ზაფხული სითბოს, თავისუფალი დროის და ბუნებასთან ახლოს ყოფნის სეზონია. დრო, როცა ადამიანები სიამოვნებით გეგმავენ ქალაქგარეთ გასვლებს, პიკნიკებს, საზღვაო არდადეგებს ან უბრალოდ ქუჩის კაფეებში გემრიელი კერძებით ტკბობას. თუმცა, ამ ზაფხულის იდილიის მიღმა იმალება ერთი საკმაოდ გავრცელებული და ხშირად სათანადოდ დაუფასებელი საფრთხე — საკვებით გამოწვეული მოწამვლა.
ამ ტიპის მოწამვლა შეიძლება მსუბუქი სიმპტომებით გამოჩნდეს, მაგრამ ხშირად უფრო სერიოზულ პრობლემებად გადაიზარდოს. განსაკუთრებით საშიშია ეს მდგომარეობა ბავშვებისთვის, ორსულებისთვის, ხანდაზმულებისთვის და სუსტი იმუნური სისტემის მქონე პირებისთვის. ზაფხულის სიცხეში კი საკვების უსაფრთხოებაზე ზრუნვა ორმაგად მნიშვნელოვანია.
რა იწვევს მოწამვლას ზაფხულში?
ზაფხულში გარემოს ტემპერატურა ხელს უწყობს ბაქტერიებისა და ტოქსინების გამრავლებას საკვებზე. ზოგიერთი მათგანი ძალიან სწრაფად ვითარდება, განსაკუთრებით როცა პროდუქტი თუნდაც ერთი საათით სითბოში რჩება. ყველაზე ხშირი გამომწვევებია:
- სალმონელა – გვხვდება ნედლ ან ცუდად თერმულად დამუშავებულ ქათამში, კვერცხში და რძის პროდუქტებში;
- ეშერიხია კოლი (E. coli) – ბაქტერია, რომელიც დაბინძურებული წყლით ან დაურეცხავი ბოსტნეულით გადაეცემა;
- სტაფილოკოკი – ხშირად გვხვდება მაიონეზით, კრემებითა და რძის პროდუქტებით დამზადებულ კერძებში, განსაკუთრებით თუ ისინი დიდხანს ინახებოდა ოთახის ტემპერატურაზე;
- კლოსტრიდიუმ ბოტულინუმი – იშვიათად, მაგრამ შესაძლოა აღმოჩნდეს ცუდად შენახულ კონსერვებში და იწვევს ბოტულიზმს – სიცოცხლისთვის საშიშ მდგომარეობას.
საკვებით მოწამვლის სიმპტომები
სიმპტომები ხშირად გამოჩნდება 2-დან 24 საათამდე პერიოდში. თუმცა, გარკვეულ შემთხვევებში შესაძლოა დაგვიანებული გამოვლინება, 72 საათის შემდეგაც კი.
ხშირად აღინიშნება:
- გულისრევა, ღებინება
- მუცლის ტკივილი, სპაზმები
- დიარეა
- ზოგადი სისუსტე
- ცხელება
- მადას დაკარგვა
- თავის ტკივილი ან თავბრუსხვევა
სერიოზულ შემთხვევაში: დეჰიდრატაცია, სისხლიანი განავალი, ბოტულიზმის ნიშნები (მაგ. მხედველობის დაბინდვა, მეტყველების გაძნელება) – ასეთ დროს დაუყოვნებლივ მიმართეთ ექიმს.
როგორ ავირიდოთ მოწამვლა — პრაქტიკული რჩევები ყოველდღიურ ცხოვრებაში
1. კარგად გარეცხე პროდუქტები
ყოველგვარი ხილი და ბოსტნეული, თუნდაც შეფუთული ან ბიო პროდუქტი იყოს, სუფთა წყალში კარგად გარეცხეთ. ფოთლოვანი ბოსტნეული – მწვანილი, სალათა, ისპანახი – გადარეცხეთ რამდენჯერმე და დაძინების წინ შეგიძლიათ დაასველოთ სუსტი სოდის ხსნარში.
2. შეინახე პროდუქტი სწორ ტემპერატურაზე
ცხელი ამინდის პირობებში პროდუქტები სწრაფად ფუჭდება. მაცივარში შენახვა სავალდებულოა რძის, ხორცის, თევზის, მაიონეზიანი და კვერცხის შემცველი პროდუქტებისთვის. გარეთ ან მანქანაში დატოვებული საკვები ხშირად ფუჭდება შეუმჩნევლად.
3. ნუ გასინჯავ უცნობ ადგილებში მომზადებულ საკვებს
საზაფხულო კაფეებში ან ბაზრობებზე მოულოდნელი გემრიელობები იზიდავს ყურადღებას, მაგრამ სანამ გასინჯავ – დაკვირვება სასურველია. ჰიგიენის დონე, პროდუქტის სუნი, ვიზუალი – ყველაფერი ითვლის.
დაბინძურებული წყალი საკვების მოწამვლის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული მიზეზია. უმჯობესია დალიოთ ბოთლიანი ან გახდარი წყალი. განსაკუთრებით პიკნიკზე, კემპინგში ან სოფელში ყოფნისას.
5. ხელების ჰიგიენა — უპირველესია
დაბინძურებული ხელით საკვების მომზადება ან ჭამა — პირდაპირი გზაა ინფექციისკენ. ხშირად დაიბანეთ ხელები საპნით, განსაკუთრებით ტუალეტის შემდეგ და საჭმლის წინ. პორტატული სანიტაიზერიც კარგი არჩევანია მოგზაურობისას.
6. ყურადღება მიაქციე კვების დაწესებულებებს
რესტორნების ან კაფეების არჩევისას, უპირატესობა მიანიჭეთ სანდო და ჰიგიენურად გამართულ ადგილებს. სუფთა მაგიდები, პერსონალის ჩაცმულობა და მომსახურების ხარისხი ხშირად ბევრს გვეუბნება.
7. არ გამოიყენო ნედლი კვერცხი ან რძე
ზაფხულში განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, რომ კვერცხი და რძე იყოს თერმულად დამუშავებული. ეს შეეხება სახლში მომზადებულ მაიონეზსაც, ნამცხვრებს, კრემებს და კოქტეილებს.
8. თუ პიკნიკზე ან ზღვაზე მიდიხარ
გაყინული წყლით სავსე თერმო ჩანთა იდეალურია საჭმლის ტრანსპორტირებისთვის. მოერიდე საკვებს, რომელიც უნდა იყოს ცივი და შენ არ გაქვს მისი გაგრილების საშუალება.
რას ვაკეთებთ, თუ მოწამვლის სიმპტომები უკვე გამოჩნდა?
დაისვენე და გაუფრთხილდი ორგანიზმს
დალიე უამრავი სითხე — წყალი, ოდნავ დამლაშებული მინერალური წყალი ან შინაური ორშაბათი
მოერიდე რძეს, ცხიმიან ან მძიმე საკვებს
თუ დიარეა, ცხელება ან ღებინება 24 საათზე მეტხანს გრძელდება, აუცილებლად მიმართე ექიმს
ბავშვებსა და მოხუცებში – არ დაკარგო დრო და დაუყოვნებლივ მიმართე სამედიცინო დაწესებულებას
ზაფხული სავსეა სიახლეებით, თავგადასავლებით და ემოციებით. ნუ მისცემ საკვებით მოწამვლას უფლება, ეს პერიოდი ჩაგიშალოს. საკმარისია რამდენიმე მარტივი წესი, ცოტა მეტი სიფრთხილე და შენს ზაფხულს აღარაფერი დააფრთხობს.
