ეკონომიკა

სინამდვილეში, ამ კითხვაზე სრულყოფილი პასუხი 2025 წლის იანვარ-თებერვალში გვეცოდინება, როდესაც ცენტრალური საარჩევნო კომისია - ცესკო 2024 წლის 26 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების ანგარიშს მოამზადებს. თუმცა, სახელმწიფო ბიუჯეტში არჩევნებისთვის გამოყოფილი თანხისა და 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების ანგარიშის მიხედვით, მეტ-ნაკლებად ობიექტურ სურათს მივიღებთ. 
2024 წლის 26 ოქტომბერს, საქართველოს საარჩევნო ადმინისტრაციის ბიუჯეტი 171 219 000 ლარით განისაზღვრა. აქედან, არჩევნების ჩატარების ღონისძიებებზე 126 500 000 ლარი გამოჰყვეს, საიდანაც 54 000 000 ლარი - კომპანია Smartmatic-თან გაფორმებული კონტრაქტის საფუძველზე, ხმის მიცემის ელექტრონული აპარატების შესყიდვაზე დაიხარჯა, ხოლო ხელფასებისთვის - 42 700 000 ლარი გამოიყო. 
მართალია, დაზუსტებული მონაცემები ორ-სამ თვეში გვეცოდინება, მაგრამ უკვე თამამად შეგვიძლია ვთქვათ, რომ წლევანდელი არჩევნები, ხმის მიცემის ელექტრონული სისტემის გამო, ყველაზე ძვირადღირებულია. მაგალითად, 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნები ქვეყნის ბიუჯეტს 77 500 000 ლარი დაუჯდა, საიდანაც არჩევნების ჩატარების ღონისძიებებზე - 50 500 000 ლარი დაიხარჯა. ვინაიდან ცესკო-ს ვებ-გვერდზე, არჩევნების ბიუჯეტის სრულყოფილი ინფორმაცია 2020 წლის 31 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნებს ეხება, „ვერსია“ ამ ანგარიშის ფინანსური ნაწილის მიმოხილვას გთავაზობთ. 

2020 წლის 31 ოქტომბრის არჩევნები
ზუსტად ოთხი წლის წინ, 2020 წლის 31 ოქტომბერს, საქართველოს მოქალაქეებმა მომდევნო ოთხი წლის ვადით, საყოველთაო, თანასწორი და პირდაპირი საარჩევნო უფლების საფუძველზე, ფარული კენჭისყრით აირჩიეს საქართველოს პარლამენტის 150 წევრი, მათ შორის, 120 წევრი - პროპორციული საარჩევნო სისტემით და 30 წევრი - მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემით. პარლამენტის არჩევნები მოიცავდა 31 ოქტომბერს ჩატარებულ I ტურს და 21 ნოემბერს გამართულ II ტურს 17 მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქში, სადაც I ტურში ვერცერთმა კანდიდატმა ვერ მოიპოვა ნამდვილ ხმათა 50%-ზე მეტი.
„პარლამენტის არჩევნებისთვის სულ შეიქმნა 3 852 საარჩევნო უბანი, მათ შორის, საქართველოს ტერიტორიაზე - 3 795, ხოლო საზღვარგარეთ 39 სახელმწიფოში - 57 საარჩევნო უბანი. მოგვიანებით აზერბაიჯანში გაუქმდა სამივე საარჩევნო უბანი, ხოლო საბერძნეთში - ორი. აღნიშნულიდან გამომდინარე, არჩევნები გაიმართა 3 847 საარჩევნო უბანზე, მათ შორის, საქართველოს ტერიტორიაზე შექმნილ 3 795, ხოლო საზღვარგარეთ 38 სახელმწიფოში - 52 საარჩევნო უბანზე. 3 852 საარჩევნო უბანზე, საუბნო საარჩევნო კომისიის წევრების რაოდენობა შეადგენდა 45 908-ს, მათ შორის, 33 748 (73.51%) - ქალი და 12 160 (26.49%) - კაცი“, - ვკითხულობთ ცესკო-ს ანგარიშში. 
2020 წელს, მსოფლიო კოვიდპანდემიამ მოიცვა. ახალი კორონავირუსის გავრცელების გამო, ჯანდაცვის მსოფლი ორგანიზაციამ (ჯანმო) კორონავირუსი ჯერ საზოგადოებრივი ჯანდაცვის საერთაშორისო საფრთხედ გამოაცხადა, მოგვიანებით - პანდემიად. პანდემიის გამო, ჩაიკეტა ქვყნების საზღვრები, შეწყდა საჰაერო და სახმელეთო მიმოსვლა... 
სწორედ პანდემიიდან გამომდინარე, ცესკო-მ დაამტკიცა კენჭისყრის დღის ეპიდემიოლოგიური პროტოკოლი, რომელიც შემუშავებული იყო პარტიების, სამოქალაქო სექტორისა და საერთაშორისო ორგანიზაციების წარმომადგენლებთან თანამშრომლობით. პროტოკოლით განისაზღვრა ზოგიერთი საარჩევნო ღონისძიება და კენჭისყრის შენობებში შესვლის/გამოსვლის, ყოფნის/გადაადგილებისას სავალდებულო სანიტარიულ-ჰიგიენური მოთხოვნები.
„ცესკო-მ და სწავლების ცენტრმა, პანდემიასთან დაკავშირებული ყველა რეგულაციის სრული დაცვით, განახორციელეს საარჩევნო სამოქალაქო განათლების ოთხი პროგრამა, რომელშიც მონაწილეობა მიიღო 7 512-მა პირმა, მათ შორის, საარჩევნო ადმინისტრატორის კურსები საუბნო საარჩევნო კომისიების პოტენციური წევრებისთვის, ჯამში - 6 416 მონაწილე; საარჩევნო განვითარების სკოლა ახალგაზრდებისთვის - 578 მონაწილე; საარჩევნო სამართალი უნივერსიტეტების სტუდენტებისთვის - 370 მონაწილე); ახალგაზრდული საარჩევნო ბანაკები - 148 მონაწილე“.
ცესკო-მ და სწავლების ცენტრმა დისტანციურად განახორციელეს საინფორმაციო-სასწავლო პროგრამები საარჩევნო სუბიექტების, ადგილობრივი დამკვირვებელი ორგანიზაციების, მედია-საშუალებების, სახელმწიფო უწყებების წარმომადგენლებისა და პოტენციური კანდიდატი ქალებისთვის.

არჩევნების ბიუჯეტი
პარლამენტის არჩევნებისთვის ცესკო-მ 2020 წლის 10 იანვრის №1/2020 დადგენილებით დაამტკიცა საარჩევნო ბიუჯეტი, ხოლო არჩევნების II ტურის ბიუჯეტი დამტკიცდა ცესკო-ს 2020 წლის 13 ნოემბრის №51/2020 დადგენილებით. არჩევნების ორივე ტურის დაზუსტებულმა ბიუჯეტმა შეადგინა - 51 220 074 ლარი. საქართველოს მთავრობის სარეზერვო ფონდიდან II ტურის ნაწილობრივ დასაფინანსებლად გამოყოფილ იქნა 7 066 310 ლარი. საოლქო საარჩევნო კომისიების დაფინანსება ცესკო-ს 2020 წლის 24 აგვისტოს №19/2020 დადგენილებით განისაზღვრა არჩევნების I ტურისთვის, ხოლო 2020 წლის 13 ნოემბრის №52/2020 დადგენილებით განისაზღვრა საოლქო საარჩევნო კომისიების დაფინანსება არჩევნების II ტურისთვის. აღნიშნული დადგენილებებით, საოლქო საარჩევნო კომისიებს გამოეყოთ თანხები არჩევნების ორგანიზებასთან დაკავშირებული ხარჯების დასაფინანსებლად.
„ამ ხარჯების დასაფინანსებლად, საოლქო საარჩევნო კომისიებს სულ I და II ტურისთვის გადაერიცხათ 3 896 264 ლარი. სახელმწიფო ბიუჯეტში დაბრუნდა აუთვისებელი ნაშთები 316 016 ლარი. ფაქტიურმა ხარჯმა შეადგინა 3 580 248 ლარი. საუბნო საარჩევნო კომისიის წევრთა შრომის ანაზღაურება საუბნო საარჩევნო კომისიების წევრებისა და ხელმძღვანელი პირების შრომის ანაზღაურების დასაფინანსებლად არჩევნების I და II ტურისთვის მიიმართა 13 933 390 ლარი“.
საარჩევნო სუბიექტების დაფინანსება საქართველოს ორგანული კანონის „საქართველოს საარჩევნო კოდექსი“ 43-ე მუხლის შესაბამისად, საარჩევნო ოლქებსა და უბნებზე საარჩევნო სუბიექტის წარმომადგენლობის უზრუნველსაყოფად, არჩევნების ორივე ტურზე დაფინანსდა 17 კვალიფიციური საარჩევნო სუბიექტი, საერთო თანხით  6 626 803 ლარი. 
საქართველოს ორგანული კანონის - „საქართველოს საარჩევნო კოდექსი“ 56-ე მუხლის შესაბამისად, საარჩევნო სუბიექტის სატელევიზიო რეკლამის განთავსების ხარჯების დასაფარად, შვიდ საარჩევნო სუბიექტს გამოეყო 1 894 295 ლარი. 
საქართველოს ორგანული კანონის - „საქართველოს საარჩევნო კოდექსი“ 56-ე მუხლის შესაბამისად, წინასაარჩევნო კამპანიის ხარჯების ასანაზღაურებლად დაფინანსდა ერთი საარჩევნო სუბიექტი, საერთო თანხით - 1 000 000 ლარი, რომელიც დაფინანსდა საქართველოს მთავრობის სარეზერვო ფონდიდან. 
პარლამენტის არჩევნების I და II ტურისთვის გაწეულმა ხარჯმა შეადგინა 50 148 600 ლარი.

სახელმწიფო შესყიდვები და მატერიალური რესურსებით უზრუნველყოფა
პარლამენტის არჩევნების მატერიალური რესურსებით უზრუნველსაყოფად, ამომრჩეველთა განახლებული რაოდენობისა და არსებული მარაგების გათვალისწინებით, განისაზღვრა არჩევნების ჩასატარებლად შესაძენი საქონელი ან მომსახურება და რაოდენობა-მოცულობა. ცენტრალიზებულად განაწილდა არჩევნებისთვის საჭირო ინვენტარი საოლქო საარჩევნო კომისიებზე. საარჩევნო პერიოდში სულ გაფორმდა 508 ხელშეკრულება, მათ შორის, ელექტრონული ტენდერების მეშვეობით განხორციელდა 165 (33%) შესყიდვა, 40 (7%) გამარტივებული შესყიდვა, 243 (48%) გამარტივებული შესყიდვა, საქართველოს საარჩევნო კოდექსის 52-ე მუხლის მე-6 პუნქტის შესაბამისად, ხოლო სარეზერვო ფონდის ფარგლებში, გაფორმდა 60 ხელშეკრულება (12%).
„შესყიდულ იქნა შემდეგი საარჩევნო ინვენტარი: საუბნო საარჩევნო კომისიის წევრთა უნიფორმები - 88 785 ლარი, ბეიჯები დამკვირვებლების, საარჩევნო სუბიექტებისა და მედიის წარმომადგენლებისთვის - 183 384 ლარი, ბიულეტენის კონვერტები - 340 100 ლარი, კარტრიჯები საუბნო საარჩევნო კომისიებისთვის - 117 050 ლარი, მარკირების სითხე - 112 200 ლარი, ქაღალდი A4 - 191 215 ლარი, ოფსეტური ქაღალდი ბიულეტენებისთვის - 162 780 ლარი, ბურთულიანი კალმები ამომრჩევლებისთვის - 661 000 ლარი“.
ცესკო-ს ანგარიშის ფინანსური ნაწილის ბოლოს აღნიშნულია, რომ ქვეყანაში ახალი კორონავირუსის გავრცელების გამო, უარი ითქვა დაგეგმილი ზოგიერთი პროექტის განხორციელებაზე და რესურსები მიიმართა კენჭისყრის დღის ეპიდემიოლოგიური პროტოკოლით გათვალისწინებული ღონისძიებების დასაფინანსებლად.

ავტორი: მაკა რუხაძე

საერთაშორისო ტურიზმიდან შემოსავალმა ახალ რეკორდულ ნიშნულს მიაღწია. ინფორმაციას ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაცია ავრცელებს.

2024 წლის იანვარი-სექტემბრის პერიოდში, საერთაშორისო მოგზაურობიდან (ტურიზმიდან) მიღებულმა შემოსავლებმა $3.5 მილიარდი შეადგინა, რაც 2023 წლის ანალოგიურ პერიოდს +6.5%-ით (210 მლნ. აშშ. დოლარით) აჭარბებს.

2024 წლის მე-3 კვარტალში, მოგზაურობიდან (ტურიზმიდან) მიღებულმა შემოსავლებმა კვარტალურ რეკორდულ მაჩვენებელს მიაღწია და $1.6 მილიარდი შეადგინა. ამასთან, 2024 წელს ტურიზმიდან მიღებულმა შემოსავლებმა 2023 წლის მონაცემებს +8%-ით (116 მლნ. აშშ. დოლარით) გადააჭარბა.

A leading tech firm has expanded its AI capabilities by acquiring a machine learning company for $4 billion. This deal underscores the growing importance of AI and machine learning in the tech industry.

global bank has acquired a fintech innovator for $3.5 billion. This acquisition is expected to drive digital transformation and improve the bank's technological capabilities.

A major financial services firm has acquired a wealth management company for $9 billion. This acquisition aims to enhance the firm's service offerings and expand its client base.

A luxury brand has consolidated its market position by acquiring a competitor for $5 billion. This acquisition is expected to strengthen the brand's market share and enhance its product offerings.

A media conglomerate has made a significant move by acquiring a streaming service for $8 billion. This deal is set to reshape the media landscape and enhance the conglomerate's digital content portfolio.