როგორ უნდა გადავჭრათ მიუსაფარი ცხოველების პრობლემა და რომელი დაავადებები გადაეცემა ცხოველისგან ადამიანს?! - ინტერვიუ ვეტერინართან

ავტორი-სალომე ნოზაძე

„შენ ვალდებული ხარ იზრუნო იმაზე, ვინც მოიშინაურე“, - ეს წარწერა ქალაქის ბევრი კორპუსის კედლიდან მოუწოდებს მოქალაქეებს ოთხფეხა მეგობრებზე ზრუნვას, თუმცა…
საქართველოში, და განსაკუთრებით ქალაქ თბილისში, უკვე წლებია ერთ-ერთ სერიოზულ პრობლემას მიუსაფარი ცხოველები წარმოადგენს. ქუჩაში, ყოველ  ნაბიჯზე შევხვდებით მიუსაფარ კატას ან ძაღლს, რომლებიც ლუკმა-პურის ან თავშესაფრის საპოვნელად მძიმე გზას გადიან. საკითხი კომპლექსურია და ბევრი ასპექტი აქვს, მათ შორის ორი უმთავრესი - მოქალაქეებისა და თავად ცხოველთა უფლებების დაცვა. მოქალაქების ნაწილი გაურბის და აპროტესტებს მიუსაფარი ცხოველების არსებობას, ნაწილი კი ცხოველთა უფლებებს იცავს. მიუსაფარი ცხოველების ირგვლივ არსებულ პრობლემებსა და მათი გადაჭრის გზებზე „ვერსია“ ვეტერინარ დათო რობაქიძეს ესაუბრა.

-საქართველოში უამრავი მიუსაფარი ძაღლია, როგორ ფიქრობთ, როგორ უნდა გადაიჭრას ეს პრობლემა?

-ამ პრობლემის გადაჭრის ყველაზე მნიშვნელოვანი გზა მიუსაფარი ცხოველების მასობრივი ოვარიოჰისტერექომია-სტერილიზაციაა, რის შემდეგაც ისინი ვერ შეძლებენ გამრავლებას. ეს ხერხი წამყვან როლს თამაშობს ცხოველთა პოპულაციის მართვაში. ამის გარდა, ვფიქრობ, ეფექტური იქნებოდა, ხელისუფლებამ წაახალისოს ის მოქალაქეები, ვინც მიუსაფარ ცხოველს აიყვანს. მაგალითად ასეთ ცხოველებს ჰქონდეთ უფასო ვაქცინაციის პროგრამა დაავადებებზე, დეჰელმინთიზაციასა (ჭიაზე, დამუშავებაზე) და  სტერილიზაციაზე.  ასევე ეფექტური იქნება მოქალაქეთა ცნობიერების ამაღლების კამპანია ამ კუთხით. ამის გარდა კანონით დასჯადი უნდა იყოს ცხოველის მიტოვება, ლეკვებისა და კნუტების ქუჩაში, ტყეში და ა.შ დატოვება, თუმცა ამის გაკონტროლებაც რთულია, გამომდინარე ცხოველების რეგისტრაციის ვალდებულების არ არსებობის გამო.

- ცხოველებში დაავადებების შესამცირებლად რა მექანიზმები არსებობს?

- ამ პრობლემის გადაჭრა რთული და გრძელვადიანია, მაგრამ არა შეუძლებელი. ცხოველებში დაავადებების შესამცირებლად სხვადასხვა დაავადებების საპროფილაქტიკოდ სხვადასხვა მედიკამენტებსა და ღონისძიებებს იყენებენ. ძაღლისა და კატის ვირუსულ დაავადებებზე: ხორცისმჭამელთა ჭირზე, ძაღლის პარვოვირუსზე, კორონავირუსზე, ადენოვირუსებზე, კატის პანლეიკოპენიის(კატოს ოარვოვირუსის), კალიცოვირუსისა და ა.შ, ზოგიერთ ბაქტერიულ დაავადებაზე -ლეპტოსპიროზზე პროფილაქტიკისთვის უმნიშვნელოვანესი როლი აქვს ვაქცინაციას. ჰელმინთური დაავადებების პრევენციისთვის გეგმური დეჰელმინთიზაციაა საჭირო, ტკიპისა და მწერების მიერ გადამტანი ვექტორული დაავადებების თავიდან აცილების მიზნით გამოიყენება სხვადასხვა ანტიპარაზიტული საშუალებები: აბები, საყელოები, სპრეები, წვეთები და ა.შ გარდა ამისა მნიშვნელივანია ცხოველის სწორი მოვლა-შენახვის პირობები.

- როგორ უნდა მოვიქცეთ, თუ ცხოველი აგრესიულია ჩვენს მიმართ?

- ცხოველის აგრესია ყოველთვის გამოწვეულია რაიმე პრობლემით. თუ ცხოველი ზოგადადაა აგრესიული ყველას მიმართ, მას სჭირდება ვეტერინარისა და ცხოველთა ფსიქოლოგის კონსულტაცია.

- როგორ უნდა გავიგოთ, აქვს თუ არა ცხოველს ცოფი?

- ცოფი ყველა დროის ერთ-ერთი ყველაზე საშიში დაავადებაა. საბედნიეროდ, წინა წლების სტატისტიკასთან შედარებით, თუ გადავხედავთ 20-25 წლის სტატისტიკას, დღეის მონაცემებით საგრძნობლად იკლო მისმა შემთხვევებმა და, პრაქტიკულად, მინიმუმამდე დავიდა. ცოფი არამარტო ძაღლების, არამედ ყველა თბილსისხლიანი ცხოველის დაავადებაა, მათ შორის ადამიანისაც. ცხოველის სიცოცხლეში ცოფზე ეჭვი კლინიკური ნიშნებით მიიტანება. მისი საბოლოო და ზუსტი დიაგნოსტიკა კი ხდება ცხოველის სიკვდილის შემდეგ, როდესაც ლაბორატორიაში (საქართველოში ვაშლიჯვრის ლაბორატორიაში) იგზავნება პატარა ცხოველის გვამი მთლიანად, ხოლო დიდი ცხოველის თავი და იქ იკვლევენ ტვინის ქსოვილებს ბაბეშ_ნეგრის სხეულაკებზე, რისი აღმოჩენაც ცოფის დიაგნოზის დადასტურებას ნიშნავს. ბოლო დროს (ჩვენს ქვეყანაში არა) დაინერგა ცოფის დიაგნოსტირება  სწრაფი კასეტა ტესტების გამოყენებით ცოფის ანტიგენზე.

ცოფს სხვადასხვა ცხოველებში სხვადასხვა კლინიკური გამოვლინება და სიმპტომები შეიძლება ჰქონდეს, თუმცა ყველა მათგანში იწვევს ნერვული სისტემის დაზიანებას. ძაღლში ცოფის 5 ფორმას არჩევენ. თითოეული მათგანის განხილვა დიდ დროს მოითხოვს. მარტივად რომ ვთქვა, ცოფის ნიშნები ყველაზე ხშირად არის: უცნაური ქცევა, პატრონის დაძახილზე უყურადღებობა, ჰიდროფობია - წყლის შიში, აეროფობია - ჰაერის ნაკადის შიში, ფოტოფობია - სინათლის შიში, აგრესია, დამბლითი მოვლენები და ა.შ რაც საბოლოოდ სიკვდილით მთავრდება.

- არის თუ არა ცხოველი ისეთი ინფექციის მატარებელი, რომელიც გადადის ადამიანზე?

- კი. ერთ-ერთია ზემოაღნიშნული ცოფი. ასეთ დაავადებებს ანთროპოზოონოზურ დაავადებებს უწოდებენ - ცხოველისა და ადამიანისთვის საერთოს. სხვა ანთროპოზოონოზური დაავადებებია: ლეპტოსპიროზი, ლისტერიოზი და ა.შ. ასევე შეიძლება ცხოველებისგან ადამიანზე ზოგიერთი დაავადება გადავიდეს ვექტორულად მაგ.ლეიშმანიოზი.