ვერსიანიუსი
ბოლო მონაცემებით, საქართველოში კოვიდსაწინააღმდეგო ვაქცინით 20 622 ადამიანია აცრილი. ვაქცინირებულთა არასახარბიელო რაოდენობის ფონზე, მსოფლიო მედიით ვრცელდება სტატიები, რომ ჩინური ვაქცინები მაღალეფექტური არ გამოდგა. საქართველო კი ერთ-ერთი ქვეყანაა, სადაც ჩინური ვაქცინა შემოვიდა. დაავადებათა კონტროლის ცენტრის ხელმძღვანელის, ამირან გამყრელიძის განცხადებით, საერთაშორისო ბაზარზე ორი ჩინური ვაქცინაა - „სინოფარმი“ და „სინოვაკი“. ორივე, ჩინეთის მარეგულირებლისა და 40-მდე ქვეყნის მიერაა ავტორიზებული: „განცხადება, რაც გუშინ გაკეთდა არა „სინოფარმს“, არამედ, „სინოვაკს“ ეხებოდა, რომელიც ფართოდ გამოიყენება ჩინეთში, თურქეთსა და აზერბაიჯანში. „სინოვაკი“ შეისყიდა ბრაზილიამ, ჩილემ. ამ განცხადებაში აღნიშნულია, რომ ყველა ვაქცინა გამოიყენება გადაუდებელი მდგომარეობის დროს, პანდემია გადაუდებელი მდგომარეობაა. მათი დაცვის ეფექტურობა სხვადასხვაა, ჯანმო როცა აძლევს გადაუდებელი მოხმარების ნებართვას, აქვს 50%-იანი ზღვარი. თუ ვაქცინას აქვს 50%-ზე მეტი ეფექტურობა, მისი დაშვება ბაზარზე შესაძლებელია... ყველა ვაქცინას, რომელიც გამოიყენება მსოფლიო ბაზარზე, აქვს ძალიან მაღალი დაცვის ეფექტი კოვიდის მიერ გართულებებზე და სიკვდილიანობაზე ანუ თითქმის 100%-მდე ამცირებენ სიკვდილიანობას და ალბათობას, რომ დაავადებული ადამიანები მოხვდნენ ჰოსპიტლებში. ამ ჩინური ვაქცინების ეფექტიანობა მერყეობს 60%-დან 89%-ის ფარგლებში. „სინოფარმის“ ეფექტიანობის ალბათობა 79%-დან 86%-ის ფარგლებშია“.
ვაქცინაციასთან დაკავშირებით, კომპეტენტური ინფორმაციისთვის „ვერსია“ ჯანდაცვის ექსპერტს, გაერო-ს გენერალური მდივნის მრჩეველს ჯანდაცვის საკითხებში, გიორგი ფხაკაძეს ესაუბრა.
ფხაკაძის თქმით, ჩინურ ვაქცინასათან დაკავშირებით ინფორმაცია საქართველოში თავად გაავრცელა:
„ყოველთვის ზუსტ ინფორმაციას ვავრცელებ ყველა ვაქცინასთან დაკავშირებით, რადგან ყველაფერი, რაზეც ვსაუბრობ, დაფუძნებულია კონკრეტულ წყაროებზე. მეტი ინფორმაცია მაქვს, მაგრამ საჯაროდ მხოლოდ იმას ვავრცელებ, რომელიც შეიძლება, გავრცელებული იყოს ფართო საზოგადოებისთვის. ზოგჯერ ვცდილობ, წინასწარ შევატყობინო ჩემს მეგობრებს, რომ ფრთხილად ვიყოთ, მაგრამ არავინ მისმენს. როცა საქართველოში „ასტრაზენეკას“ ვაქცინაცია დაიწყო, ლამის გადმოვხტი ეკრანიდან, შეაჩერეთ-მეთქი, რადგან გარკვეული საკითხები გასარკვევი იყო, მაგრამ ვინ დაგიჯერა?! ყველა ვაქცინა, რომელიც რეგისტრირებულია, დროებითი მოხმარებისაა და არ არის საბოლოოდ დამტკიცებული. ამასთან, არსებობს ძლიერი მარეგულირებლები: ჯანმო, ევროპის სააგენტო, საფრანგეთი და გერმანია. პირველი იყო მსოფლიოში საფრანგეთი, რომელმაც შეაჩერა „ასტრაზენეკას“ გამოყენება 55 წლის ქვემოთ, გერმანია კი 60 წლის ქვემოთ აღარ იყენებს ამ ვაქცინას. ეს ნიშნავს, რომ ძლიერი მარეგულირებელია, ფიქრობს ადამიანებზე და პატარა პრობლემასაც კი ყურადღებით ეპყრობა. ჯანმო-ს მიერ დარეგისტრირებულია „ფაიზერი“, „ასტრაზენეკა“, „ჯონსონ & ჯონსონი“. ევროკავშირის მიერ რეგისტრირებულია ეს სამივე და, პლუს, „მოდერნა“. აშშ-ში, „ასტრაზენეკა“ არ არის რეგისტრირებული, მხოლოდ „ფაიზერი“, „ჯონსონ & ჯონსონი“ და „მოდერნაა“. ჩვენი კორიფეები რომ გამოდიან და საუბრობენ, მათ მაგივრად მრცხვენია. მიმტკიცებენ, წამალი „რემდისევირი“ რომ ჩამოიტანეს საქართველოში, FDA-ის მიერ არის რეგისტრირებულიო. თუ ასეა, ბოდიში, მაგრამ „ასტრაზენეკა“ არ არის FDA-ის მიერ და რატომ ვიყენებთ? საკუთარ თავს ეწინააღმდეგებიან“.
გიორგი ფხაკაძე ხაზს უსვამს, რომ საქართველო პატარა ქვეყანაა და მატერიალურ-ტექნიკური რესურსები არ გააჩნია, ამიტომ საჭიროა, ზემოხსენებულ ოთხ ძლიერ მარეგულირებელს ვუყუროთ. ჩინურ ვაქცინას კი, ფხაკაძის განმარტებით, არც ერთი ძლიერი მარეგულირებლისგან თანხმობა არ მიუღია:
„იმიტომაა საშიში რუსული, ჩინური, კუბური, ირანული და სხვა ასეთი ვაქცინები, რომ არავითარ შემთხვევაში არ უნდა გავაკეთოთ, რაც გავაკეთეთ. ჩამოვიტანეთ ვაქცინა, რომლის ეფექტურობა არც ერთი საერთაშორისო ექსპერტის მიერ არ არის აღიარებული. ასეთი ვაქცინის ყიდვა, ერთი მხრივ, მისაღებია, რადგან ჯანმო-ში 15 ვაქცინაა, რომელთა შემქმნელებმაც გააკეთეს განაცხადი აკრედიტაციის გასავლელად. ყველა მათგანთან უნდა გვქონდეს მოლაპარაკება, რადგან პოტენციურად კარგი ვაქცინებია. ეს ჩინური ვაქცინაც ამ სიაშია, შეიძლება იყიდო და შეინახო მაცივარში, მაგრამ გამოვიყენოთ მაშინ, როცა მიიღებს თანხმობას ძლიერი მარეგულირებლისგან. ვაქცინა ისეთი რამაა, რომ ეფექტურ ვაქცინაზე, შეიძლება, ხვალ გამოცხადდეს, რაღაც მოხდა და სასწრაფოდ შესაჩერებელიაო. საერთოდ, ვაქცინის შეჩერება კარგია, რადგან ეს ნიშნავს, რომ ყურადღებით ეკიდებიან პატარა პობლემასაც კი. ძლიერი მარეგულირებელი იმითაა კარგი, რომ შეგვიძლია, მშვიდად დავიძინოთ, რადგან ვიღაც მუშაობს ჩვენს სასარგებლოდ“.
ჯანდაცვის ექსპერტს ვკითხეთ, რა მიზეზებით იქმნება მსოფლიო ბაზარზე დეფიციტი ისეთ მოთხოვნად ვაქცინაზე, როგორიც, მაგალითად, „ფაიზერია“ და რატომ ვერ აწარმოებს მოთხოვნის ადეკვატურ რაოდენობას აღნიშნული მწარმოებელი? გიორგი ფხაკაძე განმარტავს, რომ „ფაიზერის“ ყველა ვაქცინა უკვე გაყიდულია:
„რთული პროცესია, „ფაიზერს“ ახალი ტექნოლოგია აქვს და ყველა ქარხანა ვერ გამოუშვებს ამ ვაქცინას. ზოგადად, ვაქცინები ათი სხვადასხვა ტექნოლოგიით მზადდება. „ასტრაზენეკას“ ქარხანაში, „ფაიზერის“ ვაქცინა ვერ გაკეთდება და პირიქით. „ფაიზერმა“ ბელგიაში დიდი რესურსები ჩადო, რომ გაეძლიერებინა ქარხანა, მაგრამ ყველაფერს აქვს ლიმიტი. ღუმელთან რომ დაგაყენოთ და გითხრათ, ერთ საათში, 200 ხაჭაპური გააკეთეო, ხომ ვერ შეძლებთ? გარდა იმისა, რომ დრო სჭირდება, ყველა ვაქცინა გაყიდულია ორი წლით ადრე. ყველა ქვეყანამ წინასწარ იყიდა, როცა „ფაიზერი“ ჯერ კიდევ არ იყო პერსპექტიული, ხუთჯერ უფრო მეტი დოზა, ვიდრე სჭირდებოდათ. ასე რომ, მსოფლიოში ყველაზე დიდი მოთხოვნა „ფაიზერზეა“, მაგრამ ფიზიკურად ვერ აწარმოებს მეტს და რასაც აწარმოებს, დაკონტრაქტებულია 2022 წლის ბოლომდე. შესაბამისად, საქართველომ რომ იყიდოს „ფაიზერი“, ამისთვის ურთულესი მოლაპარაკებებია საჭირო.
ერთ-ერთი, რაც ბოლო თვეებში, ნორმალური გავიგე ჩვენი ჯანდაცვის მინისტრისგან, „ნოვოვაქსთან“ გვაქვს მოლაპარაკებაო. ეს სწორი გზით სიარულია, როცა ელაპარაკები პოტენციურად კარგი ვაქცინის მწარმოებელს“.
გიორგი ფხაკაძის თქმით, საქართველოს ვაქცინაციის გეგმა არაპროფესიონალების მიერ იყო დაწერილი და განხორციელებეული:
„დაავადებათა კონტროლის ცენტრი არის მთავრი ანტივაქსერული ორგანიზაცია ქვეყანაში, როგორ აბსურდულადაც უნდა ჟღერდეს. ყველაფერი გააკეთეს არასწორად, ადამიანები შეაშინეს და მივიღეთ შედეგი, რაც გაქვს. ვაქცინაცია არ არის პანაცეა. ვირუსის დასამარცხებლად საჭიროა სამედიცინო პირბადე, ორმეტრიანი დისტანცია, ხელების დაბანა და მეოთხეა ვაქცინაცია, რომელიც უნდა იყოს აუცილებლად ნებაყოფლობითი, უსაფრთხო. პაციენტები უნდა იყვნენ ინფორმირებულნი და მომზადებულნი არა ერთი დღით, არამედ ორი კვირით ადრე, თუ რამხელა რისკია ვაქცინაში და იმაში, რომ დაავადება დაემართოთ. მაგალითად, ასთმიანი ადამიანისთვის, ზოგ შემთხვევაში, COVID-19 სასიკვდილო განაჩენია, ამიტომ ჩნდება კითხვა - რა უფრო მაღალი რისკის შემცველია: რომ გაიკეთოს ვაქცინა, თუ იყოს რისკის ქვეშ და დაემართოს კორონავირუსი? ექიმმა უნდა აუხსნას ამ რისკის მნიშვნელობა და თვითონ ადამიანმა უნდა მიიღოს გადაწყვეტილება. არასწორი მიდგომაა, მექანიკურად, ადამიანების ვაქსერებად და არავაქსერებად დაყოფა. ეს კომუნიტური მიდგომაა, 21-ე საუკუნეში თითოეულ ადამიანს ინდივიდუალური მიდგომა სჭირდება. ვაქცინასთან მიმართებაში უნდა ვიყოთ ძალიან ფრთხილი, გამჭვირვალე და თუ ყველა კითხვაზე იქნება გაცემული პასუხი, ვაქცინაციის პროცესი უფრო ეფექტური იქნება.
აჟიოტაჟი რომაა ატეხილი, საქართველოში ვაქცინაციის მსურველთა რაოდენობა დაბალიაო, იცით, რომ ვაქცინა ქვეყანაში აღარ გვაქვს? ჩინური გავიკეთოთ? - ბოდიში, მაგრამ ეს არასწორი მიდგომაა. სწორი მიდგომაა, რომ ქვეყანაში უნდა იყოს ვაქცინის საჭირო რაოდენობა და სწორი ინფორმაცია, არც ერთი გვაქვს. ვინმე ლაპარაკობს იმაზე, რომ ვაქცინის პირველად გაკეთებიდან, ხუთი თვის შემდეგ, კიდევ უნდა გაიკეთოთ დამატებითი „ბუსტერი“? „ასტრაზენეკას“ ვაქცინას ორჯერ რომ გაიკეთებთ, მესამე დოზა უნდა გაიკეთოთ ხუთი თვის შემდეგ. ამაზე რატომ არავინ ლაპარაკობს? მეუბნებით, მოდი, გაიკეთე ვაქცინაო, მაგრამ მარაგი არ გაქვს. ახლა არ გვინდა იმაზე ლაპარაკი, რომ ვიღაც ვაქსერია და ვიღაც - ანტივაქსერი. დაავადებათა კონტროლის ცენტრში მავნებლები არიან იმიტომ, რომ უნდა ჰქონდეთ გადადებული ვაქცინა ორ დოზაზე, რადგან დღეს „ასტრაზენეკას“ ვაქცინის ნაკლებობაა ბაზარზე. იმ ქვეყნებს, რომლებმაც გადაიხადეს ფული, დროულად არ მიეწოდებათ და რა გარანტიაა, რომ საქართველო მიიღებს კუთვნილ ვაქცინას? როცა უკეთებ ვაქცინას ადამიანს და ხედავ, რომ ბაზარზე ვაქცინის ნაკლებობაა, ეს არასწორი მიდგომაა. რომ გავიკეთოთ ვაქცინა, გარანტია გვაქვს, რომ ეს ვაქცინა გვექნება ხუთი თვის შემდეგ? ევროკავშირის ქვეყნები ვერ იღებენ მარაგს, რადგან შეფერხებაა მწარმოებლისგან. ისრაელში, ერთ მილიონს რომ გაუკეთეს ვაქცინა, 3 მილიონი აქვთ დასაწყობებული.
ვიცით, რომ „ასტრაზენეკა“ 55 წლის ქვემოთ არაა რეკომენდირებული, გარკვეული მიზეზების გამო და ხომ უნდა დაფიქრდე, გადაანაწილო - „ფაიზერის“ ვაქცინა მისცე სამედიცინო პერსონალს, ვინცაა 55 წლის ქვემოთ და „ასტრაზენეკა“ - 55 წლის ზემოთ. ეს ხომ დაგეგმარების საკითხია? ამას ვერ აკეთებენ, ვერაფერს აბამენ თავს და ტელევიზორში დაბოღმილი სახეებით გამოდიან, ხალხზე ვფიქრობთო. კორუმპირებული არაპროფესიონალები ვერასდროს იფიქრებენ ადამიანებზე“.
შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტს ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო ანტინარკოტიკული და სამართალდამცავ ორგანოებთან ურთიერთობების საერთაშორისო ბიურომ (INL) საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოებისთვის საჭირო აღჭურვილობა გადასცა.
თანამედროვე აღჭურვილობა ხელს შეუწყობს ავტოსაგზაო შემთხვევების პრევენციას და საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების გაზრდას.
აღჭურვილობის გადაცემის ცერემონიას ესწრებოდნენ შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის დირექტორი - ვაჟა სირაძე, აშშ-ის სახელმწიფო ანტინარკოტიკული და სამართალდამცავ ორგანოებთან ურთიერთობების საერთაშორისო ბიუროს დირექტორი - რებეკა ჰანტი და სხვა წარმომადგენლები.
ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო ანტინარკოტიკული და სამართალდამცავ ორგანოებთან ურთიერთობის საერთაშორისო ბიურო (INL) მრავალი წელია თანამშრომლობს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსთან და ახორციელებს პროექტებს ოჯახში ძალადობისა და კიბერდანაშაულის წინააღმდეგ ბრძოლის, საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების, არასრულწლოვანთა დანაშაულის პრევენციის, ტრეფიკინგის და სხვა მიმართულებებით.
ლარის რეკორდული გაუფასურების ანატომია - რას ეშმაკობს ეროვნული ბანკი და რა კავშირი აქვს სახელმწიფო ბიუჯეტის დეფიციტს ეროვნული ვალუტის კურსსა და ფასებზე
ზუსტად ცხრა წელია, ქვეყანას „ქართული ოცნება“ მართავს, მაგრამ ხელისუფლების აქტიური მხარდამჭერები დღესაც „ნაცმოძრაობის“ მმართველობის ცხრაწლიან პერიოდს იხსენებენ და მიხეილ სააკაშვილის „წასვლას“ ითხოვენ. სინამდვილეში, 18 კი არა, ბოლო 32 წელია, ეს ქვეყანა მოჯადოებულ წრეზე ტრიალებს - ქვეყნის ტერიტორიის 20% ოკუპირებულია, ეკონომიკა ვერ ვითარდება, სამუშაო ადგილები ვერ იქმნება, რის გამოც უმუშევართა რიცხვი იზრდება და მოსახლეობა დღითიდღე ღარიბდება. 2020 წლის გლობალურმა პანდემიამ მსოფლიოს დღის წესრიგი შეცვალა და ეკონომიკური თეორიების სიღრმისეული ცოდნა სულაც არაა საჭირო იმის მისახვედრად, რა მძიმე დარტყმას მიაყენებდა პატარა, განვითარებად ქვეყანას - საქართველოს. რატომ ვერ ვითარდება ეკონომიკა, რა განსხვავებაა „ნაციონალურ“ და „ოცნებისეულ“ ცხრა წელს შორის და რაც მთავარია, რა არის გამოსავალი? - „ვერსიას“ ნაციონალური მოძრაობის წევრი, წარსულში საქართველოს ეროვნული ბანკის პრეზიდენტი, რომან გოცირიძე ესაუბრა.
- ბატონო რომან, გასაგებია, რომ 2020 წლის გლობალურმა პანდემიამ მსოფლიო დღის წესრიგი შეცვალა, მაგრამ საქართველოს ეკონომიკას სხვა, გაცილებით სერიოზული უბედურება სჭირს. თქვენი აზრით, რატომ ვერ ვვითარდებით?
- დავაკვირდეთ, როგორ იზრდებოდა საქართველოს ეკონომიკა ბოლო 17 წლის განმავლობაში და უკომენტაროდაც მივხვდებით ქვეყანაში შექმნილი მძიმე მდგომარეობის მიზეზებს. ვინაიდან ნაციონალური მოძრაობის მმართველობის ცხრაწლიანი პერიოდი ახსენეთ, სწორედ ეს ორი ცხრა წელი შევადაროთ ერთმანეთს.
2003-2012 წლებში, ქვეყნის მთლიანი შიდა პროდუქტი (მშპ), წელიწადში, საშუალოდ 6.24%-ით გაიზარდა, 2013-2020 წლებში - 2.75%-ით. ორივე ხელისუფლების დროს, თითო დიდი საგარეო შოკი იყო, რასაც ეკონომიკის ვარდნა მოჰყვა, ვგულისხმობ, 2008 წლის მსოფლიო ეკონომიკურ კრიზისსა და 2020 წლის გლობალურ პანდემიას. შესაბამისად, 2009 წელს, მშპ 3.7%-ით შემცირდა, 2020 წელს -6.2%-ით. ამ წლების შედეგებს თუ არ გავითვალისწინებთ, „იმ ხელისუფლების“ დროს, ეკონომიკის საშუალო წლიური ზრდა 7.48% იყო, „ამ ხელისუფლების“ დროს - 3.9%. ეს სხვაობა ნიშნავს დაკარგულ მილიარდობით ლარსა და ათეულ ათასობით სამუშაო ადგილს.
ევროკავშირი ერთ-ერთი ყველაზე დიდი დონორი იყო გასულ წელს, პანდემიის პირობებში. შარშან, ევროკავშირის დახმარებამ 1.5 მილიარდი ლარი შეადგინა, საიდანაც 1 მილიარდი გახლდათ გრანტი. ევროკავშირმა, ერთ სულ მოსახლეზე, საქართველოს ყველაზე მეტი დახმარება გაუწია ევროპის ქვეყნებს შორის. ევროკავშირის გრანტი მიმდინარე წლის ბიუჯეტში 290 მილიონი ლარია, მისი ფინანსური თუ საკრედიტო ორგანიზაციების მიერ დიდძალი სესხები გაიცემა ბიზნესსა და ბანკებზე. შესაძლოა, ყველა ამ სიკეთეს „გადახედონ“, თუ ხელისუფლება გონს არ მოეგო. მთავრობისადმი სანქციებიდან პერსონალურ სანქციებამდე კი ერთი ნაბიჯია.
- ბოლო დროს, თქვენც და „ქართული ოცნების“ სხვა ოპონენტებიც ევროკავშირის სანქციებს საკმაოდ ხშირად ახსენებთ. ეს მუქარაა თუ რეალური საფუძველი მართლაც არსებობს?
- რა თქმა უნდა, არსებობს! განგაშის ზარმა ოფიციალურად უკვე შემოჰკრა, რადგან ევროკავშირი საბიუჯეტო გრანტის მეორე ტრანშის - 290 მილიონი ლარის გადმორიცხვის შეჩერებას აპირებს. მისი მიღება დაკავშირებული იქნება უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეთა დანიშვნის პროცესზე. ეს ფორმალური მხარეა, თორემ სინამდვილეში, ეს მთავრობის მიერ ევროკავშირის არაერთხელ „გადაგდების“ გამო დაწესებული სანქციაა, რომელიც პერსონალურ სანქციებამდეც მივა, თუ ასე გააგრძელეს.
- გასაგებია... წლების წინ, საქართველოს ეროვნული ბანკის პრეზიდენტი იყავით, მერე კი მიხეილ სააკაშვილის მრჩეველი გახდით ეკონომიკის საკითხებში, შესაბამისად, ლარის კურსის საგანგაშო ცვლილებას თქვენზე უკეთ ვერავინ ამიხსნის. მთავრობის წევრები ლარის გაუფასურებას საგარეო ფაქტორებით ხსნიან და გვარწმუნებენ, რომ ჩვენს ძირითად სავაჭრო-პარტნიორ ქვეყნებშიც უფასურდება ადგილობრივი ვალუტები. ეთანხმებით ამ მოსაზრებას?
- ლარი კვლავ ანერვიულებს და აღარიბებს, როგორც ჩვენს მოქალაქეებს, ასევე, ბიზნესს. საგარეო ფაქტორები ახსენეთ, მაგრამ სინამდვილეში, ეს ხელისუფლების ტრადიციული ინტერპრეტაცია და თავის მართლებაა - ყბადაღებულ „საგარეო ფაქტორებზე“ აპელირებენ მუდმივად, სამაგიეროდ, „საშინაო ფაქტორებზე“ არაფერს ამბობენ. ხალხს ისეთი სისულელით „აბოლებენ“, თითქოს თურქული ლირის გუშინ გაუფასურება დღესვე აუფასურებდეს ლარს! „ექსპერტები“ ან პოლიტიკური მიკერძოებით განმარტავენ მოვლენებს, ან ხშირად არ ჰყოფნით ცოდნა რთული საკითხების ასახსნელად. მაგალითად, ძალიან იშვიათია, ვინმემ ახსენოს (ან ახსნას) ბიუჯეტის ზემოქმედების ხარისხი ლარის კურსსა და ფასებზე...
- თქვენ ამიტომაც გკითხეთ და ამიხსენით, ბატონო რომან.
- დიდი ცოდნა არ უნდა, რომ ლარის კურსზე ძირითადად გავლენას ახდენს ვალუტის შემოდინებასა და გადინებას შორის არსებული სხვაობა, რაც ე.წ. მიმდინარე ანგარიშის ბალანსში აისახება. თუთიყუშივით, ეს ყველამ დაიზეპირა, მაგრამ მხოლოდ „ტურიზმიდან დოლარები დაგვაკლდა“-ს ძახილით ვერაფერს ახსნი. როცა ტურიზმიდან 3 მილიარდი დოლარი შემოდიოდა და უცხოური ინვესტიციები ისტორიულ მაქსიმუმზე იყო - 1.7 მილიარდი დოლარი, ლარი ყველაზე მეტად სწორედ მაშინ გაუფასურდა. გამოდის, საქმე მხოლოდ იმაში არ არის, რამდენი დოლარია შემოსული, უფრო ზუსტად, იმაშიცაა, რამდენი ლარია გასული. ეს მოთხოვნა-მიწოდების ელემენტარული კანონი და მონეტარული თეორიის ანბანია. „ლარის მხარეზე“ რომ ხმას არ იღებენ ხელისუფლებაში, ეს გასაგებია, რადგან არ აწყობთ. ეს ვერც ექსპერტების თავამდე დავიდა, ამიტომ დამდგარან და წლების განმავლობაში „ლირამ ლარი გააუფასურა“ და „მოლოდინებმა ლარი გაგვიუფასურას“ მანტრით გვიხსნიან საკმაოდ რთულ პროცესებს.
მთავრობამ ისესხა დიდძალი ფული - 5 მილიარდი ლარის ეკვივალენტი დოლარში, ბიუჯეტში წარმოქმნილი დანაკლისის შესავსებად და პანდემიის წინააღმდეგ საჭირო ღონისძიებების გასატარებლად. აქედან, დაახლოებით, 3 მილიარდი ლარი დახარჯა შარშან ანუ საბიუჯეტო არხებით გაუშვა დიდძალი „დეფიციტური“ ფული. ამის გასანეიტრალებლად, ეროვნულმა ბანკმა უპრეცედენტო ოდენობით ვალუტა გაყიდა, დაახლოებით, 900 მილიონი დოლარი ანუ ინტერვენცია განახორციელა და მიმოქცევაში გაშვებული ლარის საკმაო ნაწილი ამოიღო. ეს ქმედება რომ არა, ორჯერ და სამჯერ უფრო გაუფასურდებოდა ლარი. იბადება კითხვა - საიდან გაუჩნდა ეროვნულ ბანკს ამდენი უცხოური ვალუტა, როცა ყოველთვის რეზერვების ნაკლებობაზე წუწუნებს? ეს ის ფულია, რაც მთავრობამ ეროვნულ ბანკს გაუცვალა -მისცა ნასესხები დოლარები და იყიდა ლარები, ვინაიდან ჩვენი ბიუჯეტიდან ხდება ხარჯვა ეროვნულ ვალუტაში. ეროვნულმა ბანკმა ცოტა წაუეშმაკა, არ გაყიდა ყველა მიღებული დოლარი მთლიანად და გაზარდა რეზერვები. ეროვნულმა ბანკმა ჩათვალა, რომ 3.3-ზე კურსის დაჭერა მისი მიზანია, ხოლო გაყიდული რეზერვები - კურსის, დაახლოებით, ამ ფარგლებში შენარჩუნებას ეყო. აქედან გამომდინარე, შეგვიძლია, დავასკვნათ - ლარის კურსი არის არა ის, რაც ბაზარზე უნდა იყოს, არამედ ის, რაც უნდა ეროვნულ ბანკს, მაგრამ მისი სურვილი ეჯახება ბაზრის ნეგატიურ ტენდენციას და ეროვნული ბანკი მუდმივი დილემის წინაშეა - გააუფასუროს ლარი და „შეისრუტოს“ გარედან მომდინარე ზეწოლა, თუ უფრო მეტი დახარჯოს „სასურველი“ კურსის შესანარჩუნებლად. ეს „სასურველი“ კურსი ბევრ რამეზეა დამოკიდებული: არჩევნებზე (კოჭს უგორებს ხელისუფლებას), პოლიტიკურ ზეწოლაზე, ბიზნესის განწყობაზე და ასე შემდეგ. ახლა, ლარი ხელოვნურ მართვაზეა და შესაბამისად, ლარის კურსი „თავისუფლად მცურავი“ კი არა, „მართვადი მცურავია“, რადგან ბიუჯეტის არნახული დეფიციტის დაფინანსების წყარო საგარეო დახმარებები იყო.
- სხვათა შორის, ბოლო დროს ეროვნულმა ბანკმა ინტერვენციები შეამცირა და ამას როგორ ხსნით?
- რეზერვებს უფრთხილდება და სწორიცაა, ოღონდ გააჩნია, ამას როგორ აკეთებს. უმეტეს შემთხვევაში, მოქმედებს პრინციპით: „ძუნწი იხდის ორჯერ“, ამიტომ მის დაგვიანებულ ინტერვენციებს „უკან მიდევნებული ლამპრის“ როლი აქვს. უკანასკნელი ერთი წლის განმავლობაში, ეროვნული ბანკის რეზერვები საგრძნობლად გაიზარდა. ეს მთავრობისა და ეროვნული ბანკის მიერ აღებული სესხები და „უკან ჩასაბრუნებელი“ ფულია სავალუტო ბაზარზე.
რაც შეეხება კითხვას, მიმდინარე წელს, აპრილში, მთავრობას უწევს 500 მილიონი დოლარის ოდენობის საგარეო ვალის იმ ნაწილის გასტუმრება, რომელიც წინა წლებში, ე.წ. ევროობლიგაციების განთავსებით მიიღო. მას ობლიგაციები ხელახლა უნდა გამოეშვა და მიღებული ფულით ძველი ვალები გადაეფარა, მაგრამ ამას თავი ვერ მოაბა. პროცესი ჯერ კიდევ შარშან უნდა დაეწყო, სინამვილეში, სულ ახლახან გამოაცხადა კონკურსი ამ ობლიგაციების ბაზარზე გატანის მომსახურე ბანკების შესარჩევად. ჩავარდა საქმე! არავინ იცის, როდის განათავსებს ობლიგაციებს მთავრობა და საერთოდ მოესწრება წელს თუ არა, ამიტომ ორ კვირაში, ეროვნულ ბანკს 500 მილიონი დოლარით შეუმცირდება რეზერვები და ძნელი სათქმელია, აღადგენს თუ არა წელს. არადა, ძირითადი ვალების გასტუმრების პროცესი წინ აქვს.
ამ „დარდებში“ მყოფმა ეროვნულმა ბანკმა დაამუხრუჭა მაშინ, როცა საჭირო არ იყო - ხანგრძლივი თამაში უნდა ეთამაშა, შედეგად, ლარი გაექცა. ახლა, მისი შეჩერების ერთადერთი გზა ინტერვენციებია. მალე მოუწევს, შეიძლება ხვალვე, მაგრამ ფაქტია - დააგვიანა, უკვე გვანერვიულა, ცუდი მოლოდინები გააჩინა და ლარის დოლარში გადახურდავებისკენაც გვიბიძგა. შესაბამისად, იმაზე მეტი ვალუტის გაყიდვა მოუწევს, ვიდრე მშვიდად რომ ემოქმედა. არადა, მოსახვევში მუხრუჭების ფრთხილად გამოყენებაა საჭირო.
წინა კვირას, ეროვნულმა ბანკმა 40 მილიონი დოლარი გაიტანა გასაყიდად და მხოლოდ 27.5 მილიონი გაიყიდა. წლებია, სწორედ ამას ვეუბნები, რომ წინმსწრები, ან თუნდაც არაწინმსწრები მცირეოდენი ინტერვენციები, მოკლევადიან რყევებს ხსნის. მთელი კვირაა ლარი უფასურდება, რადგან სავალუტო ბაზარზე დოლარის ნაკლებობა იყო და აღმოჩნდა, რომ მცირეოდენი ხელის წაკვრით, ყველაფერი მოგვარდებადი ყოფილა. ლარი ეროვნული ბანკის უმოქმედობამ გააუფასურა - აი, ეს თქვა ბაზარმა!
- პირდაპირი უცხოური ინვესტიციები და ტურისტული ნაკადების სიმრავლე ლარის კურსს არ დაასტაბილურებს?
- წინა წლებში, პირდაპირი უცხოური ინვესტიციები ორჯერ და სამჯერ მეტი იყო, ვიდრე გასულ წელს და ტურიზმიდან შემოსავლებიც 2-3 მილიარდ დოლარს აღწევდა ყოველწლიურად, მაგრამ იმ პერიოდში, ლარი ორჯერ გაუფასურდა. რა გარანტია გვაქვს, რომ სავალუტო შემოდინებების ზრდა ლარს გაამყარებს? - არავითარი.
წარმოვიდგინოთ, რომ ბაზარზე არის გამოტანილი „დოლარას“ ჯიშის 3 ცალი ვაშლი და მის საყიდლად გვაქვს 9 ლარი. რამდენი ლარი მოდის ერთ ვაშლზე? - სამი ანუ ვაშლის კურსი ლართან მიმართებით, 1:3-ზე ყოფილა. გარკვეული დროის შემდეგ შევიტყვეთ, რომ ბაზარზე 6 ვაშლია გამოტანილი გასაყიდად. გახარებულები გავიქეცით, გვეგონა, იაფად ჩავიგდებდით ხელში, მაგრამ სხვებსაც გასჩენიათ მისი ყიდვის სურვილი ანუ ფული. სულ 24 ლარი დაგროვებულა სავაშლედ. გამოდის, რომ 1 ვაშლი უკვე 3 ლარი კი არა, 4 ლარი ღირს. ეს ნიშნავს, რომ „დოლარა“ ვაშლის კურსი ლართან მიმართებით, 1:4-ია. გამოვიდა, რომ „დოლარა“ შემოვიდა და „ლარა“ გაუფასურდა. პარადოქსია, არა? მართალია, „დოლარას“ მიწოდება გაიზარდა, მაგრამ ლარის მიწოდებაც ხომ უფრო მეტად გაიზარდა? პასუხიც ესაა - ამიტომაც გაგვიუფასურდა ფული.
ვინმეს გინახავთ საქართველოში, სადმე, მათ შორის ტელევიზორში, ლარის დოლართან გაცვლის კურსის დადგენისას, ლარის მიწოდებაზე ესაუბროს? ეს ხომ ელემენტარულია, ვაჭრობაში ხომ ორი საქონელი მონაწილეობს და რატომ ვხედავთ მხოლოდ ერთს, ამ შემთხვევაში, დოლარს ანუ ტურისტებს და არა ვხედავთ მეორეს - ლარს ანუ ბიუჯეტსა და მონეტარულ მხარეს?! ბევრი მიზეზი აქვს ამ „დაუნახაობას“, რადგან წინააღმდეგ შემთხვევაში, ყველაფერ ამას, „საგარეო ფაქტორს“ ვეღარ გადააბრალებ, რადგან „საშინაო ფაქტორიც“ არანაკლებ მნიშვნელოვანია.
გისურვებთ, ლარი ისე დასტაბილურდეს, რომ მისი კურსის გაკითხვაც კი არ დაგჭირდეთ ანუ დაახლოებით, ისე ყოფილიყოს, როგორც ერთ გამონათქვამშია -კარგი მთავრობა ისაა, რომლის არსებობას ვერც კი ამჩნევთ. ჩვენ ჯერჯერობით ვამჩნევთ და თანაც როგორ, მათ შორის, მთავრობასაც და ვალუტის ტაბლოსაც.
- თუკი პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების მოცულობა გაიზრდება და ეკონომიკა აღდგება, პრობლემა არ მოგვარდება?
- დიახ, მაგრამ რომელი უცხოელი ინვესტორი შემოჰყოფს აქ ცხვირს, როცა ქვეყანაში პოლიტიკური კრიზისია, მხოლოდ 20 000-მდე ადამიანია აცრილი და ხელისუფლებაში განუკითხაობაა?! ქვეყნიდან ინვესტორები გარბიან, მაგრამ ამას პანდემიას ვერ გადააბრალებენ. 2020 წელს, ქვეყანაში პირდაპირი უცხოური ინვესტიციები საგანგაშოდ დაბალი იყო. ამაზე ნაკლები უცხოური კაპიტალი ბოლოს, მხოლოდ 2005 წელს შემოვიდა. ინვესტიციების 91% ე.წ. რეინვესტირება იყო ანუ კომპანიებმა ჩატოვეს ფული ქართულ ბიზნესში. მხოლოდ 56 მილიონი დოლარი იყო სუფთად, გარედან შემოსული, რაც ძალიან საგანგაშოა. ინვესტიციების უდიდესი ნაწილი საფინანსო სექტორზე მოდის ანუ ეს ან გრძელვადიანი კრედიტებია, ან წარსულში აღებული სესხების ბანკების კაპიტალში ჩაბრუნება.
„საქსტატი“ ინვესტიციების დრამატულად შემცირებას იმით ხსნის, რომ შეიცვალა რეზიდენტი ანუ უცხოელის საკუთრებიდან, კაპიტალი „საქართველოს რეზიდენტის საკუთრებაში“ გადავიდა. იყო სხვა ქვეყნის მოქალაქის ან იურიდიული პირის, მაგრამ გახდა ჩვენი. სინამდვილეში, ამას კაპიტალის გატანა თუ გაქცევა ჰქვია. თვალსაჩინოებისათვის, ერთი მაგალითიც კმარა: მსოფლიოში ცნობილი ბანკი, „სოსიეტე ჟენერალი“, 2016 წელს გავიდა საქართველოს ბაზრიდან. მიჰყიდა თავისი აქციები თიბისი ბანკს 340 მილიონ ლარად, დაახლოებით, 140 მილიონი დოლარი გაიტანა და წავიდა ანუ „რეზიდენტი შეიცვალა“. ვითომ არაფერი, ხომ?
ახლა ვნახოთ, რომელი „რეზიდენტი შეიცვალა“ გასულ წელს, საქართველოში. ერთი კონკრეტული მაგალითი უცხოური ინვესტიციების სტატისტიკიდან: ვიღაცამ, შარშან, პანამაში გაიტანა 209 მილიონი დოლარი. პანამა ვისთან და რასთან ასოცირდება, კი ვიცით, ოფშორული ზონაა. აქ ორი რამ უნდა ვივარაუდოთ: პირველი, ივანიშვილმა, საქართველოში არსებული თავისი პანამური კომპანიის აქტივები მიჰყიდა ვიღაც „ქართველს“ - საქართველოს რეზიდენტს და ფული ოფშორში, პანამაში გადაიტანა, ან თავისი პანამური კომპანის წილი „მიჰყიდა“ „საკუთარ თავს“, საქართველოში. ორივე შემთხვევაში, ფინანსური თვალსაზრისით, კაპიტალის გატანა ფიქსირდება. აქ ისიცაა გასარკვევი, პანამიდან შემოსული ფული, თავის დროზე, აქედან გასული და უკან შემობრუნებული იყო, თუ სხვა ოფშორებიდან პანამაში აკუმულირებული, ვიდრე ვიკილიქსში ამბები არ გასკდებოდა და პანამა უსაფრთხო თავშესაფრად იყო მიჩნეული ბევრისთვის.
კიდევ ერთი, მნიშვნელოვანი დეტალი - პირველად, მეოთხედი საუკუნის განმავლობაში, რაც „საქსტატი“ აწარმოებს აღრიცხვას, 2020 წლის მეოთხე კვარტალში, პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების მაჩვენებელი იყო მინუს 102.8 მილიონი დოლარი ანუ კაპიტალი კი არ შემოვიდა, არამედ, გავიდა!
2020 წელს, საქართველოში განხორციელებული პირდაპირი უცხოური ინვესტიციები იყო 616.9 მილიონი დოლარი, რაც ყველაზე დაბალი მაჩვენებელია, ბოლო თხუთმეტი წლის განმავლობაში. გასულ წელთან შედარებით, კლება 53%-ია და ამის მხოლოდ პანდემიით ახსნა სწორი არ იქნება - აქეთკენ მივდიოდით.
- ბატონო რომან, ნუთუ, გამოსავალი არ არის?
- ანუ, გაინტერესებთ, „გვეშველება რამე“? ეს ყველაზე სულელური გამონათქვამია, რადგან ორი პასუხი აქვს: არაფერი გვეშველება და გვეშველება. პირველი ძალიან ბოროტი პასუხია და მოულოდნელი, მეორე - სასურველი და მოსალოდნელი, მაგრამ არადამაჯერებელი. ჰოდა, რა აზრი აქვს იმ კითხვას, თუ არც ერთი პასუხის არ გწამს? ეს უკვე ჩვეულებრივ, სარიტუალო გამონათქვამად იქცა, რომელზე პასუხი არც არავის აქვს და არც არავის აინტერესებს. ზრდილობისთვის თუ იტყვი რამეს, ახალმოდური „გაიხარეთი“ გიპასუხებენ, ოღონდ იმ შემთხვევაში, თუ გვეშველება. თუ არ გვეშველება, „არ გაიხარეო“, ხომ ვერ გეტყვიან?
არ იშლის ხელისუფლება ნაცად ხრიკებს. იტყუებოდა, ეკონომიკური ზრდით, რეგიონში ლიდერები ვართო. სინამდვილეში, 2020 წელს, საქართველოს ერთ-ერთი, უარესი შედეგი აქვს, მასზე ცუდი შედეგი აქვს ომგადატანილ სომხეთს, ნახევრადაღიარებულ კოსოვოს და ორიოდე სხვა ქვეყანას. რეგიონის 23 ქვეყნიდან, მე-16 ადგილზე ვართ.
მაია მიშელაძე
რომელი თანამდებობის პირები დახვდნენ ერევნის აეროპორტში ბადრი კოღუაშვილს
პოლიტიკური კრიზისის განსამუხტად, სომხეთის პრემიერ-მინისტრმა, ნიკოლ ფაშინიანმა ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნები დანიშნა. სომეხი ხალხი არჩევანს 20 ივნისს გააკეთებს. ისე ჩანს, ფაშინიანს ხელისუფლებაში დარჩენა სურს და წასვლას არსად აპირებს. როგორც იქაური მედია იუწყება, საამისოდ, პრემიერის გუნდის წევრები ყველაფერს აკეთებენ.
„6 აპრილს, ერევანში, ცნობილი ქართველი, ე.წ. კანონიერი ქურდი, ბადრი კოღუაშვილი ჩამოვიდა. მას აეროპორტში, პარლამენტის ვიცე-სპიკერი, ალენ სიმონიანი და მმართველი გუნდის დეპუტატი, აიკ სარქისიანი დახვდნენ. კოღუაშვილის ვიზიტის მიზეზი გასაგებია - მან სომეხ კრიმინალებს უნდა სთხოვოს, მმართველ ძალას დაუჭირონ მხარი და საკუთარი კავშირების მეშვეობით, ხმების საჭირო ოდენობაც მიიღონ“, - წერს სომხური მედია.
რა თქმა უნდა, მმართველი გუნდის წევრები ყველაფერს უარყოფენ, მაგრამ იმას, რომ კოღუაშვილი ერევანში იმყოფება, არავინ მალავს.
ზოგადად, ე.წ. კრიმინალური ავტორიტეტების არჩევნებში ჩარევა და „კაი ბიჭების“ მეშვეობით, უბნებში ხალხის მობილიზება, პოსტსაბჭოთა სივრცის ფენომენია.
ბათო ჯაფარიძე
შინაგან საქმეთა სამინისტროს სხვადასხვა დანაყოფის თანამშრომლები, უსაფრთხოებისა და მართლწესრიგის დაცვის მიზნით, რიონის ხეობაში არიან მობილიზებულები. უსაფრთხოების მიზნით, რიონის ხეობაში მოქალაქეთა გადაადგილება გარკვეულ მიმართულებებზე დროებით იზღუდება პოლიციის შესახებ საქართველოს კანონის 25-ე და 26-ე მუხლების შესაბამისად.
შინაგან საქმეთა სამინისტრო არ დაუშვებს რიონის ხეობაში პროტესტი ძალადობრივი სცენარით განვითარდეს და მკაცრ რეაგირებას მოახდენს სამართალდარღვევის ნებისმიერ ფაქტზე.
პოლიცია მოუწოდებს მოქალაქეებს, არ გასცდნენ გამოხატვის თავისუფლების კანონით დასაშვებ ფარგლებს და დაემორჩილონ პოლიციის მოთხოვნებს.
ედინბურგის ჰერცოგისა და დედოფალ ელისაბედის 74-წლიანი სიყვარული და პრინცი ფილიპის ტრაგიკული ცხოვრების დასასრული
რუსეთის დედაქალაქში ძალოსანთა შორის ევროპის ჩემპიონატი დასრულდა. დასრულდა ისე, როგორც ველოდით - ტურნირის ბოლო დღეს, ატაცში, აკვრასა და ორჭიდის ჯამში, ლაშა ტალახაძემ იმარჯვა და ქართულ დელეგაციას ოქროს სამი მედალი მოუტანა. ამას გარდა, ატაცში 222 კილოგრამის დაფიქსირებით, ლაშამ მორიგი მსოფლიო რეკორდი დაამყარა და საკუთარი შედეგი გააუმჯობესა. რაც შეეხება ორჭიდს, ქართველ გოლიათს აშკარად შეეძლო საკუთარი რეკორდი გაეუმჯობესებინა, თუმცა ისე ჩანს, მწვრთნელიც და სპორტსმენიც თავს ზაფხულში გასამართი ოლიმპიადისთვის ინახავენ და სწორებას სწორედ პლანეტის უმთავრეს ტურნირზე აკეთებენ. 11 აპრილის შემდეგ, ლაშა ტალახაძე მსოფლიოს აბსოლუტურუ რეკორდსმენობის გარდა, ოლიმპიადის ერთგზის (ჯერჯერობით), მსოფლიოს ოთხგზისა და ევროპის ხუთგზის ჩემპიონია. ეს რაც შეეხება ტალახაძეს.
არანაკლებ მნიშვნელოვანი იყო 9 აპრილს, ანტონ პლესნოის გამოსვლა. წარმოშობით უკრაინელი, საქართველოს ნაკრების ერთ-ერთი ლიდერი ყველანაირად მობილიზებული იყო. მობილიზებული გახლდათ სამწვრთნელო შტაბიც, რომლის წევრებსაც მკლავზე 9 აპრილის აღმნიშვნელი ლენტები ჰქონდათ შემოხვეული. იმის გათვალისწინებით, რომ პლესნოის ისტორიული სამშობლო ომშია ჩართული და რუსეთთან იბრძვის, მისი გამოსვლა სპორტულ საზღვრებს აშკარად სცდებოდა. საბედნიეროდ, ანტონმა ატაცში 180 კილო დაიმორჩილა, აკვრაში - 213 კილოგრამი და ორივე შემთხვევაში ოქროს მედალი მოიპოვა, რაც ორჭიდის ჯამში ავტომატურად ოქროს მედალს ნიშნავდა. შედეგად, უკრაინელმა 9 აპრილს მოსკოვში საქართველოს ჰიმნი ააჟღერა.
პირველი მედალი ქართულ დელეგაციას შოთა მიშველიძემ მოუტანა. მან ატაცში 135 კილოგრამი დაძლია, რასაც აკვრაში 155 კილო მიაყოლა და შედეგი ვერცხლის მედლისთვის ეყო. ეს იყო პირველი მედალი ქართულ ყულაბაში და ფსიქოლოგიურად ძალიან მნიშვნელოვანი მომენტიც. მიშელიძის შემდეგ, ფიცარნაგზე გოგა ჩხეიძე გავიდა და მართალია, ნაჩვენები შედეგი ორჭიდის ჯამში მეხუთე ადგილისთვის ეყო, აკვრაში 170 კილოგრამის დაძლევით ბრინჯაოს მცირე მედალი მიიღო.
შემდეგ იყო რევაზ დავითაძე, რომელაც ევროპის ჩემპიონობამდე ერთი კილოგრამი დააკლდა. რეზომ 171 კილო აიტაცა, აკვრაში 203 კილოგრამი დაიმორჩილა და ოქროს მცირფე მედალს დაეუფლა, თმცა ორჭიდის ჯამში, სულ რაღაც კილოგრამით ჩამორჩა პირველ ადგილზე გასულ სომეხ სპორტსმენს.
და ანასტასია გოტფრიდი. კიდევ ერთი წარმოშობით უკრაინელი და საქართველოს ნაკრების ლიდერი. ანასტასია პირველი ქალი გახლავთ საქართველოს სახელით, რომელმაც ევროპისა და მსოფლიოს ჩემპიონატები მოიგო. სიმართლე გითხრათ, ანასტასიას გამოსვლას ცოტა შიშით ველოდით, რადგან მას საპატიო მიზეზის გამოწელიწადზე მეტი გაუჩნდა - შვილი გააჩინა. ამის მიუხედავად, გოტფრიდმა ატაცში 111 კილო ასწია და მცირე ოქროს მედალი მოიპოვა, აკვრაში კი 128 კილოგრამი დაიმორჩილა და ორჭიდის ჯამში, მეოთხე ადგილზე გავიდა.
არ შეიძლება ირაკლი თურმანიძეზე რომ არ ვთქვათ. საქართველოს ნაკრების ვეტერანი და კაპიტანი დღეს ფიცარნაგზე ცოტა მძიმედ გავიდა. მერე თქვეს, ტრავმა ბოლომდე მოშუშებული არ ჰქონდა და მაინც გარისკაო. სამწუხაროდ, თურმანიძემ ატაცში ვერცერთი ცდა ვერ გამოიყენა და მწვრთნელებმს აღარ გარისკეს - ტრავმის გამიზეზების შიშით, ირაკლი აკვრაზე აღარ გამოვიდა, თუმცა, დარწმუნებული ვართ< ის თავის სიტყვას ოლიმპიადაზე აუცილებლად იტყვის.
საბოლოო ჯამში, საქართველოს ნაკრებმა 7 ოქროს, 3 ვერცხლისა და 4 ბრინჯაოს მედალი მოიპოვა. მხოლოდ მამაკაცებს თუ ავიღებთ, გუნდურ ჩათვლაში პირველობას არავის უთმობთ, გაერთიანებულ, კაცთა და ქალთა ნაკრებებში კი მეოთხე ადგილზე გავედით. ბრემ ერთი საინტერესო შედარებაც გავაკეთოთ - ორჭიდის ჯამში ლაშა ტალახაძის შედეგი 485 კილოგრამია, მისი უახლოესი მდევრის, ანუ მეორე ადგილზე გასული გორ მინასიანის შედეგი კი 464 კილოგრამი გახლავთ. სპორტის იმ სახეობაშ, სადაც ერთი კილოგრამიც კი ბევრ რამეს წყვეტს, 21-კილოიანი უპირატესობა ძალიან ბევრ რამეზე მეტყველებს.
სოფელ ნამახვანის მიმდებარე ტერიტორიაზე, გუშინ გაუჩინარებული ახალგაზრდა მამაკაცის სამძებრო სამუშაოები მდინარე რიონში და მიმდებარე ტერიტორიაზე ამ დრომდე მიმდინარეობს.
გარემოს ეროვნული სააგენტოს ოფიციალური ჰიდროლოგიური მონაცემებით, მდინარე რიონის წყლის დონე ამ ეტაპზე აღემატება სასიგნალო ნიშნულს და არსებული ამინდის პროგნოზის გათვალისწინებით, მოსალოდნელია წყლის დონის განსაკუთრებული მატება, რამაც შესაძლოა მდინარის კალაპოტიდან გადმოსვლა და მიმდებარე ტერიტორიების დატბორვა გამოიწვიოს.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, შინაგან საქმეთა სამინისტრომ საფრთხის თავიდან აცილების და აქციის მონაწილეთა, სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის დაცვის მიზნით "პოლიციის შესახებ" საქართველოს კანონის 26-ე მუხლის მე-2-ე პუნქტის თანახმად მიიღო გადაწყვეტილება საფრთხის შემცველი ზონიდან კარვების გატანისა და ადგილზე მყოფი მოქალაქეების უსაფრთხო ადგილას გადაყვანის შესახებ.
საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო მოუწოდებს აქციის მონაწილეებს დაემორჩილონ პოლიციის კანონიერ მოთხოვნას.
შინაგან საქმეთა სამინისტროს გენერალური ინსპექციის თანამშრომლებმა, ქვემო ქართლის საოლქო პროკურატურის თანამშრომლებთან ერთად, ჩატარებული საგამოძიებო და ოპერატიული ღონისძიებების შედეგად, სამსახურებრივი უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენების და განზრახ უკანონოდ დაკავების ბრალდებით, შინაგან საქმეთა სამინისტროს ქვემო ქართლის პოლიციის დეპარტამენტის დმანისის რაიონული სამმართველოს უფროსის მოადგილე შ.ზ. დააკავეს.
დანაშაული 5-დან 8 წლამდე ვადით თავისუფლების აღკვეთას ითვალისწინებს.
გამოძიებით დადგინდა, რომ შ.ზ.-მ ბოროტად გამოიყენა სამსახურებრივი უფლებამოსილება და ცეცხლსასროლი იარაღის მართლსაწინააღმდეგო შეძენა-შენახვა-ტარების ბრალდებით უზრუნველყო ერთ-ერთი მოქალაქის უკანონო დაკავება.
გამოძიება საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 147-ე და 332-ე მუხლებით მიმდინარეობს.
ახალი ამბები
გაზეთი ვერსია
-
-
Aenean sit amet ultrices justo. Phasellus nibh dui, lobortis et finibus a, laoreet sed metus. Donec finibus lacus vel iaculis ultrices.
<iframe width="560" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/U8huur9j1xQ" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture" allowfullscreen></iframe>
-
მონა ყველგან მონაა
-
Aenean sit amet ultrices justo. Phasellus nibh dui, lobortis et finibus a, laoreet sed metus. Donec finibus lacus vel iaculis ultrices.
Sed tempus velit
Cras fringilla magna eros, eu ultricies velit mattis at. Sed tempus velit ac magna rutrum ullamcorper.
Aliquam fringilla tristique erat, id malesuada turpis congue vitae. Duis eget euismod dolor. Etiam ac tincidunt ipsum. Morbi ullamcorper erat et bibendum fermentum. Mauris consequat accumsan metus in vulputate. Proin odio ipsum, malesuada in arcu egestas, viverra tincidunt leo. Etiam fermentum felis consectetur fermentum auctor. Curabitur quis maximus turpis, eu porttitor velit. Praesent id sem porta, tristique massa et, euismod ante. Sed semper mauris metus.
Aenean at est
Proin suscipit nulla nec justo suscipit pulvinar. Vestibulum lobortis, tortor non sagittis elementum, nibh ligula vulputate purus, pharetra euismod ex augue a metus. Nullam fermentum lobortis risus, et placerat tellus malesuada at. Aenean at est massa.
კანადის პროვინცია კვებეკში, მდინარე მეგპაის იურიდიული პირის სტატუსი მიანიჭეს. ამგვარად, ხელისუფლება, ეკოლოგები და ადგილობრივი ეთნიკური ჯგუფები, მის დაცვას აპირებენ ენერგეტიკული კომპანიებისგან. ახლა, ამ კანადურ მდინარეს უფლებები აქვს. მაგალითად, მას კანონით, მეურვის ყოლის უფლება ენიჭება.
მეურვეები შეიძლება გახდნენ ადამიანები, რომლებიც მდინარის ნაპირზე ცხოვრობენ და ყურადღებას მიაქცევენ მას. მეგპაის იურიდიული პირის სტატუსი მას შემდეგ მიანიჭეს, რაც ჰიდროენერგეტიკულმა კომპანიამ Hydro-Quebec, მასზე დამბის აშენების სურვილი გამოთქვა.
როგორც Associated Press-ი იტყობინება, სკანდალი გამოიწვია ქვეყანაში კორონავირუსის წინააღმდეგ რუსული ვაქცინის შეტანამ.
მთავრობა დატოვეს საგარეო საქმეთა და განათლების მინისტრებმა პარტიიდან „თავისუფლება და სოლიდარობა“ . მანამდე თანამდებობა დატოვა პარტიის ხელმძღვანელმა, რიჩარდ სულიკმა, რომელიც ვიცე პრემიერ მინისტრის მოვალეობას ასრულებდა. სულიკმა თქვა, რომ მისი პარტია არ დაბრუნდება მთავრობაში მანამ, სანამ პრემიერ მინისტრი იგორ მატოვიჩი არ დატოვებს თანამდებობას.
12 მარტს სლოვაკეთის ჯანდაცვის სამინისტროს ხელმძღვანელი მარეკ კრაიცი Sputnik V–ს ქვეყანასი შეტანის გამო თანამდებობიდან გადააყენეს. მატოვიჩმა განმარტა, რომ ქვეყნის მთავრობა დაშლის პირას იყო. მოგვიანებით, თავად მატოვიჩმა გამოთქვა მზადყოფნა დაეტოვებინა თანამდებობა "Sputnik V" -ს მიწოდებასთან დაკავშირებით შექმნილი ვითარების გამო.
არასერტიფიცირებული რუსული ვაქცინის შეტანამ სერიოზული პოლიტიკური დაყოფა გამოიწვია სლოვაკეთშით. საგარეო საქმეთა მინისტრმა ივან კორჩოკმა დაგმო პრემიერ მინისტრი, რომელიც პირადად დახვდა ვაქცინის პირველ პარტიას აეროპორტში. ქვეყნის პრეზიდენტმა ზუზანა ჩაპუტოვამ მოუწოდა Sputnik V ვაქცინის გამოყენების წინააღმდეგ. 6 მარტს მატოვიჩმა გამოაცხადა, რომ ვაქინას უკან არ დააბრუნებს. სწორედ მისი ამ განცხადებების დამო დაიშალა სლოვაკეთის მმართველი კოალცია.
ბრაზილიელი მკვლევარების მოსაზრებით, ერთ ადგილზე დიდხანს ჯდომა, კერძოდ, მუშაობის დროს, ასევე, მისგან გამომდინარე ნაკლები მოძრაობა, სიცოცხლის „დამოკლების“ სერიოზულ ფაქტორს წარმოადგენს. როგორც სწავლულებმა დაასკვნეს, ზოგჯერ, სწორედ ეს ფაქტი იწვევს ადამიანების სიკვდილს. ექსპერტები აღნიშნავენ, რომ ლეტალური შედეგების დაახლოებით 4%, გადაჭარბებული მჯდომარე სამუშაოსა და ასეთი ცხოვრების წესის „დამსახურებაა“.
ბრაზილიელებმა სკამზე ჯდომის „სასიკვდილო ლიმიტის“ განსაზღვრაც შეძლეს, რომლის გადაჭარბებაც ნეგატიურ გავლენას ახდენს ადამიანის ორგანიზმზე. პირიქით _ დროის შემცირება კი სიცოცხლის გახანგრძლივებას უწყობს ხელს. ციფრების ენით რომ ვთქვათ, ადამიანს შეუძლია სიცოცხლე 0.2 წლით გაიხანგრძლივოს, თუ ის მჯდომარე პოზაში ყოფნას, დღეში სამ საათამდე შეამცირებს. სწავლულები ასეთ დასკვნამდე, ბოლო 15 წლის განმავლობაში, სიკვდილიანობის სტატისტიკის შესწავლის შედეგად მივიდნენ, რომლის დროსაც, მათ ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემები გამოიყენეს.
მელბურნის უნივერსიტეტის თანამშრომლები სუპერ-აბის კლინიკურ ცდებს ატარებენ, რომელსაც ადამიანის განწყობის გამოკეთება შეუძლია. აბის შემადგენლობაში შედის ხუთი ბუნებრივი დანამატი. ეს პრეპარატი მათ დასახმარებლადაა განკუთვნილი, რომლებსაც ანტიდეპრესანტები არ შველით. ის სხვადასხვა ნაერთს შეიცავს, ასევე, თუთიასა და ფოლიუმის მჟავას. მთლიანობაში, აბი ანტიდეპრესანტი არაა და ის ურეცეპტოდაც გაიყიდება.
ტრადიციული დამაწყნარებლებისგან განსხვავებით, ეს ახალი საშუალება არ არის მიმართული გარკვეული მექანიზმისკენ. პრეპარატი ზემოქმედებს მთელ რიგ ნეირობიოლოგიურ პროცესებზე. მაგალითად, თუთია და ომეგა-3 ანთებას ხსნის. არის ვერსია, რომ დეპრესიას ანთება იწვევს და ავსტრალიელი სწავლულები დარწმუნებულნი არიან, რომ მათი სუპერ-აბი, ანტიდეპრესანტებზე გაცილებით ეფექტური იქნება.
პატიმრის დღიური
ადრეც ასე იყო და ახლაც ასეა - სოციალური განსხვავება ყოველთვის არსებობდა. ადრეც იყო გრანდიოზული ქორწილები და შინაურობაში გადახდილი ქორწილი, სადაც მხოლოდ უახლოესი ნათესავები იყრიდნენ თავს. პანდემიის გამო, დღეს ნებისმიერი სახის დღეობა აკრძალულია, თუმცა ადამიანები მაინც ახერხებენ ჩუმ-ჩუმად შეკრებას. დაახლოებით ასეთ, მცირე შეკრებაზე მოხდა ის, რაც შემდეგ წინგში შეიტანეს, როგორც პრეცენდენტული და მომავალ გამომძიებლებს სხვა რამესთან ერთად, ამ საქმესაც ასწავლიდნენ.
„საქართველოს ერთ-ერთ მაღალმთან რეგიონში, ბიჭმა ცოლი მოიყვანა. ოჯახი ხელმოკლედ ცხოვრობდა, ამიტომ, დაახლოებით 20 კაცამდე შეიკრიბა და პრაქტიკულად ერთ ოთახში დაეტიენ მასპინძლებიცა და მაყარიც. თბილისს გარეთ მომხდაი დანაშაულები ნაკლებადმეხებოდა ხოლმე, განსაკუთრებულ საქმეთა გამომძებელი ვიყავი, ამიტომ, ძალიან გამიკვირდა, როცა მითხრეს, მკვლელობა მოხდა და უნდა წახვიდეო. მოკლული პატარძალი აღმოჩნდა და საქმემ მეც დამაინტერესა. ვერ ვხვდებოდი, ვის უნდა მოეკლა პატარძალი შუა სუფრის დროს. მთაში ქალიშვილობის ინსტიტუტს მკაცრად იცავდნენ და ამის ნიადაგზე შესაძლებელი იყო მკვლელობაც კი, მაგრამ რა ქალიშვილობა, პატარძალი სუფრიდან ადგა, გავიდა და 10 წუთში დანით დაჩეხილი ნახეს“,-იხსენებს პოლიციის გადამდგარი პოლკოვნიკი, ბატონი თენგიზი.
როგორც ქორწილზე დამსწრეები აცხადებდნენ, მკვლელობა გაურკვეველ ვითარებაში მოხდა. პატარძალი სუფრიდან ადგა და გავიდა. დაახლოებით ათ წუთში სიძემ მოიკითხა და გაჩნდა ეჭვი, რომ გოგო ნათესავებმა დაუმალეს, არის ასეთი ტრადიცია, პატარძალს მალავენ და მერე სიძეს მის სანაცვლოდ ფულს სთხოვენ. ამიტომ, ყველა მხიარულობდა და იცინოდა, თმცა სიძემ საკუჭნაოში დანით სასტიკად მოკლულ პატარძალს მიაგნო და ღრიალი დაიწყო. სუფრის ყველა წევრი დარწმუნებული იყო, რომ სახლში უცხო არ შესულა, რაც იმას ნიშნავდა, რომ გამოძიებას მკვლელი მხოლოდ იქ მყოფებს შორის უნდა ეძებნათ.
„ადგილზე მისულმა პირველი, რაც დავაფიქსირე, ფოტოგრაფი იყო. ფოტოგრაფის მომსახურება მაშინ იაფი არ ღირდა,რადგან ვიდეოგადაღება არ არსებობდა და ტელევიზიის აპატარუტას კიდევ არავინ მოიტანდა. როგორც ამიხსნეს, ფოტოგრაფი პატარძლის ძმის ნანობი იყო, მან სთხოვა წაყოლა და ისიც უფასოდ წაჰყვა. ორი ფირი გადაღებული ჰქონდა, რაც იმას ნიშნავდა, რომ აღბეჭდილი იქნებოდა ყველა. ფირების გამჟღავნების შემდეგ, აღმოვაჩინე, რომ დაკითხული მყავდა სუფრის აბსოლუტურად ყველა მონაწილე, გარდა ერთისა, რომელიც ვერავინ იცნო, არადა ორ კადრში ჩანდა და ორივე კადრი სახლის ეზოში იყო გადაღებული. უცხო კაცზე რაიმე მნიშვნელოვანი ინფორმაცია ვერავინ გვითხრა, ყველა მხრებს იჩეჩდა, არ დაგვინახავსო, თუმცა პატარძლის 7 წლის დამ თქვა, მე დავინახე, როგორ მოვიდა ეს კაცი მანქანით,როგორ ესაუბრებოდა ჩემს დას, შემდეგ შავი ვარდი აჩუქაო. შავი ვარდი მაშინ ჩვენთვის წარმოუდგენლად ჩანდა, თუმცა პატარძლის დედამ დაადასტურა, შავი ვარდი ოთახში ვნახე და სანაგვეში ჩავაგდეო“,-იხსენებს ბატონი თენგიზი.
გამოძიებამ სანაგვეში შავი ვარდი მართლაც იპოვა, თუმცა ექსპერტმა დასკვნა დადო - ვარდი წითელია, შავი საღებავით აქვს ფერი შეცვლილი და რაც მთავარია, გამოყენებულია ავტომობილების შესაღებად განკუთვნილი სპეციალური დანადგარიო. ეს გამიძიებისთვის ახალი ხელჩასაჭიდი იყო. მაში საქართველოში ძალიან ცოტა იყო ისეთი ადგილები, სადაც ავტომბილი შეღებვა შეიძლებოდა და სამ დღეში სამართალდამცავებს სურათზე აღბეჭდფილი „მალიარი“ დაკითხვაზე ჰყავდათ.
„მე და გარდაცვლილს ერთმანეთი გვიყვარდა, შემდეგ ჯარში წავედი, იქიდან დაბრუნებულს კი მითხრა, რომ სხვა ჰყავდა და ცოლად უნდა გაჰყოლოდა. ქორწილამდე ერთი კვირით ადრე, წერილი გამომიგზავნა, ვთხოვდებიო. ავედი და შავი ვარდი ავუტანე, ჩემთან შევღებე. სულ 5 წუთი გავჩერდი და უკან დავბრუნდი“,-ეს არის ამონარიდი „მალიარის“ ჩვენებიდან.
ექსპერტებმა ის ტანისამოსი შეისწავლეს, რომელიც მას ეცვა. ტანსაცმელზე საღებავის წვეთები აღმოჩნდა, სისხლის კვალი - არა. ექსპერტები კი ამტკიცებდნენ, გამორიცხულია მკვლელს ტანსაცმელზე ერთი წვეთი სისხლის მაინც არ შესხმოდაო. შეამოწმეს ყველას ტანსაცმელი, მაგრამ უშედეგოდ. ისე ჩანდა, რომ მკვლელი ქორსილის სტუმრების შორის არ იყო, მაგრამ ყველა როგორ ამტკიცებდა, უცხო არავინ ყოფილაო?!
„პირში ჩალაგამოვლებული დავრჩი. საქმე თაროზე შემოვდე, რადგან ხელში არაფერი მეჭირა. თან სად შევრცხვი, სადღაც, მთაში... არ მეგონა თუ ჩემზე ჭკვიანი დამნაშავე ასეთ მიყრუებულ მხარეში იცხოვრებდა,როგორც წესი, ასეთები ასპარეზად დიდ ქალაქებსირჩევენ ხოლმე. რა უნდა მექნა? დარწმუნებული ვიყავი, ანალოგიური რამ აღარ მოხდებოდა, ანუ ქორწილში პატარძალს არავინ დაჩეხავდა, ვერც სხვა კვალს მივაგენი და ხელი ჩავიქნიე“,-ღიმილით გვიყვებასაკუთარ გაწბილებას ბატონი თენგიზი.
წელიწადზე ოდნავ მეტი იყო გასული, როცა უკვე თბილისში, ქორწილში პატარძალი დაჭრეს. ჰო, კი არ მოკლეს, დაჭრეს, რადგან პირველი ჭრილობის შემდეგ, მან არაადამიანური ხმით იყვირა და მკვლელი გაიქცა. ეს ყველაფერი იმ რესტორნის საპირფარეშოში მოხდა, სადაც ქორწილი იმართებოდა. რაღა თქმა უნდა, სამართალდამცავები ადგილზე მალე მივიდნენ და იმის მიუხედავად, რომ ქალმა დაკივლება მოასწრო, მან ვერ დაინახა, ვინ დაარტყა დანა, რადგან თავდამსხმელი ზურგიდან მიეპარა.
„სასწრაფო წესით ჩამოვიღე თაროდან ძველი საქმე და სტუმრების შედარება დავიწყე. მაინტერესებდა, ხომ არ იყო ამ ორ ქორწილში ერთი და იგივე პირი, თუმცა გაწბილება მელოდა - არცერთი სახელი და გვარი არ დაემთხვა. თანაც, ეს ცოტა მასშტაბური ქორწილი იყო და დაპატიჟებული სტუმრების სია მომიტანეს. შესაძლებელი იყო, ვინმე უცხოც ყოფილიყო და ამიტომ, ფოტოგრაფი მოვიკითხე. წარმოიდგინეთ ჩემი გაოცება, როცა ფოტოგრაფი იგივე აღმოჩნდა, რომელიც იქ, მთაში იღებდა ქორწილს. მთავარი ეჭვმიტანილიც სწორედ ის გახდა და მისი სახლისკენ ოპერატიულ ჯგუფთან ერთად დაუყოვნებლივ გავედი“,-იხსენებს ბატონი თენგიზი.
სამართალდამცავებს ფოტოგრაფი შინ არ დახვდათ. 35 წლის კაცი სრულიად მარტო ცხოვრობდა, თუმცა მისი ბინის კარი, მოწმეების თანდასწრებით მაინც გააღეს და ჩხრეკა ჩაატარეს. ჩხრეკის შედეგად იპოვეს სისხლიანი პერანგი, რომელიც დაჭრილი პატარძლის სისხლის ჯგუფს დაემთხვა. ეს უკვე მყარი სამხილი იყო და ფოტოგრაფზე ძებნა გამოცხადდა. ის მესამე დღეს... დაღესტანში დააკავეს.
„ცოლის მოყვანის მცდელობა სამჯერ მქონდა, მაგრამ სამივეჯერ ქალებმა ბოლო მომენტში გადაიფიქრეს. შემდეგ, სამივემ მითხრა, მინდა, ჩემს ქორწილში იყო ფოტოგრაფიო, ამით ბოლომდე მიწასთან გამასწორეს. ჰოდა, მას შემდეგ პატარძლები შემძულდნენ. რამდენჯერმე გამიჩნდა მათი მოკვლის სურვილი, მაგრამ ვერ ვბედავდი. ერთი წლის წინ კი, პატარძალი სრულიად მარტო შემეჩეხა და ბევრი არ მიფიქრია, დანა რამდენჯერმე დავარტყი. სამსახურის კოსტუმი მეცვა, გავიხადე, მანქანაში დავმალე, ახალი ჩავიცვი და დავბრუნდი. ფოტოგრაფი ქორწილებში ყველაზე თავისუფალი კაცია, მიდის, მოდის, ყურადღებას არავინ აქცევს და რაც მთავარია, კადრში არ ხვდება. ამიტომაც, ვერ შენიშნეს გამომძიებლებმა, რომ ერთი წლის წინ ქორწილში სხვადასხვა კოსტუმი მეცვა, თორემ საქმეს იქვე გახსნიდნენ, უბრალოდ მე ფოტოებზე არ ვიყავი. ახლაც იგივეს გაკეთება მსურდა, მაგრამ ფატამ შემიშალა ხელი, პირზე ვერ ავაფარე, თითები ამებლანდა და პატარძალმაც ისეთი ხმა ამოუშვა, მეგონა ჭერი ჩამოიქცეოდა“,-ეს არის ფოტოგრაფის აღსარების ფრაგმენტი.
სასამართლოზე ფოტოგრაფმა ერთი მოსამართლე აიცილა, აქაოდა, ქალია, მიკერძოებული იქნებაო. კაცმა მოსამართლემ 15 წელი მიუსაჯა და როგორც მერე ახსნეს, დახვრეტის მუხლს ერთადერთი მიზეზის გამო აცდა - მეორე მსხვერპლი არ მოკვდა, მხოლოდ ერთი მკვლელობისთვის კი, მაშინაც ძალიან იშვიათად ხვრეტდნენ.
პატიმარი #0578
ნატრიუმი, რომელსაც მარილიანი საკვები შეიცავს, შფოთვასთან დაკავშირებულ ჰორმონ ანგიოტეზინს ახშობს. ამერიკელი სწავლულები ცინცინატის უნივერსიტეტიდან, საკუთარი კვლევების საფუძველზე ამტკიცებენ, რომ მარილიანი კერძები ადამიანს სტრესის დაძლევაში ეხმარება.
მათი თქმით, ასეთ საკვებში ნატრიუმი ახშობს ანგიოტეზინს და ხელს უწყობს ჰორმონ ოქსიტოცინის გამომუშავებას, რომელიც ორგანმიზმზე დამამშვიდებლად მოქმედებს, მთლიანობაში კი, ადამიანის მდგომარეობა ჰარმონიული ხდება. მართალია, კვლევა ლაბორატორიულ თაგვებზე მიმდინარეობდა, მაგრამ სწავლულების მტკიცებით, ეს პროცესები ადამიანშიც ანალოგიურად მიმდინარეობს.
