რატომ არ ემუქრება აფხაზეთს მთიანი ყარაბაღის ბედი? მოსაზრება სოხუმიდან

ინალ ხაშიგი, სოხუმი

მთიანი ყარაბაღი აზერბაიჯანმა დაიბრუნა და, როგორც ჩანს, საბოლოოდ. ამ კონტექსტში ბევრი ექსპერტი ავლებს პარალელს პოსტსაბჭოთა სივრცის სხვა საკამათო სუბიექტებთან, კერძოდ, აფხაზეთთან დაკავშირებით, რომელსაც აქვს საკუთარი მოუგვარებელი კონფლიქტი საქართველოსთან. ორიგინალური არ ვიქნები, თუ ვიტყვი, რომ ამ ორი კონფლიქტის მსგავსება ძალიან პირობითია.

დავიწყოთ იქიდან, რომ არაღიარებული მთიანი ყარაბაღის რესპუბლიკისგან განსხვავებით, რომელთანაც სომხეთს არ დაუკანონებია ურთიერთობა, აფხაზეთი ნაწილობრივ აღიარებული რესპუბლიკაა. და მნიშვნელოვანია, რომ 2008 წელს, ცხინვალის ომის შემდეგ, რუსეთმა პირველმა აღიარა მისი დამოუკიდებლობა და გახდა როგორც სამხრეთ ოსეთის, ისე აფხაზეთის უსაფრთხოების გარანტი. ასე რომ, საქართველოსთან კონფლიქტის შეიარაღებული ფაზის განახლების შემთხვევაში, აფხაზეთში განლაგებული რუსული ჯარები ავტომატურად დაიცავენ სოხუმს აფხაზეთის შეიარაღებულ ძალებთან ერთად.

მთიანი ყარაბაღის ირგვლივ არსებულ ვითარებაში, მოსკოვის შესაძლებლობა და მოტივაცია ერევნის მხარეს სომხურ-აზერბაიჯანულ კონფლიქტში ჩაერთოს, მრავალი მიზეზის გამო ნულთან ახლოს იყო.

სომხეთთან მოკავშირეთა ურთიერთობის მიუხედავად, რუსეთმა, ერევნის მსგავსად, არ აღიარა მთიანი ყარაბაღის რესპუბლიკის დამოუკიდებლობა. შესაბამისად, მოსკოვმა სამი წლის წინ, ყარაბაღის მეორე ომის დროს, ამ ტერიტორიაზე სომხეთის სამხედრო მხარდაჭერა გამორიცხა.

ახლა უკრაინასთან ომის გამო რუსეთი ყველა ბატალიონს უფრთხილდება, მაგრამ 2020 წელს ასეთი პრობლემები არ ყოფილა. შემდეგ კი კრემლს, რა თქმა უნდა, შეეძლო სომხეთთან მისი მოკავშირე ურთიერთობების პარამეტრების სხვაგვარად, უფრო ფართოდ მსოფლიო საზოგადოებისთვის ინტერპრეტირება,

მაგრამ მან ეს არ გააკეთა.

გარდა ამისა, რუსეთი ასევე აზერბაიჯანის მოკავშირეა.

ასევე, ბაქოს უკან დგას ძლიერი რეგიონული ძალა – თურქეთი, რომელთანაც ასევე არ არსებობს კონფლიქტის განსაკუთრებული მიზეზი.

და ბოლოს, არის ემოციური ფაქტორი. სომხეთს, როგორც 2020 წელს, ასევე ახლა, ნიკოლ ფაშინიანი მართავს, რომლის მიმართაც კრემლს არანაირი სიმპათია არ გააჩნია. შესაძლოა, ომი რომ ყოფილიყო მაშინ, როცა სომხეთს რობერტ ქოჩორიანის ან სერჟ სარქისიანის მეგობრები ხელმძღვანელობდნენ, მოსკოვის ქმედებები სულ სხვანაირი ყოფილიყო. მაგრამ ფაშინიანთან პუტინი “ვერ დალაგდა.”

ასე რომ, ყველა ამ გარემოების გათვალისწინებით, მთიანი ყარაბაღის შემდგომი ბედი საკმაოდ პროგნოზირებადი იყო.

აფხაზეთის შემთხვევაში ყველაფერი სულ სხვაგვარადაა. რუსეთს საქართველოსთან დიპლომატიური ურთიერთობა უკვე 15 წელია არ აქვს. დიახ, ახლა მოსკოვსა და თბილისს შორის შესამჩნევი დათბობაა, მაგრამ ეს ყველაფერი საკმაოდ მყიფეა. პოზიტიური დინამიკა პირდაპირ უკავშირდება მმართველ პარტია „ქართულ ოცნებას“ და მის არაფორმალურ ლიდერს, ბიძინა ივანიშვილს.

თუ საქართველოში ხელისუფლება შეიცვლება, რუსეთთან ურთიერთობის ბუნებაც შეიცვლება. იგივეს ვერ ვიტყვით რუსეთ-აფხაზეთის ურთიერთობებზე. აფხაზეთში, აპრიორი, პრეზიდენტი ვერ იქნება პოლიტიკოსი, რომელიც არ არის ორიენტირებული მოსკოვზე.

ასევე მნიშვნელოვანია აფხაზეთის გეოგრაფიული მდებარეობა, რომელიც ესაზღვრება რუსეთის “ზაფხულის დედაქალაქს” სოჭს. რუსეთი არავითარ შემთხვევაში არ დატოვებს სოხუმს მხარდაჭერის გარეშე ქართულ-აფხაზური ომის დაწყების შემთხვევაში. დარწმუნებული ვარ, რომ ნატოს ხილვის პერსპექტივა მის “აგარაკზე” არ შთააგონებს პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს. თუნდაც უკრაინასთან ფართომასშტაბიანი ომის გათვალისწინებით, აფხაზეთისთვის რესურსი მას აუცილებლად დარჩება.

ასე რომ, აფხაზეთმა ნაკლებად სავარაუდოა, რომ გაიზიაროს მთიანი ყარაბაღის ბედი, თუნდაც ასეთი დინამიურად ცვალებადი გეოპოლიტიკური სურათის ფონზე.

 

წყარო: JAMnews