმით, ეს კონფერენცია თამბაქოს მწარმოებელმა„დაასპონსორა“ზუსტად ისე, როგორც ერთი წლისწინ ივლისში, წინანდალში გამართული ღონისძიება, რაც წინააღმდეგობაში მოდის საქართველოს კანონმდებლობასთან თამბაქოს პოპულარიზაციისა და რეკლამების აკრძალვის შესახებ.მეტიც, ბახტურიძესმიაჩნია, რომ ამ ტიპის კონფერენციები „მარკეტინგული ხრიკებია“, რომლითაც „ფილიპ მორისი“ ცდილობს, სამედიცინო სფეროს წარმომადგენლები თავისი ახალი პროდუქტით - „აიქოსით“დააინტერესოს.

სხვათა შორის, ამერიკის წამლის სააგენტო- FDA-მ,ოთხწლიანი განხილვის შემდეგ, 2020 წელს, „ფილიპ მორისის“ მიერ წარმოებული გასახურებელი თამბაქოს სისტემა IQOS-ს, „მოდიფიცირებული რისკის მქონე თამბაქოს პროდუქტის“ - MRTP ავტორიზაცია მიანიჭა. ამ გადაწყვეტილებით,FDA-მ მწვანე შუქი აუნთო IQOS-ის მარკეტინგს შემდეგ მტკიცებულებებზე დაყრდნობით:

„IQOS-ის სისტემა ათბობს თამბაქოს, თუმცა არ წვავს მას; ეს მნიშვნელოვნად ამცირებს საშიში ან პოტენციურად საშიში ქიმიკატების წარმოქმნას; სამეცნიერო კვლევებმა აჩვენა, რომ ჩვეულებრივი სიგარეტიდან მთლიანად IQOS-ზე გადასვლა მნიშვნელოვნად ამცირებს ორგანიზმზე მავნე ან პოტენციურად მავნე ქიმიკატების ზემოქმედებას“.

მეორე მხრივ, FDA ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ ასეთი გადაწყვეტილების მიუხედავად, „აიქოსი“სულაც არაა უსაფრთხო და მას არცFDA-ს მიერ ავტორიზებულის სტატუსი აქვს.

მართალია, IQOS-ის მწარმოებელი „ფილიპ მორისი“ ამტკიცებს, რომ მისი ახალი პროდუქტი მოწევის საუკეთესო ალტერნატივაა, თავად „აიქოსის“ვებ-გვერდზე ვკითხულობთ, რომ გასახურებელი თამბაქო შეიცავს ნიკოტინს, რამაც იცის მიჩვევა (ადიქცია). მეტიც, ზოგიერთ მომხმარებელში, „აიქოსი“ იწვევს გულ-მკერდის ტკივილს, ხველებას, სუნთქვის გაძნელებას, პირისა და ყელის გამოშრობას, გინგივიტსადა გულისრევას. გარდა ამისა, ნიკოტინის შემცველი პროდუქცია არ უნდა მოიხმარონ ადამიანებმა, რომლებსაც აქვთ გულის დაავადებების მომეტებული რისკი, დიაბეტი ან ეპილეფსია. გასახურებელი თამბაქოს მოხმარება დაუშვებელია ორსულობისა და ძუძუთი კვების დროს.

სტატიას კი იმ მთავარი გაფრთხილებით ვასრულებთ, რაც„აიქოსის“ ვებ-გვერდზეა მითითებული:

„საუკეთესო გზა თამბაქოს მოხმარებასთან დაკავშირებული ჯანმრთელობის რისკების შესამცირებლად, თამბაქოსა და ნიკოტინის მოხმარების შეწყვეტაა!“